Πυρκαγιές, πλημμύρες, ναυάγια, καύσωνες και ανοχύρωτες πόλεις, ενεργειακή κρίση, υγειονομική, πόλεμοι. Διαρκείς κρίσεις (permacrisis). Η κυβέρνηση προτάσσει τον «πολυδιάστατο και πολυδύναμο εκσυγχρονισμό». Εσείς αν εκλεγείτε, πώς θα αντιμετωπίζατε όσα συμβαίνουν;
Όταν μιλάμε για τις διαρκείς κρίσεις που προκύπτουν, αν θέλουμε να βρούμε λύσεις, πρέπει να ψάξουμε τις αιτίες από τις οποίες δημιουργήθηκαν. Σαράντα χρόνια κατίσχυσης των νεοφιλελεύθερων πολιτικών επέφεραν την απόσυρση του κράτους από ζωτικές για την αναπαραγωγή της κοινωνίας λειτουργίες. Με αυτήν την έννοια, η προσπάθεια μας χρειάζεται να κατευθύνεται προς την αντιστροφή των βασικών μεθοδολογιών που μεταχειρίζονται οι αντίπαλοί μας. Έτσι, αντί για «λύσεις» μόνο μέσω της αγοράς ή της απορρύθμισης, χρειαζόμαστε συντεταγμένο θεματικό σχεδιασμό στα κρίσιμα πεδία με οργανωτή το κράτος, καθώς και ρυθμιστικά πλαίσια. Στο μάντρα του ανταγωνισμού όλων με όλους, συγκροτούμε νοοτροπίες, αλλά και θεσμούς, που προάγουν την αλληλεγγύη. Δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις «μονιμοκρίσεις» χωρίς ισχυρό, ανθεκτικό και εξελισσόμενο σύμφωνα με τις ανάγκες κράτος. Το απέδειξε η κρίση του Covid, το βλέπουμε τώρα με τις πλημμύρες και τις φωτιές, το αντιλαμβάνεται κάθε πολίτης. Μπαίνω, όμως, και στον πειρασμό να σχολιάσω: αλήθεια, ο κ. Μητσοτάκης και η ΝΔ δεν βρήκαν τίποτε άλλο να προτάξουν πέρα από τον εκσυγχρονισμό; Έχουν στερέψει από ιδέες και επανέρχονται σε όσα μας έφεραν στη μεγάλη οικονομική κρίση του 2009; Αν αυτή είναι η ιδέα τους για τη σταθερότητα, όπως έλεγαν προεκλογικά, τότε να μην τσιμπήσει ο ελληνικός λαός, γιατί μπαίνουμε σε επικίνδυνα μονοπάτια.
Η Αριστερά παγκοσμίως φαίνεται να εγκολπώνεται έννοιες όπως αειφορία, ανθεκτικότητα, μετασχηματισμός, συμπερίληψη, φροντίδα με διαφορετικό τρόπο από ό,τι οι υπόλοιπες παρατάξεις. Συμπυκνώνονται, όμως, αυτά σε ένα συνεκτικό, εμπνευστικό, καταληπτό αφήγημα; Ποιο είναι το όραμά σας με λίγα λόγια για την ελληνική κοινωνία;
Πράγματι εντάσσουμε οργανικά, αλλά και κριτικά, στο εννοιολογικό μας οπλοστάσιο όσα αναφέρετε, καθώς και άλλες ιδέες, όπως λόγου χάρη τον ψηφιακό ανθρωπισμό. Η απάντηση, όμως, σε αυτή την ερώτηση οφείλει να είναι συλλογική και παράλληλα κοινωνική. Η μεθοδολογία θα μπορούσε να είναι η εξής. Για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μια αφήγηση, χρειαζόμαστε ένα πολιτικό σχέδιο που θα το έχουμε διαβουλευτεί επαρκώς και θα το έχουμε επεξεργαστεί όλοι και όλες μαζί στον ΣΥΡΙΖΑ. Σχέδιο που θέλει να ενσωματώσει ή να συνομιλήσει με τους τρόπους των κινημάτων, των πρωτοποριακών κι ακηδευμόνευτων αγώνων, τις κινήσεις της αυτοθεσπιζόμενης κοινωνίας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο διαμορφώνονται ιστορίες, συνθήματα, κείμενα, διακηρύξεις, θέσεις που αντιστοιχούν ή και ανορθώνουν τις προσδοκίες των πολιτών, που αντιτίθενται στεντόρεια στις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις της Δεξιάς. Με άλλα λόγια, εμπνέουμε όταν είμαστε εμπνευσμένοι/ες και είμαστε εμπνευσμένοι/ες όταν μπορούμε να στοχαστούμε με ελεύθερο πνεύμα κι ανοιχτή καρδιά όσα από τα καλά και προοδευτικά πράγματα συμβαίνουν. Το σημαντικό είναι πως αυτά συμβαίνουν διαρκώς. Το εξίσου σημαντικό είναι πως ξέρουμε πού οφείλει να οδηγεί το αφήγημα: στον σοσιαλισμό με δημοκρατία κι ελευθερία.
Πώς πρέπει να σκεφτεί το σύγχρονο αριστερό κόμμα μπροστά σε άμεσες προκλήσεις, πέραν της κλιματικής κρίσης, όπως οι νέες εργασιακές σχέσεις που παράγει ο σύγχρονος καπιταλισμός, αλλαγές από την τεχνητή νοημοσύνη, δεξιά και ακροδεξιά ηγεμονία στο επίπεδο ιδεών και κυβερνήσεων; Πρόκειται για σημαντικά πεδία μετασχηματισμών.
Εδώ θέτετε το ζήτημα της εξέλιξης συγκεκριμένων μετασχηματισμών και εμείς οι αριστεροί και οι αριστερές αναγνωρίζουμε και φιλοσοφικά, αν το θέλετε, το αναπόφευκτό της. Έτσι, θα αντιμετωπίσουμε την ακροδεξιά με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι το κάναμε π.χ. με την άνοδο του ΛΑΟΣ ή της Χρυσής Αυγής. Θα χρειαστεί να στοχαστούμε πάνω στην τεχνητή νοημοσύνη στο εντελώς διαφορετικό επίπεδο επικινδυνότητας της χρήσης της, αλλά και των τεράστιων δυνατοτήτων της. Θα έχουμε οδοδείκτη τη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων υπέρ της εργατικής τάξης, αντιστοιχιζόμενοι όμως με τον βαθμό που αυτές έχουν μετασχηματιστεί, έτσι ώστε να πλησιάσουμε τους εργαζόμενους. Θα γίνουμε «πράσινοι» γνωρίζοντας ότι στον καμβά θα έχουμε και ίση ποσότητα «κόκκινου». Ξέρετε, είναι κάθε φορά στοίχημα πόσο καλά θα τα πάμε σε κάθε υπαρκτό ή αναδυόμενο πεδίο διαπάλης, όμως οι κανόνες, ας το πούμε έτσι, είναι ίδιοι για να μπορέσει το κόμμα μας να σκεφτεί για αυτά τα θέματα ως συλλογικός διανοούμενος. Πραγματική συγκρότηση Τμημάτων του ΣΥΡΙΖΑ με ρόλο και λόγο, με αρμοδιότητες, αλλά και υποχρεώσεις παράδοσης έργου, συγκεκριμένων προτάσεων και καλών πρακτικών, είναι ένας απλός μπούσουλας που μπορούμε, το ξέρω πολύ καλά, να υπηρετήσουμε.
Έχετε συγκεκριμένο σχέδιο για την ενδυνάμωση της ισχνής σχέσης του κόμματος τόσο με τις επίσημες εκφράσεις και εκπροσωπήσεις της κοινωνίας (συνδικαλισμός, επιμελητήρια, δήμοι), όσο και με τις ανεπίσημες που επινοούνται από τα κάτω (κινήματα, πρωτοβουλίες, ad hoc διαμαρτυρίες); Πώς θα αναζωογονήσετε τις εσωκομματικές λειτουργίες, έτσι ώστε ο νέος ΣΥΡΙΖΑ να μπορεί να παράγει λόγο, συλλογική δράση, νέες ριζοσπαστικές και ρεαλιστικές ιδέες, πολιτική για όσους θέλει να εκπροσωπεί;
Φυσικά και έχουμε σχέδιο και, φυσικά, δεν το ανακαλύψαμε χθες. Προ ημερών κατέθεσα στις Νομαρχιακές Επιτροπές του ΣΥΡΙΖΑ σε όλη την Ελλάδα ένα ολοκληρωμένο τέτοιο σχέδιο για την εσωκομματική μας λειτουργία, καθώς και για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να ριζώσουμε κοινωνικά παντού. Ήθελα όχι απλώς να συμβάλω με προτάσεις για το κόμμα μας, αλλά να τονίζω πως αρχή, μέση και τέλος για το οτιδήποτε θα αλλάξουμε, είναι τα κομματικά μας μέλη που συχνά, και κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης, αλλά και έπειτα, νομίζω υποτιμήθηκαν. Χρειαζόμαστε ένα κόμμα που να είναι ζωντανός πολιτικός οργανισμός και όχι εκλογικός μηχανισμός, να παράγει πολιτική και ταυτόχρονα να παλεύει για τις ιδέες του, να λειτουργεί δημοκρατικά σε όλα τα επίπεδα, να πασχίζει για τις μεγαλύτερες συνθέσεις και να αγωνίζεται ενιαία. Που να έχει σταθερή έγνοια για την ανάδειξη νέων ανθρώπων σε κρίσιμες στελεχικές θέσεις. Που να μη λειτουργεί μόνο από πάνω προς τα κάτω: η καρδιά του κόμματος είναι τα μέλη, οι Οργανώσεις Μελών, και το κόμμα πρέπει να διαμορφώσει σαφείς και λειτουργικούς μηχανισμούς, ώστε η φωνή των μελών να καθορίζει την πολιτική του κόμματος. Η συλλογική ευφυΐα, μπορεί να ανθίσει μόνον όταν τα πολιτικά υποκείμενα, δηλαδή τα μέλη του κόμματος, θεωρούν τη συμμετοχή τους σημαντική στη λήψη αποφάσεων και όταν η γνώμη τους λαμβάνεται υπόψιν. Ο ΣΥΡΙΖΑ, το μεγάλο, μαζικό κόμμα της Αριστεράς στην Ελλάδα και την Ευρώπη, θα καταφέρει να εκπροσωπήσει πολιτικά τις κοινωνικές του αναφορές όταν άδολα, σοβαρά, μεθοδικά στραφεί στο πέλαγος της κοινωνικής κίνησης. Κι αν το θέλετε, δεν έχει άλλο δρόμο. Δεν λύνονται αυτά τα τεράστια και διαρκή ζητούμενα με μεταγραφές ή περιφερόμενους –αληθινούς ή φανταστικούς– στρατούς. Χρειαζόμαστε ισχυρή κοινωνική Αριστερά για να έχουμε ισχυρή πολιτική Αριστερά κι αυτό θα γίνει όταν η κομματικότητά μας τα καταφέρει να είναι αληθινά εξωστρεφής.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπόρεσε να προβλέψει έγκαιρα την επερχόμενη ήττα του. Ωστόσο, έχει σοβαρά Ινστιτούτα (ΕΝΑ, Πουλαντζάς) και έγκυρους διανοούμενους στην επιρροή του –και όχι μόνο– που εντόπιζαν προβλήματα, κάνοντας μάλιστα και προτάσεις. Πώς βλέπετε εσείς τώρα την αξιοποίησή τους;
Τόνισα σε προηγούμενη ερώτησή σας πόσο σημαντική θεωρώ τη δουλειά των Τμημάτων του ΣΥΡΙΖΑ, πόσο σπουδαία χρειάζεται να τη θεωρήσουμε στη νέα νοοτροπία που χρειαζόμαστε. Εντούτοις, απαιτείται να αναζωογονούμε την αυτοπεποίθησή μας για τις ιδέες και τις επεξεργασίες μας, συγκροτώντας συνεργασίες και συνθέσεις με όσους και όσες, από τη δική μας ιδεολογική σκοπιά, κοπιάζουν στα ίδια πεδία. Τις άξιες συγχαρητηρίων, λοιπόν, επεξεργασίες επί του συγκεκριμένου ή επί του γενικού κάνουν τα δυο Ινστιτούτα, καθώς και το Έτερον, τις εργασίες που εκπονούν μεμονωμένα ή σε ομάδες προοδευτικοί διανοούμενοι/ες εμείς θα τις κάνουμε κτήμα της συλλογικής, κομματικής μας δουλειάς, θα τις εντάξουμε σε σχέδια για την αλλαγή της κοινωνίας. Έχουμε το προνόμιο, αλλά και το καθήκον να είμαστε «κληρονόμοι» της ισχυρής παρουσίας των διανοούμενων της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς στην Ελλάδα. Είναι επίσης ευτυχές πως η παράδοση αυτή συνεχίζεται από νέους και νέες που παράγουν έναν τεράστιο πλούτο επεξεργασιών σχεδόν για τα πάντα. Θα ήμασταν παραπάνω από κουτοί αν δεν τον αξιοποιήσουμε, αν δεν ορίσουμε σοβαρά πως οι επιστημονικές επεξεργασίες από προοδευτική σκοπιά μας είναι απολύτως χρήσιμες πολιτικά.
Έχετε ένα σχέδιο για την οργάνωση της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ; Έως τώρα δεν είχαν διατεθεί οι απαραίτητοι πόροι (ανθρώπινοι και οικονομικοί), για να αναπτυχθεί, να παίξει τον αυτόνομο ρόλο της;
Η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ είναι οργάνωση των μελών της, των νέων ανθρώπων της Αριστεράς. Είναι δημοκρατική κατάκτηση η οργανωτική αυτονομία της νεολαίας μας και πρέπει να την επωάσουμε περαιτέρω, σίγουρα να τη διαφυλάξουμε, αν όχι να τη διευρύνουμε. Οι νέοι και οι νέες έχουν δικές τους στοχοθεσίες, δικό τους τρόπο να σκέφτονται και να ενεργούν, ορίζονται διαφορετικά από τις οργανώσεις νεολαίας της Αριστεράς στις οποίες ενδεχομένως εντάχθηκαν εμείς ή μεγαλύτεροι σύντροφοί μας. Κάθε πόρος που μπορεί να διατεθεί στη Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να είναι διαθέσιμος. Γνωσιακοί, οργανωτικοί, οικονομικοί, ανθρώπινοι πόροι είναι εκ των ων ουκ άνευ, έτσι ώστε να αναπτύξουν αυτόνομα και με διαφορετικό ίσως τρόπο τη δράση τους. Ο κομματικός έλεγχος, η σκληρή «καθοδήγηση» δεν θα βοηθήσει, αντιθέτως, θα αποδώσει στεγνές δράσεις και επεξεργασίες. Η Νεολαία ΣΥΡΙΖΑ ως απόγονη οργάνωση της Νεολαίας Συνασπισμού, της ΕΑΝ και του Ρήγα Φεραίου θα βρει τον δρόμο της και θα είναι μαζικός, ριζοσπαστικός, νεανικός και αυτόνομος.
Βασίλης Ρόγγας
