«Η πολυτέλεια ήταν ένα χυδαίο βάρος. Η πρόσβαση σε νέες εμπειρίες δεν ήταν κάτι που το μοναχικό πνεύμα του λαχταρούσε. Η πολιτική και το κυνήγι της εξουσίας δεν ασκούσαν καμία γοητεία στο αντικοινωνικό μυαλό του. Τα παιχνίδια στρατηγικής, όπως το σκάκι ή το μπριτζ, ποτέ δεν τον ενδιέφεραν. Αν τον ρωτούσαν, ο Μπέντζαμιν θα δυσκολευόταν ενδεχομένως να εξηγήσει τι ακριβώς τον έλκυε στον κόσμο της οικονομίας. Ηταν, σίγουρα, η πολυπλοκότητά του, αλλά και το γεγονός ότι έβλεπε το κεφάλαιο ως έναν ασηπτικό οργανισμό».
Η «Παρακαταθήκη» του Ερνάν Ντίαζ, που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση της Κάλλιας Παπαδάκη, είναι ίσως ένα από τα πιο παράξενα και ταυτόχρονα γοητευτικά βιβλία του φετινού καλοκαιριού. Με κεντρικό θέμα τη φύση και την καταγωγή του χρήματος, εμπεριέχει ιστορίες που βάζουν τον αναγνώστη σε μια παράξενη λογοτεχνική περιδίνηση. Πού αρχίζει το ψέμα και πού θα φτάσει η αλήθεια; αναρωτιέται κανείς και θα διαπιστώσει πως δεν θα κατανοήσει τι γίνεται αν δεν διαβεί την 301η σελίδα του μυθιστορήματος.
Ο ήρωας και το σκηνικό
Κεντρικός ήρωας του βιβλίου ο μεγιστάνας Αντριου Μπέβελ στη Νέα Υόρκη του 1920. Μια πόλη την οποία κυβερνά μια κλειστή κάστα νωθρών και φαντασμένων ανθρώπων που ποδοπατά όποιον αντιστέκεται στην ευμάρειά της. Περιέργως στέκεται όρθιος κατά το Μεγάλο Κραχ του 1929, χάνοντας τον μόνο άνθρωπο που ήταν κοντά του, τη γυναίκα του Μίλντρεντ. Μια γυναίκα αριστοκρατικής καταγωγής που παλεύει τα προσωπικά της αδιέξοδα κάνοντας φιλανθρωπίες και προστατεύοντας τις τέχνες και τα γράμματα.
Στις «Ομολογίες», το πρώτο «βιβλίο» μέσα στο βιβλίο, του «ξεπεσμένου» συγγραφέα Χάρολντ Βένερ διαβάζουμε την ιστορία του Μπέντζαμιν Ρασκ και της γυναίκας του Ελεν. Ψευδώνυμα του Μπέβελ και της Μίλντρεντ, αλλά εμείς δεν το ξέρουμε ακόμη. Με μια απίστευτη αφηγηματική δεινότητα ο Ντίαζ μας μεταφέρει στην ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής, σε μια «αδηφάγα» Γουόλ Στριτ και με την Ευρώπη και την Αμερική να βρίσκονται μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις πριν και μετά το Κραχ. Αλλά μεταφέρει γλαφυρά και την ψυχασθένεια, ως αρρώστια ανεξήγητη ακόμα, με τους αρρώστους να υπόκεινται σε βασανιστικές θεραπείες.
Στο δεύτερο μέρος «Η ζωή μου, Αντριου Μπέβελ», εκτυλίσσονται το γενεαλογικό δέντρο και η εκδοχή του πρωταγωνιστή για το πώς έχουν τα πράγματα στην πορεία του προς τον άκρατο πλουτισμό μέσω της ιδιοφυΐας του, η σχέση με τη γυναίκα του και η οδύνη του από τον χαμό της.
Η έξοδος
Μόνο στο τρίτο μέρος «Μνήμες απομνημονευμάτων, Αϊντα Παρτένζα» μπαίνουν κάπως τα πράγματα στη θέση τους και καταλαβαίνουμε πώς συνδέονται τα δύο πρώτα μέρη. Εχει μεγάλη σημασία να μην προσπαθήσεις να καταλάβεις τι γίνεται πριν, διότι κινδυνεύεις να αφήσεις στη μέση ένα πραγματικά συναρπαστικό βιβλίο. Στο τρίτο μέρος ο συγγραφέας ανοίγει περισσότερο τον φακό του. Μέσα από την ιταλικής καταγωγής Αϊντα, μια κόρη μετανάστη αναρχικού, αντιλαμβανόμαστε τι γίνεται στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα και στον αγώνα τους για επιβίωση σε μια άπληστη καταναλωτική χώρα. Ο Μπέβελ, προσπαθώντας να αποκαταστήσει όπως λέει την αλήθεια μετά το «συκοφαντικό» βιβλίο του Βένερ για τη ζωή του, αναθέτει στην Αϊντα να γράψει τη δική του εκδοχή.
Η ανάγνωση προχωρά αβίαστα πια, με τον συγγραφέα όμως να σου υπενθυμίζει συχνά πως ό,τι διαβάζεις μπορεί και να μην είναι αλήθεια. Η Αϊντα «σκάβει» βαθιά, δεν αρκείται στην αφήγηση του Μπέβελ. Θέλει να καταλάβει την απούσα αλλά συνεχώς ομιλούσα Μίλντρεντ. Στο τέταρτο μέρος «Μελλούμενα», η Μίλντρεντ αφηγείται στον αναγνώστη τις τελευταίες μέρες της. Και εκεί καταλαβαίνουμε πια πως τα πράγματα δεν ήταν ούτε έτσι όπως τα φανταζόμασταν ούτε έτσι όπως τα διαβάσαμε. Σε μια βαθιά ανδροκρατούμενη κοινωνία, η γυναίκα αυτή πάλεψε με σθένος μια ανίατη αρρώστια και ήταν πολύ περισσότερα από όσα μας είπαν ο βιογράφος και ο άντρας της.
Αν θέλετε να καταλάβετε πώς λειτουργεί το σκιώδες σύστημα του κεφαλαίου, αν θέλετε να κατανοήσετε το κίνητρο του κέρδους, αλλά κυρίως αν θέλετε να διαβάσετε ένα παράξενα γοητευτικό βιβλίο, τότε η «Παρακαταθήκη» του Ερνάν Ντίαζ είναι το βιβλίο που ψάχνετε. Δικαίως ήταν υποψήφιο για το Booker 2022.
Κυριακή Μπεϊόγλου
