Κώστας Πουλάκης

Βρισκόμαστε σε μια πολιτική περίοδο όπου οι κυβερνητικές αποτυχίες σε όλα τα θέματα, με αποκορύφωμα…

Μπροστά σε μια τρομακτική προοπτική, που κινδυνεύει να εξανεμίσει τα εισοδήματα εργαζομένων και συνταξιούχων, να υπονομεύσει ακόμη περισσότερο τη βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τελικά να αμφισβητήσει ακόμα και την πρόσβαση σε βασικά αγαθά, όπως η θέρμανση και τα είδη διατροφής, η κοινωνία αισθάνεται ανυπεράσπιστη και ανοχύρωτη: σχεδόν επτά στους δέκα πολίτες χαρακτηρίζουν ανεπαρκή και αναποτελεσματικά τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση. Το αίσθημα πραγματικής, ουσιαστικής ασφάλειας, το να μπορεί να θεωρεί δηλαδή κάθε πολίτης δεδομένες τις βασικές παραμέτρους της καθημερινότητάς του, είναι σε τελική ανάλυση το βασικό κριτήριο της επιτυχούς διακυβέρνησης. Και είναι σαφές ότι εδώ η κυβέρνηση αποτυγχάνει ξανά και ξανά. Η αρχική συσπείρωση της κοινωνίας γύρω από την κυβερνητική ηγεσία με το ξέσπασμα της πανδημίας δεν ήταν, όπως είχαμε ξαναπεί, λευκή επιταγή, αλλά αποτελούσε έκφραση ενός αιτήματος προστασίας σε καιρό κινδύνου. Πολύ κακώς λοιπόν η κυβέρνηση θεώρησε ότι μπορεί να εξασφαλίζει τη στήριξη της κοινωνίας στο διηνεκές με μόνο όχημα τη σκανδαλώδη στήριξή της από τα μέσα ενημέρωσης, χωρίς να αντιμετωπίσει κανένα από τα τεράστια προβλήματα και κινδύνους που βιώνουν οι πολίτες. Μάλιστα, αυτή η σκανδαλώδης επικοινωνιακή στήριξη όχι απλώς δεν αρκεί πια για να εξασφαλίσει τη συναίνεση της κοινωνίας, αλλά αντίθετα λειτουργεί ως πρόκληση και επισύρει την κοινωνική αγανάκτηση. Η επιλεκτική στήριξη των φιλικών μέσων με τις λίστες Πέτσα με αντάλλαγμα τον διαρκή εξωραϊσμό της πραγματικότητας, η οποία όμως γίνεται όλο και πιο σκληρή, όλο και λιγότερο δεκτική “φτιασιδώματος". Έτσι δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το 71% των πολιτών συμφωνεί με την πρόταση για τη σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής για τις ενισχύσεις των ΜΜΕ. Τα δύο αυτά στοιχεία που αναφέραμε συγκροτούν και το σημερινό εκρηκτικό κοινωνικό και πολιτικό μείγμα. Μια κοινωνία που αισθάνεται (και είναι) ανοχύρωτη δεν μπορεί να εναποθέσει την εμπιστοσύνη και τις ελπίδες της σε μια κυβέρνηση που φαίνεται (και είναι) ανυπόληπτη.

Δεν αποτελεί καμία έκπληξη η ολοένα αυξανόμενη πλειοψηφία των πολιτών (56%) που θεωρεί ότι η χώρα κινείται προς τη λάθος κατεύθυνση. Η οριζόντια απογοήτευση του κόσμου (66%) από το κυβερνητικό έργο είναι το τίμημα της αλαζονείας και του αυταρχισμού της προηγούμενης περιόδου που πληρώνει η κυβέρνηση αναδρομικά. Συνολικά, φαίνεται ότι η εμπιστοσύνη της κοινωνίας προς την κυβέρνηση εμφανίζει πλέον ρωγμές σε όλα τα επίπεδα, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα η κυβέρνηση να έρχεται σε ρήξη με τα μεγάλα κοινωνικά ακροατήρια και κυρίως με τη δική της λαϊκή βάση. Η περίοδος που κυριαρχούσε μια επιφανειακή πολιτική ακινησία λόγω των λοκντάουν και της πανδημίας φαίνεται να πλησιάζει προς το τέλος. Τώρα έρχονται στο προσκήνιο όλες αυτές οι σημαντικές κοινωνικές ζυμώσεις που ελάμβαναν χώρα όλο το προηγούμενο διάστημα. Οι πολίτες πλέον εκφράζουν τη δυσαρέσκεια τους απέναντι στην κυβερνητική πολιτική πιο έντονα και με άμεσο τρόπο.

Πριν από αρκετούς μήνες, τον Δεκέμβριο του 2020, στη μελέτη των πολιτικών ερευνών που δημοσιεύει το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς» (Εκλογικές Τάσεις #6), είχαμε τολμήσει την εκτίμηση πως το περιβόητο αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο, που είχε καταστήσει αναπόφευκτη τελικά την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ το 2019, ανεξάρτητα από τα πραγματικά κυβερνητικά του πεπραγμένα, είχε αρχίσει να εμφανίζει ρωγμές. Αυτή η εκτίμηση επιβεβαιώνεται περίτρανα από τον συνδυασμό δύο ερωτήσεων που περιλήφθηκαν στην πρόσφατη εξαμηνιαία έρευνα των τάσεων της MRB. Συγκεκριμένα, στην ερώτηση “ποιο κόμμα θα θέλατε να κερδίσει έστω με μία ψήφο διαφορά;”, βλέπουμε ότι σε σύγκριση με μερικούς μήνες πριν, από 39,2% η Ν.Δ. και 29,3% ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ., έχουμε 39% Ν.Δ. και 31,1% ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ., δηλαδή μία μείωση της διαφοράς κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες. Ακόμα δε σημαντικότερο, στην ερώτηση “ποιο κόμμα θα σας ενοχλούσε αν κερδίσει έστω με μία ψήφο διαφορά;”, έχουμε μια ισοδυναμία στην πραγματικότητα (40% η Ν.Δ. και 40,4% ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ.), από 3,7 ποσοστιαίες μονάδες τον περασμένο Δεκέμβριο και 12,2 μονάδες έναν χρόνο πριν. Το στοιχείο αυτό δείχνει ότι το αντιΣΥΡΙΖΑ κλίμα μειώνεται σταθερά και ταυτόχρονα δημιουργείται ένα αντίστοιχης βαρύτητας αντικυβερνητικό κλίμα. Στην ίδια εξαμηνιαία έρευνα της MRB βλέπουμε ότι σε όλους τους τομείς τής κυβερνητικής πολιτικής έχουμε μια μείωση της ικανοποίησης των πολιτών για τη διαχείριση των μεγάλων θεμάτων, εκτός από την εξωτερική πολιτική και την ψηφιοποίηση του Δημοσίου. Ιδιαίτερα η αύξηση της εγκληματικότητας -ενώ υποτίθεται πως η ασφάλεια είναι προνομιακό πεδίο για τη Νέα Δημοκρατία- φαίνεται πως τραυμάτισε σοβαρά την εικόνα τής κυβέρνησης. Στον αντίποδα, η συγκροτημένη παρέμβαση που επιχείρησε ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. σε επίπεδο προγραμματικών προτάσεων αλλά και υπεράσπισης αξιών, με τις θεματικές εκδηλώσεις για την οικονομία, την Υγεία, την εργασία, το περιβάλλον, με την προγραμματική του συνδιάσκεψη, αλλά και με τις παρεμβάσεις του σε θέματα επικαιρότητας, όπως για παράδειγμα ο εμβολιασμός, το σχέδιο νόμου για τα εργασιακά, τα οικονομικά της Ν.Δ. και η πρόταση νόμου που κατέθεσε, αλλά και για τις Πανελλαδικές εξετάσεις, έδωσαν στην κοινωνία το σήμα ότι το κόμμα τής αξιωματικής αντιπολίτευσης διαθέτει σχέδιο, δίνει μάχες και ανοίγει θέματα που καίνε τους πολίτες.

Η Ν.Δ., πιστή στο νεοφιλελεύθερο δόγμα της και χωρίς ξεκάθαρο πολιτικό αφήγημα για την επόμενη ημέρα μετά την πανδημία, το μόνο που καταφέρνει είναι να εντείνει την ανασφάλεια και τη δυσπιστία των πολιτών. Στον αντίποδα, ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία κατορθώνει σταδιακά να απευθυνθεί σε ευρύτερα κομμάτια της κοινωνίας μέσα από τον ριζοσπαστικό προγραμματικό του λόγο και καλείται να δώσει προοπτική στον κόσμο για μια πιο δίκαιη και δημοκρατική κοινωνία.

Το μοναδικό επιχείρημα που επικαλείται η ΝΔ είναι ότι η απλή αναλογική που καθιέρωσε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ στην τοπική αυτοδιοίκηση με τον Κλεισθένη Ι, με την οποία έγιναν οι αυτοδιοικητικές εκλογές τον Μάιο του 2019, προκάλεσε ακυβερνησία στους Δήμους και στις Περιφέρειες. Όμως, η αλήθεια είναι ότι ο Κλεισθένης Ι δεν δοκιμάστηκε ποτέ στην πράξη, διότι από το καλοκαίρι του 2019 ο προκάτοχος του κ. Θεοδωρικάκος, αφαίρεσε σημαντικές αρμοδιότητες από τα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια μεταφέροντάς τις στην Οικονομική επιτροπή και στην επιτροπή Ποιότητα Ζωής, αφού πρώτα είχε αλλάξει τη σύνθεσή τους υπέρ της πλειοψηφούσας παράταξης, αλλοιώνοντας έτσι με τον πιο βάναυσο τρόπο το εκλογικό αποτέλεσμα. Τι προτείνει, λοιπόν, το νομοσχέδιο: Δήμαρχος και περιφερειάρχης θα εκλέγονται από την πρώτη Κυριακή, εφόσον ο συνδυασμός τους εξασφαλίσει το 43% +1 ψήφο  και ταυτόχρονα θα διασφαλίζουν το 60% των συμβούλων. Επειδή όπως φαίνεται στη ΝΔ απεχθάνονται τη δημοκρατία και την πολυφωνία, θέτουν και όριο 3% για να εκπροσωπείται μια παράταξη στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, με σκοπό να ακούγονται λιγότερες φωνές εντός των συμβουλίων. Αν  εφαρμόζαμε τον νόμο Βορίδη στα εκλογικά αποτελέσματα του 2019, θα είχαμε περίπου 200 αυτοδιοικητικές «απόψεις» λιγότερες στα συμβούλια. Το πλαφόν του 3% δεν φανερώνει μόνο την αντιδημοκρατική ιδεοληψία της ΝΔ αλλά και την ανοησία αυτών που συνέταξαν τον νόμο καθώς στους περίπου 250 Δήμους από τους 332 το όριο του 3% μπορεί και να μην αρκεί για την εκλογή συμβούλου του συνδυασμού. Επίσης, η ΝΔ κάνει ένα βήμα παραπέρα στην περιστολή της πολυφωνίας καθώς μειώνει τον αριθμό των συμβούλων, κατά περίπου 19% στα δημοτικά συμβούλια και αντίστοιχα 17% στα περιφερειακά. Τέλος, καταργεί μια ουσιαστική δημοκρατική κατάκτηση του Κλεισθένη Ι, που ήταν η ενίσχυση των χιλιάδων κοινοτήτων με πόρους και αρμοδιότητες μέσω της εκλογής των τοπικών συμβουλίων από μια τρίτη κάλπη ανεξάρτητη από τα κεντρικά ψηφοδέλτια, ενισχύοντας έτσι τη ζωή και τη δημοκρατία στα χωριά μας. Μια μεταρρύθμιση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ που είχε την ομόφωνη στήριξη των ανθρώπων που ζούνε στα χωριά. Τα εμπόδια στην κοινωνία των πολιτών και στην ανεξαρτησία της τοπικής αυτοιδιοίκησης πολλαπλασιάζονται με την ενίσχυση του κομματισμού, καθώς για να δοθεί η δυνατότητα σε έναν αυτοδιοικητικό συνδυασμό να πάρει μέρος στις εκλογές θα πρέπει να έχει ψηφοδέλτιο με υποψηφιότητες που θα καλύπτουν τουλάχιστον το 80% του συνόλου των κοινοτήτων!

Η ελληνική κοινωνία παρακολουθεί όχι απλώς με ανησυχία, αλλά σε έναν μεγάλο βαθμό και με δυσαρέσκεια, ίσως και με θυμό, τις κυβερνητικές επιλογές σε όλα τα μέτωπα. Πρόκειται για κρίσιμη καμπή, κοινωνική και πολιτική, για τη χώρα, γι’ αυτό και οι επιλογές της κυβέρνησης, αλλά και της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ανοίγουν εκ νέου τον πολιτικό ανταγωνισμό και θα κρίνουν όχι μόνο την πορεία της χώρας, αλλά και της κοινωνίας.

Η αποκλειστικά και μόνο επικοινωνιακή διαχείριση της πανδημίας οδήγησε σε σειρά λαθών στο σχεδιασμό, σε τρομακτικές καθυστερήσεις και ανεπάρκειες, που ήταν λογικό να φανούν με τραγικό τρόπο, τη στιγμή που η πραγματικότητα θα φανέρωνε το σκληρό της πρόσωπο. (...) Στο υγειονομικό πεδίο, για πρώτη φορά, υπερτερούν αριθμητικά όσοι κρίνουν αρνητικά την κυβέρνηση για τη διαχείριση της πανδημίας, ενώ επίσης για πρώτη φορά φαίνεται ότι οι πολίτες αποδίδουν τη βασική ευθύνη για την εξάπλωση του κορονοϊού στην κυβέρνηση. Εξίσου αρνητικά αξιολογείται η διαχείριση σειράς θεμάτων από την κυβέρνηση (τουρισμός, εστίαση, μέσα μαζικής μεταφοράς, σχολεία), αυξάνονται όσοι πιστεύουν ότι το σύστημα υγείας δεν είναι έτοιμο για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Συνειδητοποιούν οι πολίτες ότι η Κυβέρνηση σπατάλησε τον χρόνο της ανοχής. Ταυτόχρονα, στο οικονομικό πεδίο, η επερχόμενη λιτότητα αποκτά ονοματεπώνυμο «κυβέρνηση ΝΔ», σύμφωνα με τους ερωτώμενους, και κρίνονται ανεπαρκή τα μέτρα για εργαζόμενους, μικρές επιχειρήσεις και επαγγελματίες. Είναι λοιπόν σαφές ότι, την ίδια στιγμή που η κοινωνία βιώνει τη σκληρή και ανησυχητική πραγματικότητα, η κυβέρνηση να βρίσκεται αντιμέτωπη με την πολιτική αλήθεια – όσο κι αν βοηθούν (όπως επίσης εύλογα ανέδειξε η έρευνα της Prorata) τα «παραδοσιακά» ΜΜΕ και κυρίως η τηλεόραση. Και αν η γενικευμένη κοινωνική δυσαρέσκεια δεν έχει ενδεχομένως μεταφραστεί σε εκλογική επιλογή (ακόμη – αν και η εν λόγω έρευνα δεν περιλαμβάνει πρόθεση ψήφου), θα ήταν αυτοκαταστροφική αυταπάτη το να πιστεύει η κυβέρνηση ότι θα μπορέσει να συνεχίσει να κρύβει τις τεράστιες ανεπάρκειες και τις ολέθριες επιλογές της πίσω από μία ή περισσότερες «λίστες Πέτσα».