Οι αριστερoί υποστηριχτές της Συμφωνίας των Πρεσπών στη (λεγόμενη ακόμα) Δημοκρατία της Μακεδονίας δέχτηκαν έντονη κριτική από τους αριστεριστές ομολόγους τους με επιχειρήματα που ποικίλουν από το «ο εθνικισμός μπορεί/οφείλει να είναι σοσιαλιστικός» ως το «το να είναι κανείς κατά της Συμφωνίας σημαίνει να είναι κατά του ΝΑΤΟ». Τον τελευταίο μισό χρόνο δεν ήταν εύκολη η μάχη ούτε με την Αριστερά ούτε με τη Δεξιά -ούτε και με εκπροσώπους του Κέντρου- σε ό,τι αφορούσε τη Συμφωνία των Πρεσπών. Όλοι είχαν ένα διαφορετικό επιχείρημα εναντίον της, αλλά όλοι συντάχθηκαν με μια ψευδο-αντιϊμπεριαλιστική στάση. Πράγματι, μια ξένη -και ακόμη περισσότερο Δυτική- παρέμβαση στο κυρίαρχο δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό συνιστά μια ιμπεριαλιστική ενέργεια που παραβιάζει τη βούληση μιας συλλογικότητας που αποκαλείται «έθνος». Ωστόσο, η ασυμμετρία της εξουσίας ήταν ορατή ήδη από την ανάδυση του νέου ανεξάρτητου έθνους – κράτους της Δημοκρατίας της Μακεδονίας μετά την πτώση της Γιουγκοσλαβίας. Είναι στο πλαίσιο μιας τέτοιας αρχικής ασυμμετρίας που ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις γύρω από το ζήτημα του ονόματος και συνεχίζονται εδώ και δεκαετίες. Υποταχθήκαμε στην πραγματικότητα του να είμαστε η πιο αδύναμη πλευρά σε ένα δεδομένο πλαίσιο, όπως υποταχθήκαμε στην πραγματικότητα της ανωτερότητας της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, οργανισμών στους οποίους οι Μακεδόνες πολίτες προσέβλεπαν ως ανεξάρτητο έθνος – κράτος. Είναι κυρίως υπό την πίεση αυτών των οργανισμών που το νέο κράτος υποχρεώθηκε να διαλέξει ένα διαφορετικό συνταγματικό όνομα για τον εαυτό του. Αν ήταν μόνο για την Ελλάδα, οι Μακεδόνες θα είχαν πιθανότατα απορρίψει το αίτημα. Και το πρόβλημα είναι ακριβώς εδώ.
Μόνο και μόνο επειδή θα αγνοούσαμε ο ένας τον άλλον, αν δεν υπήρχε πίεση από τα κέντρα της ευρωπαϊκής γεωπολιτικής εξουσίας (καθώς και τις ΗΠΑ), μόνο και μόνο γι αυτό, το να καθίσουμε στο τραπέζι και να λύσουμε τις διαφορές μας, για τους δικούς μας λόγους και για εμάς, όχι για τη Δύση, συνιστά αντιϊμπεριαλιστική πράξη. Γι αυτό το λόγο, καθ’ όλη την περίοδο της εκστρατείας που σχετίζεται με το δημοψήφισμα, δεν χρησιμοποίησα ποτέ το επιχείρημα «υπέρ της Ε.Ε.» και «υπέρ του ΝΑΤΟ». Είναι μια καλή συμφωνία διότι επιτίθεται και καταστρέφει τον πυρήνα της κοινής μας δυσπιστίας. Όχι, όταν εμείς (στη Δημοκρατία της Μακεδονίας) λέμε «είμαστε Μακεδόνες» δεν εννοούμε Αρχαίοι Μακεδόνες. Όχι, δεν έχουμε αξιώσεις προς την ελληνική αρχαιότητα. Είμαστε Μακεδόνες διαφορετικού είδους, σύγχρονοι και σλαβόφωνοι. Και αντιστρόφως, όταν η ελληνική πλευρά επιμένει ότι η Μακεδονία είναι Ελληνική το κάνει από μια διαφορετική σκοπιά. Το συνδέει με μια πολιτισμική κληρονομιά που δεν είναι δική μας και αυτό το επιβεβαιώνουμε και στη Συμφωνία (παρά τις αρκετά πρόσφατες προσπάθειες κάποιων ανακαινισμένων Μακεδόνων εθνικιστών για την αποσλαβοποίηση των Μακεδόνων). Οι δύο πλευρές τελικά συμφώνησαν ότι είναι δυνατόν να υπάρχει μόνο ένα σημαίνον αλλά δύο διαφορετικά σημασιολογικά περιεχόμενα στα οποία να αναφέρεται. Φτάσαμε στη συνειδητοποίηση μιας παλιάς κοινοτοπίας, αυτής που δηλώνει πως κανένα σημαίνον δεν είναι μονοσήμαντο. Αυτή η συνειδητοποίηση είναι κάτι αυταπόδεικτο για πολλούς πολιτισμούς στην Ευρώπη τον τελευταίο αιώνα, όμως, προφανώς, όχι για εμάς στα Βαλκάνια. Ένα παραδοσιακό μακεδονικό τραγούδι λέει «υπάρχει μόνο μια αλήθεια, υπάρχει μόνο μια Μακεδονία…». Λοιπόν, αυτή η συμφωνία αποδεικνύει το προφανές: δεν υπάρχει καμία «μία αλήθεια» (για τίποτα σε αυτό τον κόσμο) και προφανώς δεν υπάρχει μόνο μία Μακεδονία. Δυστυχώς, οι ακαδημαϊκοί θεσμοί και στις δύο χώρες διδάσκουν και διακηρύττουν ακόμη το αντίθετο.
Αν πρόκειται να παραμείνουμε ειλικρινείς απέναντι στον αντιϊμπεριαλισμό μας, πρέπει να συμφιλιωθούμε, για το δικό μας καλό, με το όνειρο να χτίσουμε μια ισχυρή και οικονομική ανθεκτική περιφέρεια ανεξάρτητα από το κατά πόσο συμμετέχουμε στη μία ή την άλλη ένωση, ανεξάρτητα από το κατά πόσο αυτές οι ενώσεις θα υπάρχουν στο προβλεπόμενο μέλλον ή όχι.
Η Katerina Kolozova είναι Καθηγήτρια Φιλοσοφίας και Σπουδών Φύλου στα Σκόπια
Μετάφραση: Έλενα Ψυλλάκου
Πηγή: Η Αυγή
