Σε γενικές γραμμές ο πόλεμος στην Ουκρανία μοιάζει να έχει παγώσει στη γραμμή του μετώπου που διαμορφώθηκε εδώ και έναν χρόνο. Πρώτα διαπιστώθηκε η αδυναμία της ρωσικής πλευράς να προελάσει προς δυσμάς με εξαίρεση το Μπαχμούτ και στη συνέχεια η αδυναμία της ουκρανικής πλευράς να διασφαλίσει διέξοδο στην Αζοφική Θάλασσα και έτσι να αχρηστεύσει τον χερσαίο διάδρομο επικοινωνίας μεταξύ Ντονμπάς και Κριμαίας.
Την ίδια στιγμή, η στήριξη των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ στο Κίεβο καλύπτει, αν δεν υπερκαλύπτει, τις όποιες απώλειες σε πολεμικό υλικό και οπλικά συστήματα. Από την πλευρά της, η Ρωσία ενάμιση χρόνο μετά την εισβολή στην Ουκρανία διαχειρίζεται το κόστος των κυρώσεων που έχει επιβάλει η Δύση όχι ως πολιορκία, αλλά ως βεβαρημένη κανονικότητα.
Τέλος, η ανυπαρξία, μετά την αποτυχία της ουκρανικής αντεπίθεσης, ξεκάθαρων επιχειρησιακών και διπλωματικών στόχων διευρύνει τις αποκλίσεις εντός του ΝΑΤΟ και προκαλεί μια κόπωση στην κοινή γνώμη των ΗΠΑ. Αν εντός του ΝΑΤΟ καταγράφονται αποκλίσεις ως προς μια κοινή στάση στη σύγκρουση της Ουκρανίας, στις ΗΠΑ η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη. Μακράν του να υπάρχει διακομματική συναίνεση, η πολιτική των ΗΠΑ στην Ουκρανία αποτελεί ήδη ένα από τα κύρια πεδία αντιπαράθεσης του Τραμπ με τον Μπάιντεν. Όμως το αδιέξοδο που διαπιστώνεται στο πεδίο της μάχης δεν συμβαδίζει με τη σκληρή ρητορική των δύο αντίπαλων πλευρών, μια εικονική πραγματικότητα που περιπλέκει την αναζήτηση συμβιβαστικής λύσης.
Τούτων λεχθέντων, η συμβιβαστική λύση είναι ευφημισμός, καθώς επί της ουσίας το Κίεβο καλείται να νομιμοποιήσει έναν εδαφικό ακρωτηριασμό της χώρας τον οποίο ο Πούτιν έχει ήδη μονομερώς επικυρώσει με την προσάρτηση των τεσσάρων κατεχόμενων περιοχών της Ουκρανίας από τη Ρωσία. Αν για την πλειονότητα των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ η αποδοχή των εδαφικών απωλειών είναι ρεαλισμός, για το Κίεβο είναι παράδοση άνευ όρων. Ενάμιση χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου η κατάσταση τόσο στο πεδίο της μάχης όσο και στο διπλωματικό πεδίο παραμένει αποτελματωμένη. Έτσι, αργά αλλά σταθερά, η επιλογή της παγωμένης σύγκρουσης προβάλλει ως μονόδρομος για τον τερματισμό των πολεμικών επιχειρήσεων.
Πριν από εβδομήντα χρόνια, το 1953, υπογραφόταν συμφωνία κατάπαυσης του πυρός ανάμεσα στη Βόρεια Κορέα και στις ΗΠΑ που ανήκαν στην πολυεθνική δύναμη υπό τη σημαία του ΟΗΕ, μια συμφωνία που ισχύει ακόμη και σήμερα. Η συμφωνία για κατάπαυση του πυρός, η εκεχειρία, δεν προϋποθέτει συμφωνία για αλλαγή συνόρων και επιπλέον μπορεί να συνοδευθεί από την έναρξη διαπραγματεύσεων για τη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων. Έτσι όπως εξελίχθηκε η σύγκρουση στην Ουκρανία, η οριστική διευθέτησή της δεν μπορεί να είναι δυνατή χωρίς την αναδιατύπωση των παραμέτρων που θα συνθέσουν το νέο καθεστώς ασφαλείας στην Ευρώπη. Τα παραπάνω προϋποθέτουν διμερείς διαβουλεύσεις των ΗΠΑ με τη Ρωσία, οι οποίες σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να αρχίσουν πριν από τις αμερικανικές εκλογές του Νοεμβρίου του 2024. Τούτων δοθέντων, αν κρατήσουμε ως δεδομένο ότι δεν μπορεί να υπάρξει λύση στο πεδίο της μάχης, τότε αργά ή γρήγορα, όταν συντρέξουν οι προϋποθέσεις, θα αναζητηθεί πολιτική διευθέτηση.
Η σύγκρουση της ΕΣΣΔ με τη Φινλανδία την περίοδο 1939-1945 παρουσιάζει αρκετές αντιστοιχίες με τη σημερινή σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας. Η Φινλανδία παραχωρήθηκε από τη Σουηδία στη Ρωσία το 1809 και παρέμεινε αυτόνομη περιοχή της Τσαρικής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1918. Το φθινόπωρο του 1939 η Μόσχα έστειλε τελεσίγραφο στο Ελσίνκι με το οποίο ζητούσε την υποχώρηση των συνόρων της Φινλανδίας κατά 20 χιλιόμετρα, επικαλούμενη την ασφάλεια της περιοχής του Λένινγκραντ. Το τελεσίγραφο απορρίφθηκε και στις αρχές Νοεμβρίου του 1939 η ΕΣΣΔ κήρυξε τον πόλεμο στη Φινλανδία, ο οποίος τερματίσθηκε τον Μάρτιο του 1940, με το Ελσίνκι να παραχωρεί μεγαλύτερη έκταση εδαφών από αυτήν που ζητούσε το τελεσίγραφο. Η Φινλανδία συμμετείχε στη γερμανική εισβολή στην ΕΣΣΔ τον Ιούνιο του 1941 και τον Σεπτέμβριο του 1944 υπέγραψε συνθήκη τερματισμού του πολέμου. Στο διάστημα 1945-1991 η Φινλανδία και η ΕΣΣΔ κατόρθωσαν να συγκεράσουν την εθνική ακεραιότητα και κυριαρχία της πρώτης με την ασφάλεια της δεύτερης.
Στις παραπάνω γραμμές θα μπορούσε να αναζητηθεί μια συνολική λύση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Τέλος, η διαπίστωση αδιεξόδου στο πεδίο της μάχης δεν εγγυάται την αυτόματη αποκλιμάκωση της σύγκρουσης. Η εξαγωγή των σιτηρών της Ουκρανίας στις διεθνείς αγορές έχει καταστήσει τις εκβολές του Δούναβη στα σύνορα Ρουμανίας και Ουκρανίας στόχο των ρωσικών επιθέσεων, σε μια περιοχή όπου το ΝΑΤΟ συνορεύει με τη Μολδαβία και την Τρανσδνειστερία.
Γιώργος Καπόπουλος
