H Oλλανδία είναι η πρώτη μιας σειράς ευρωπαϊκών χωρών που έχει ραντεβού με την κάλπη την ερχόμενη Τετάρτη.
Ενδεχομένως και η πρώτη που θα δώσει μια γερή πολιτική ψυχρολουσία, καθώς το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας (PVV) του Χέερτ Βίλντερς έχει σοβαρές πιθανότητες να βρεθεί στην πρώτη θέση.
Πάντως, ακόμα και αυτό να συμβεί, ο Ολλανδός επικοινωνιολόγος Ράιντερ Ρούστεμα δεν θεωρεί ότι θα σημάνει το τέλος του κόσμου.
«To Κόμμα της Ελευθερίας ίσως βγει πρώτο, επειδή όμως δεν θα πιάσει ποτέ την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία (76 από 150 έδρες), δεν θα μπορέσει να κυβερνήσει» μας λέει ο Ρούστεμα, πρώην καθηγητής νέων μέσων στο Πανεπιστήμιο του Αμστερνταμ και σήμερα ιδρυτής και διαχειριστής της εθνικής πλατφόρμας αιτήσεων Petitions.nl.
«Θα χρειαστεί να συμμαχήσει με άλλα κόμματα», συνεχίζει ο συνομιλητής μας. «Τα μόνα άλλα δύο κόμματα στα οποία θα μπορούσε να απευθυνθεί έχουν άσχημες αναμνήσεις από μια ανάλογη απόπειρα το 2012. Μια κυβέρνηση μειοψηφίας δεν θα μπορεί να κάνει τίποτα. Αναρωτιέμαι αν o Bίλντερς θα συνεχίσει, παρ’ όλα αυτά, την προσπάθεια να γίνει πρωθυπουργός, απλά για να δείξει ότι τα άλλα πολιτικά κόμματα δεν του αναγνωρίζουν ότι ενσαρκώνει τη λαϊκή βούληση».
• Πώς εξηγείτε την άνοδο της Ακροδεξιάς σε μια ανεκτική και εύπορη χώρα όπως η Ολλανδία;
Παραδοσιακά, τα πολιτικά κόμματα στην Ολλανδία μοιράζονται εξίσου σε Δεξιά και Αριστερά. Αν και το εκλογικό σώμα είναι λιγάκι πιο δεξιό από τους εκπροσώπους του στη Βουλή, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι ερευνητές. Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι το κόμμα του Βίλντερς επεκτείνεται σε βάρος των υπαρχόντων κομμάτων. Εντυπωσιακή είναι η παρακμή του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος. Καθώς η κοινωνία εκκοσμικεύεται όλο και περισσότερο, οι πολίτες «χειραφετούνται» και δεν νιώθουν υποχρεωμένοι να ψηφίσουν ένα τέτοιο κόμμα λόγω της θρησκείας τους. Ο Βίλντερς προσελκύει επίσης ψηφοφόρους από την Αριστερά με νύξεις μιας σοσιαλιστικής ρητορικής, παρ' όλο που μέχρι στιγμής το κόμμα του στη Βουλή δεν έχει δώσει δείγματα ότι ψηφίζει «αριστερά».
• Μια τελευταία δημοσκόπηση παρουσιάζει το PVV ως το δημοφιλέστερο μεταξύ των νέων. Πού οφείλεται αυτό;
Οι νέοι άνθρωποι συνήθως υιοθετούν σχηματικές αντιλήψεις για τον κόσμο. Ο Βίλντερς, ως λαϊκιστής, καταφέρνει να επικοινωνήσει καλύτερα με τη νεολαία. Πόσο μάλλον αφού είναι «ξύπνιος» και πολύ δημιουργικός στον λόγο του. Χρησιμοποιεί ελεύθερα αστείες, αν και προσβλητικές για πολλούς εκφράσεις. Οι παραδοσιακοί πολιτικοί, αντίθετα, νιώθουν υποχρεωμένοι να εκφράζονται διπλωματικά για να μην αποξενώσουν το εκλογικό σώμα ή για να μη θεωρηθούν ακατάλληλοι εταίροι σε μια μελλοντική κυβέρνηση συνεργασίας, που είναι ο κανόνας στη χώρα.
• Και πάλι, η δημοτικότητα του Βίλντερς είναι εντυπωσιακή σε μια χώρα χωρίς σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα…
Ακριβώς επειδή απουσιάζουν τα σοβαρά προβλήματα, ο Βίλντερς βρίσκει πρόσφορο έδαφος χάρη στην πολιτική των συμβολισμών. Πολλοί έχουν την αίσθηση ότι οι επόμενες γενιές δεν θα είναι περισσότερο, αλλά λιγότερο εύπορες. Υπάρχει επίσης μια τάξη ανθρώπων που νιώθουν ότι μένουν πίσω σε σχέση με την ευημερούσα πλειονότητα. Στο συμβολικό σύμπαν του Βίλντερς κυριαρχεί μια ρομαντική νοσταλγία για ένα παρελθόν με αλληλεγγύη, ενότητα, ομοιογένεια, κ.λπ. Αυτό συναντά απήχηση σε πολλούς νοσταλγούς του συμβολικού κόσμου της εκκλησίας, του σοσιαλισμού ή άλλων ομογενοποιητικών πλαισίων σκέψης. Είναι κουραστικό να προσπαθείς να βγάλεις άκρη σε έναν μοντέρνο κόσμο όπου τα πάντα είναι αλληλένδετα. Ακόμα και για πολίτες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, γιατί και αυτοί ψηφίζουν τον Βίλντερς.
• Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν επίσης καταποντισμό για τους Εργατικούς (PvdA), το κόμμα του Γερούν Ντάισελμπλουμ. Θεωρείτε ότι μπορεί να κινδυνεύσει το μέλλον του ως υπουργού Οικονομικών και επικεφαλής του Eurogroup;
Τα περισσότερα πολιτικά κόμματα εκτιμούν τον σπασίκλα λογιστή μας στις Βρυξέλλες. Ακόμα και αν οι Εργατικοί συρρικνωθούν και δεν συμμετάσχουν σε κυβέρνηση συνεργασίας, κάτι απίθανο για ένα τέτοιο κεντρώο κόμμα, η πλειοψηφία στη Βουλή θα του επιτρέψει να συνεχίσει τη θητεία του μέχρι το τέλος του χρόνου.
• Με τις δημοσκοπήσεις να προβλέπουν σημαντικά κέρδη για τα ακροδεξιά, λαϊκιστικά κόμματα στις φετινές εκλογικές αναμετρήσεις, τι μπορούμε να περιμένουμε για την Ευρώπη;
Αναμένουμε ότι ένα αντίστοιχο με το ολλανδικό ποσοστό του εκλογικού σώματος σε κάθε χώρα-μέλος θα ψηφίσει κάποιον λαϊκιστή υποψήφιο. Το αν ο/η ηγέτης θα αποκτήσει και εκτελεστική εξουσία εξαρτάται από το εκάστοτε εκλογικό σύστημα. Η δύναμη όλων αυτών έγκειται πρωτίστως στον συμβολισμό. Η σημαντικότερη ίσως επίπτωση μέχρι στιγμής είναι ότι ο δημόσιος λόγος τους, ο τρόπος έκφρασής τους και η κοσμοθεωρία τους επηρεάζουν τα παραδοσιακά κόμματα, κάνοντάς τα να μετατοπιστούν δεξιότερα σε αρκετά ζητήματα.
• Σας ανησυχεί τυχόν διάβρωση των δημοκρατικών αξιών από την άνοδο της Ακροδεξιάς;
Η χώρα αυτή έχει μερικούς αιώνες δημοκρατικής εμπειρίας με σταθερές νομικές δομές. Επιπλέον, η κυρίαρχη κουλτούρα τείνει στην αποφυγή συγκρούσεων. Οι υπάρχουσες δομές δεν ευνοούν την ανάληψη εξουσίας από κάποιον ισχυρό ηγέτη. Την εξουσία θα πρέπει πάντα να τη μοιράζεσαι με άλλους. Οι αντιπαραθέσεις οφείλουν να λύνονται μέσω συμβιβασμών. Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών έχει συνείδηση αυτού και το προσυπογράφει, συμπεριλαμβανομένου και του εκλογικού σώματος του Βίλντερς. Τον ψηφίζουν επειδή δεν θέλουν να εκφράζουν τις πολιτικές τους απόψεις στην καθημερινή τους ζωή και θέλουν να αποφύγουν έτσι την αντιπαράθεση.
• Πριν από λίγες μέρες, τέσσερις Ευρωπαίοι ηγέτες ανακοίνωσαν ουσιαστικά την Ε.Ε. πολλαπλών ταχυτήτων. Πιστεύετε ότι η Ε.Ε. θα επιβιώσει ως «ένωση»; Και ποια θα ήταν η θέση της Ολλανδίας σε μια τέτοια Ευρώπη;
Η Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν ανέκαθεν πολλαπλών ταχυτήτων, ασχέτως του πώς εμφανίζεται. Υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις στο εσωτερικό της και χρειάζονται πολιτικοί με όραμα για να ενισχύσουν την αλληλεγγύη ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Δυστυχώς, τα μεγάλα κράτη-μέλη δεν επιδεικνύουν την απαιτούμενη ηγετική ικανότητα για να διορθώσουν τα θεσμικά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει η Ε.Ε.: λιγότερη επικουρικότητα, περισσότερη ευρωπαϊκή δημοκρατία. Η Ολλανδία δεν θα είναι από τις πρώτες που θα εγκαταλείψουν την Ενωση. Αν συμβεί αυτό, θα έχει προηγηθεί η αποχώρηση άλλων μεγάλων κρατών, οπότε η επιλογή της Ολλανδίας δεν θα έχει σημασία. Πρακτικά, το πιθανότερο είναι η Ολλανδία να ακολουθήσει τη Γερμανία, καθώς οι οικονομίες τους είναι αλληλεξαρτώμενες.
Τη συνέντευξη πήρε η Κορίνα Βασιλοπούλου
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
