Κυριάκος Πιερίδης

Μετά την κατάρρευση των συνομιλιών υπό τον ΟΗΕ, η στροφή της Τουρκίας αλλάζει ραγδαία και ανέκκλητα τα διχοτομικά τετελεσμένα. Στο εσωτερικό μέτωπο, για ημέρες τώρα, ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης κάνει εκστρατεία απέναντι σε όσους εντός Κύπρου τον αμφισβητούν για τη στάση του στο Κραν Μοντανά το 2017 και τους μετέπειτα χειρισμούς του. Ολα μεθοδεύονται επικοινωνιακά για να ταιριάξουν στο αφήγημα Αναστασιάδη που βολεύει τη διαιώνιση της εξουσίας του και μετά το 2023. Μια νέα «περιρρέουσα» βρίσκεται σε εξέλιξη με πρωταγωνιστή τον ίδιο τον Ν. Αναστασιάδη: Επιθέσεις εναντίον «κάποιων» δημοσιογράφων, υπαινιγμοί για τον Γκουτέρες που του επέρριψε ευθύνες. Ασχέτως αν κανείς δεν τον πιστεύει διεθνώς, ο Ν. Αναστασιάδης ενδιαφέρεται μόνο να γίνει πιστευτός στο πιο συντηρητικό και το εθνικιστικό ακροατήριό του. Ο Κύπριος πρόεδρος θα δυσκολευτεί πολύ να διαγράψει τη δημόσια άρνησή του στην έκκληση Μ. Ακιντζί (4/5/2018) να συνυπογράψουν το Πλαίσιο Γκουτέρες ως στρατηγική συμφωνία. Μια πράξη που ερμηνεύει τις ακριβείς προθέσεις του και την κρίσιμη ιστορική στιγμή, αλλά και την τακτική του να ροκανίζει τον χρόνο στη συνέχεια. Αν προσέξει κανείς τις δηλώσεις Ν. Αναστασιάδη, δεν θα εντοπίσει ιδιαίτερη αγωνία για το σήμερα, μόνο άγχος για το χθες. Στο συνέδριο του «Economist» στη Λευκωσία, η Ελίζαμπεθ Σπέχαρ, αντιπρόσωπος του ΟΗΕ σημειώνει (16/11): «Διανύουμε εξαιρετικά δύσκολες στιγμές για την ειρηνευτική διαδικασία. Εμείς, ως ΟΗΕ, θεωρούμε ότι η μακροπρόθεσμη σταθερότητα και ένα βιώσιμο και ασφαλές μέλλον στην Κύπρο καθώς και στην περιοχή, συνδέονται άρρηκτα με την επίλυση του Κυπριακού». Η εκπρόσωπος του ΟΗΕ υπενθυμίζει στο ακροατήριο του «Economist» ότι οι συνομιλίες για το Κυπριακό βρίσκονται στο απόλυτο μηδέν από τον Ιούλιο του 2017. Στις Βρυξέλλες, ο ύπατος εκπρόσωπος Ζ. Μπορέλ έγινε ξανά δέκτης των «παραπόνων» της Κύπρου γιατί δεν ετοίμασε ακόμα τη λίστα των επιλογών για κυρώσεις. Κι αυτός –όπως ο ΟΗΕ– βλέπει την κλιμάκωση της αντιπαράθεσης, τη συγκρουσιακή πορεία και τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης. Ο Μπορέλ δεν φαίνεται να μπορεί να σηκώσει μόνος του το βάρος ενός προβλήματος στο Συμβούλιο. Οι Χριστοδουλίδης και Δένδιας ζητούν «κυρώσεις», αλλά δεν ανοίγουν τα χαρτιά τους για το πώς θα λυθούν τα προβλήματα με την Τουρκία (Κυπριακό, Ελληνοτουρκικά). Για ορισμένους Ευρωπαίους εταίρους, ανάμεσά τους και οι πιο ισχυροί, το μόνο που επιτυγχάνουν είναι να τροφοδοτούν και να περιπλέκουν την κατάσταση. Από τον Μάρτιο του 2018, η Λευκωσία ζητά μέτρα αντίδρασης χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Το Βαρώσι μπήκε στην ημερήσια διάταξη του Συμβουλίου, τέσσερις μήνες μετά το άνοιγμά του, στην κατηγορία «διάφορα». Ο Μπορέλ απέκρουσε με υπομονετικότητα τις διαμαρτυρίες της Λευκωσίας και της Αθήνας και έκανε μια σιβυλλική τοποθέτηση γύρω από τις «απτές επιλογές» που θα εξεταστούν τον Δεκέμβριο: Θα συνεχίσουμε την ευθυγράμμιση με τον ΟΗΕ, θα έχουμε τις κατευθύνσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου», αλλά χρειαζόμαστε και μια ομόφωνη τοποθέτηση για μέτρα: «δεν θα ήθελα (να προτείνω κάτι) που να έχει την άρνηση κρατών-μελών. Οι μονομερείς ενέργειες είναι απαράδεκτες αλλά η αντίδραση πρέπει να συμβάλει στη συνολική επίλυση του Κυπριακού».

Ποιος θα επωμιστεί το τίμημα της τεράστιας νέας φούσκας ακινήτων (πύργοι έναντι πολιτογραφήσεων), που στρέβλωσε βαθιά τη δυναμική της; H πανδημία έδωσε δυνατότητες για φτηνό δανεισμό στο κράτος, αλλά εκτόξευσε το δημόσιο χρέος μιας ήδη βεβαρημένης οικονομίας πέρα από το 118%. Ποιος θα εξηγήσει στους πολίτες ότι η επόμενη γενιά θα κληθεί να το αποπληρώσει μέχρι το 2045; Ο ΔΗΣΥ διακηρύσσει ότι θα κάνει μεταρρυθμίσεις, αλλά το σύστημα που κυβερνά σχεδόν 10 χρόνια έπραξε το ελάχιστο για να τις προωθήσει –η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει στις εκθέσεις της (Ευρωπαϊκό Εξάμηνο) την «κόπωση» στις μεταρρυθμίσεις ήδη από το 2016. Τώρα η Επιτροπή επανήλθε ξανά, για να υπενθυμίσει στη Λευκωσία ότι η νέα δέσμη ευρωπαϊκών κονδυλίων δεν είναι λευκή επιταγή. Σημειώνει επίσης τις έντονες κοινωνικές ανισότητες, ενώ στις κοινωνικοοικονομικές, περιβαλλοντικές και ψηφιακές πολιτικές με μετρήσιμους δείκτες ανάμεσα στους 27 η Κύπρος βρίσκεται κάτω του μέσου όρου και κοντά στην ουρά. Στην ουσία σχεδόν 10 χρόνια μετά η Κύπρος ταλανίζεται από τις ίδιες διαρθρωτικές αδυναμίες. Τότε ο ΔΗΣΥ εκκινούσε τη διακυβέρνηση της χώρας από τον πάτο της χρηματοπιστωτικής κρίσης και το περιβόητο «κούρεμα». Υποσχέθηκε διαρθρωτικές αλλαγές, νέο μοντέλο ανάπτυξης, αλλά τα περισσότερα και πιο ουσιαστικά έμειναν γράμμα κενό, με εξαίρεση το ΓεΣΥ. Μπορούν αυτοί που εξάντλησαν το… ταλέντο τους στη βιομηχανία «χρυσών διαβατηρίων» και στους διορισμούς των «αρίστων» να πείσουν για κάτι διαφορετικό;

Το Κυπριακό θα χρειαστεί κάτι πολύ περισσότερο από διακηρύξεις για να ξαναμπεί στις ράγες της ομοσπονδιακής επίλυσης. Η σιωπή των Ελληνοκύπριων πολιτικών σήμερα χάριν σκοπιμοτήτων απλώς επιβεβαιώνει το έλλειμμα αξιοπιστίας τους, που κυνηγά την Κύπρο για χρόνια. Οι παλινωδίες Αναστασιάδη στο Κραν Μοντανά (2017) και μετά, δεν του έδωσαν κανένα κέρδος παρά μόνο τον συμψηφισμό των ευθυνών που έχει με τον Ερσίν Τατάρ. Τίποτα δεν έμεινε στατικό από τότε, ούτε ο παραμερισμός του Μ. Ακιντζί απάλλαξε την Ελληνοκυπριακή Κοινότητα από την ευθύνη. Η άτυπη πενταμερής στη Γενεύη (4/2021) και η τριμερής συνάντηση στη Νέα Υόρκη (9/2021) τον Σεπτέμβριο, έδειξαν ότι η αξιοπιστία Αναστασιάδη είναι ανύπαρκτη, έστω κι αν ο Ερσίν Τατάρ χρεώνεται την άτεγκτη αποσχιστική θέση για «δυο κράτη». Ο νέος πρόεδρος της Κύπρου θα χρειαστεί να αναμετρηθεί διπλωματικά με την Τουρκία που στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, έχει σε μεγάλο βαθμό αποενοχοποιηθεί. Με την απαίτησή της να αλλάξει τις παραμέτρους του Κυπριακού, όλοι γνωρίζουν ότι θέτει ταυτόχρονα και τους όρους για την επιστροφή εντός πλαισίου του ΟΗΕ. Ο νέος πρόεδρος της Κύπρου θα χρειαστεί περίσσευμα ειλικρίνειας, ικανότητα να δει τη συνολική εικόνα και να καταθέσει προτάσεις που δημιουργούν αμοιβαία συμφέροντα και επωφελείς και οριστικές λύσεις στα προβλήματα της ανατολικής Μεσογείου.

Μια βαθύτερη πολιτική κρίση σοβεί στην Κύπρο και τα πολιτικά επεισόδια που την προκαλούν πληθαίνουν το τελευταίο διάστημα. Μέχρι πού θα φτάσει αυτή η κατάσταση; Ο Γιώργος Γαβριήλ, καθηγητής Τέχνης, ζωγραφίζει πίνακες που συνδυάζουν αγιογραφίες με μοντέρνες μορφές, καυστική σάτιρα για τη διαφθορά, τον αθέμιτο πλουτισμό, τη μισαλλοδοξία κ.ο.κ. Προφανώς δεν αρέσουν στον πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη, τον αρχιεπίσκοπο και άλλους που φιγουράρουν στα έργα του. Αυτή η υπόθεση κρατά ήδη ένα χρόνο. Ο Πρ. Προδρόμου θεώρησε ότι έφτασε η ώρα να πέσει η βαριά σκιά της εξουσίας ετοιμάζοντας το κατηγορητήριο: «ηθική αισχρότητα και έλλειψη τιμιότητας»! Πρόθυμα η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (ΕΕΥ) πήρε τη σκυτάλη για να δικάσει τον καθηγητή με σκοπό την απόλυσή του. Κατά συνέπεια, μια βαθύτερη παθογένεια βγαίνει στην επιφάνεια. Δεν είναι μόνο οι υπουργοί, είναι και τα δήθεν ανεξάρτητα σώματα που υποτάσσονται στο σύστημα εξουσίας. Η ΕΕΥ -υποτίθεται- στελεχώνεται από ανεξάρτητα πρόσωπα με υψηλό παιδαγωγικό κύρος κοκ. Οι πάντες γνωρίζουν τις σκοπιμότητες διορισμού τους –που είναι αποκλειστικό προνόμιο του εκάστοτε προέδρου– και τον ρόλο που διαδραματίζουν (διορισμοί, προαγωγές, μηδέν αξιολογήσεις). Τώρα κλήθηκαν να ξεπληρώσουν την υποχρέωσή τους. Ευτυχώς, ο γενικός εισαγγελέας παρεξέκλινε της πορείας, όταν ο υπουργός Παιδείας προσπάθησε να του φορτώσει την ευθύνη για τη δίωξη. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης δοκιμάζει τις αντιστάσεις του πολιτικού κόσμου και της ευρύτερης κοινωνίας. Αυτή τη φορά ξεπέρασε τα ασφαλή όρια διαχείρισης των αντιδραστικών πρακτικών των υπουργών του. Προκάλεσε αντιδράσεις από ανθρώπους με βαρύτητα στον ακαδημαϊκό χώρο και μια θύελλα αναρτήσεων στα μη ελεγχόμενα social media από ευρύ φάσμα πολιτών. Το ρήγμα άνοιξε τόσο που δεν άντεξε η πολιτική παράταξη που τον στηρίζει, ο Δημοκρατικός Συναγερμός, να σιωπά. Να περισώσουν ό,τι απέμεινε από τη μετριοπάθεια του χώρου που εκπροσωπούν. Το πρόβλημα παραμένει! Στην υπόθεση Γαβριήλ, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, το Προεδρικό δουλεύει ως εξής: πρώτα κατασκευάζει ένα ζήτημα, το διαχέει στην κοινή γνώμη, κάνει δικές του δημοσκοπήσεις και ακολούθως επιτίθεται. Σαν γκεμπελίσκοι, οι γύρω από τον Ν. Αναστασιάδη στοχοποιούν πρόσωπα που επηρεάζονται και ενεργούν για να απομονώσουν τις αντιδράσεις. Αν βρουν έδαφος σε άλλα κόμματα και παράγοντες, τότε συντρέχουν ιδανικές συνθήκες. Αυτό που έγινε με τον Γαβριήλ, συμβαίνει κατά κόρον με το Κυπριακό, το ζήτημα της μετανάστευσης, αυτό συνέβαινε για μήνες όταν έβγαιναν στο φως οι πρώτες πληροφορίες για τα «χρυσά» διαβατήρια. Κανονικό καθεστώς! Προ μερικών ημερών αποφάσισε το σκίσιμο σελίδας από βιβλίο των Αγγλικών γιατί έκανε αναφορά στον Κεμάλ Ατατούρκ. Ομως, αυτή τη φορά δεν δούλεψε επικοινωνιακά η ταξινόμηση των αντιδράσεων, ούτε ήταν μόνο το ΑΚΕΛ για να το κατηγορήσει για ισοπεδωτική κριτική. Ολα πήγαν λάθος… Το μόνο που διασώζει την κυβέρνηση κάθε φορά που καταποντίζεται στην κοινή γνώμη, είναι η ταχεία αλλαγή ατζέντας. Ετσι, την επομένη ονομάστηκε… μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και ταξίδι στην Αθήνα.

Ο Αβέρωφ Νεοφύτου μετρούσε όλον αυτόν τον καιρό τους συσχετισμούς εντός ΔΗΣΥ. Εκτίμησε ότι ο Ν. Αναστασιάδης, ενόσω είναι πρόεδρος της Δημοκρατίας, είναι ο μόνος που θα μπορούσε να ανατρέψει τα δικά του σχέδια, αν βρισκόταν απέναντί του. Ομως τα πράγματα δεν του έρχονται ομαλά. Ανήμερα της συνάντησής του με τον Μ. Ακιντζί, μια άλλη είδηση προκάλεσε σάλο διεθνώς και πονοκέφαλο στον ΔΗΣΥ. Ο υπουργός Παιδείας Πρόδρομος Προδρόμου, ο πλέον αποτυχημένος της κυβέρνησης Αναστασιάδη, έδωσε εντολή στους καθηγητές να σκίσουν σελίδα από βιβλίο αγγλικών Oxford Discover Futures για το Λύκειο. Αιτία, η αναφορά στην ηγετική φυσιογνωμία του Κεμάλ Ατατούρκ για το τουρκικό έθνος. «Εκθειάζει τον Ατατούρκ», ανακοινώνει το υπουργείο και την επομένη συνεχίζει να επιμένει: «Το μάθημα των αγγλικών δεν προσφέρεται για κριτική σκέψη…». Το σκίσιμο της σελίδας έγινε διεθνής είδηση και προκαλεί ακόμα τις απαξιωτικές αντιδράσεις της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων για την κυπριακή κυβέρνηση. Εχει σημασία η επικοινωνιακή διαχείριση μιας ζημιάς, τι γίνεται όμως αν το πρόβλημα της Ακροδεξιάς είναι συστημικό στη διακυβέρνηση και τους υπουργούς της; Η αντίστροφη μέτρηση όμως έχει αρχίσει! Στο 18μηνο που απομένει, ο Αβέρωφ Νεοφύτου θα κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα εδώ και καιρό και πιστεύει ότι έχει το πλεονέκτημα. Ο καλύτερος τρόπος να μεγιστοποιήσει το όφελος από την άσκηση της 10ετούς εξουσίας είναι να παίξει με την οικονομία, αλλά στην πράξη να συνεχίζει απρόσκοπτα την επέλαση στο Δημόσιο: ξεπάγωμα θέσεων, διορισμοί εκτάκτων, μετακίνηση συμβούλων, δημιουργία νέων θέσεων επιτρόπων, στελέχωση υπηρεσιών με κομματικά στελέχη, μοίρασμα διευθυντικών θέσεων με καριέρες 10ετίας. Μια στρατιά «ημετέρων» στήνεται στο Δημόσιο με διαδικασίες κατευθυνόμενες από το Προεδρικό και το κόμμα, χέρι χέρι. Το δεύτερο εργαλείο στα χέρια του είναι η χωρίς έλεγχο διαχείριση των δημόσιων οικονομικών. Με αδύναμη Βουλή και ελέω πανδημίας, το δημόσιο χρέος αυξάνεται. Ο δανεισμός είναι μεν φτηνός, αλλά ποιος ασχολείται για τη διόγκωσή του, αφού θα αποπληρωθεί το 2045; Ο πειρασμός που βάζει το κυβερνητικό κόμμα στην αντιπολίτευση είναι μεγάλος. Θα κόψετε θέσεις εργασίας εν καιρώ κρίσης; Ο Αβ. Νεοφύτου διείσδυσε στον κρατικό μηχανισμό και με μαεστρία κατευθύνει υπουργούς και υπηρεσιακούς σε καθημερινή βάση. Διαθέτει δικτύωση σε παγκύπρια βάση. Γνωρίζει τη ροή πάσης φύσεως διαδικασιών. Ενεργεί ως… «πρωθυπουργός». Τα πλείστα ζητήματα, όχι μόνο πολιτικά, περνούν από το γραφείο του προτού γίνουν εκτελεστικές αποφάσεις. Με μια ομάδα επαγγελματικών στελεχών, φτιάχνει επίσης το προσωπικό του προφίλ. Εμφανίζεται όσο γίνεται πιο λαϊκός, προσιτός και ανθρώπινος. Μαζεύει κεράσια, πάει στις αγορές, περιοδεύει στους δήμους, επιθεωρεί έργα. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου είναι επίσης ικανός να χειρίζεται τη ροή των καθημερινών ειδήσεων, καθορίζοντας την ατζέντα. Εχει καθιερώσει για τον σκοπό αυτό έναν μηχανισμό επικοινωνίας που κινητοποιεί ταυτόχρονα υπουργούς, βουλευτές και φτάνει μέχρι τα ΜΜΕ για την άκριτη, σχεδόν διαφημιστική ανάδειξη του κυβερνητικού έργου. Η πολιτική δεν είναι πάντοτε τόσο βολική για να απλώνει, όπως την κολοκυθιά. Μια κατ’ εξοχήν ιδεολογική αναμέτρηση επίκειται στην Κύπρο το 2023. Δεν θα κριθεί μόνο στον έλεγχο του κράτους, των μηχανισμών και του κομματικού παιχνιδιού. Οι πολίτες αναζητούν φορείς πολιτικής που έχουν αξιοπιστία, εννοούν όσα λένε, με σαφήνεια και χωρίς ταλαντεύσεις. Ο ΔΗΣΥ έχει από καιρό απομακρυνθεί από την πολιτική κληρονομιά που του άφησε ο ιδρυτής του Γλαύκος Κληρίδης και έχει αποξενώσει ένα σημαντικό τμήμα του, βάζοντάς το στην αποχή. Δεν είναι εύκολο το πρωί να είσαι «κληριδικός» και το βράδυ «αναστασιαδικός». Το σύστημα διακυβέρνησης είναι απογοητευτικό. Μοιάζει σε ύφος και περιεχόμενο με μείγμα Σαλβίνι και Ορμπαν. Η δε συνολική εικόνα που εκπέμπει η διακυβέρνηση Αναστασιάδη και ο τρόπος που την υπηρετούν τυφλά τα πλείστα κομματικά στελέχη αναπόφευκτα επηρεάζουν το ακροατήριο του ΔΗΣΥ. Γίνεται πιο συντηρητικό, με τάσεις προς τον εθνικολαϊκισμό.

Η εικόνα που εκπέμπει σήμερα το Προεδρικό δείχνει να βυθίζει το Κυπριακό στην εσωστρέφεια και να το μετατρέπει σε αντικείμενο αντιπαράθεσης που ευνοεί τον εθνικισμό και τη διαίρεση. Υποτίθεται ότι η κυπριακή κυβέρνηση στόχευε να περάσει, το φθινόπωρο, σε αντεπίθεση για τα τετελεσμένα στο Βαρώσι. Ολοι οι χειρισμοί Αναστασιάδη έφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα κι ας είχαν εντέχνως τη συγκατάθεση της πλειοψηφίας των κομμάτων που τα καθιστά μερικώς συνυπεύθυνα. Ο Ν. Αναστασιάδης προώθησε δήθεν μέτρα αντίδρασης – αφαίρεση ληγμένων διαβατηρίων από Τουρκοκύπριους αξιωματούχους, 5η διακρατική προσφυγή, κλείσιμο διόδων επικοινωνίας που συντηρούνται ακόμα, ανεξάρτητα αν θα έχουν κάποιο θετικό αποτέλεσμα. Η πρόταση Αναστασιάδη για επιστροφή στο Σύνταγμα του ’60 ήρθε… καπάκι, εξαφανίζοντας παντελώς το ζητούμενο. Κανείς δεν συζητά για την τραγική κατάληξη των Βαρωσίων. Ετσι συντελείται η τέλεια αποσύνδεση με την πραγματικότητα… Η περιβόητη πρόταση Αναστασιάδη προς Τατάρ για επιστροφή στο Σύνταγμα του ’60, ακόμα και ως απάντηση στα «δυο κράτη», γεννά πολλά ερωτήματα για τον Κύπριο πρόεδρο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι όλα ξεκινούν από δικές του επιλογές. Οι γύρω του πολιτικοί, υπουργοί και σύμβουλοι, θεσμικοί, επικοινωνιολόγοι και άλλοι, απλώς εκτελούν. Ο Ν. Αναστασιάδης κάλεσε (31/8) και τη διαπραγματευτική ομάδα του για να εξηγήσει τι εννοούσε. Την επομένη ανέλυσε την «επιστροφή στο ’60» στο Εθνικό Συμβούλιο (1/9). Ούτε οι δηλώσεις ούτε οι αναλύσεις στάθηκαν αρκετές για να εξηγήσουν τη λογική πίσω από τον νέο επικίνδυνο ακροβατισμό για τη μορφή λύσης.

Το τελευταίο επεισόδιο με τα διαβατήρια των Τουρκοκύπριων δεν είναι μεμονωμένο. Συνδέεται με μια αλληλουχία γεγονότων που εγείρουν το καίριο ερώτημα: τι πραγματικά έχει στο μυαλό του ο Ν. Αναστασιάδης; Κατά την πρώτη θητεία του (2013- 2017) διαπραγματεύτηκε τη Διζωνική, Δικοινοτική Ομοσπονδία. Συμφώνησε σε όλο το φάσμα των συγκλίσεων που επιτεύχθηκαν από τους προκατόχους του (Χριστόφιας - Ταλάτ). Ακολούθως με τον Μουσταφά Ακιντζί έφτασαν στο πλέον προωθημένο στάδιο επίλυσης – τα έξι σημεία του Πλαισίου Γκουτέρες (Κραντ Μοντανά 2017). Μόλις διαφάνηκε η «ιστορική ευκαιρία» για τη λύση -ακριβώς έτσι την καταγράφει ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ- ο Ν. Αναστασιάδης ανέκρουσε πρύμναν. Σε συνέντευξή του στον «Πολίτη» ο διαπραγματευτής Α. Μαυρογιάννης έκανε λόγο για «ιδεοθύελλα για δυο κράτη». Με αρκετούς παράγοντες στην Κύπρο ο Ν. Αναστασιάδης έκανε τέτοιου είδους «εμπιστευτικές» συζητήσεις. Ενας από αυτούς, ο αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, μίλησε ανοιχτά και αποκάλυψε ότι ο Ν. Αναστασιάδης τον βολιδοσκόπησε για δυο κράτη. Κατά τις μυστικές συναντήσεις με τον Τσαβούσογλου ο Τούρκος ΥΠΕΞ ισχυρίστηκε και επιμένει ότι συζήτησαν τα δυο κράτη και μετά τη Συνομοσπονδία. Εσχάτως ο Ν. Αναστασιάδης άρχισε να μιλά για αποκεντρωμένη Ομοσπονδία. Κανείς στον ΟΗΕ μέχρι σήμερα δεν ξέρει το περιεχόμενό της και ας πέρασαν 3 χρόνια. Τώρα, με αφορμή την αντιπαράθεση για τα διαβατήρια, ο Ν. Αναστασιάδης απεύθυνε δημόσια πρόταση προς τον Τατάρ για επιστροφή στο Σύνταγμα του ’60. Μάλλον ο Ν. Αναστασιάδης ξέρει πολύ καλά τι δεν θέλει: «καμία λύση» κι ας είναι η Κύπρος στα πρόθυρα της διχοτόμησης…

Πολλοί πιστεύουν ότι ο λόγος που σήμερα η Κύπρος βρίσκεται στη χειρότερη θέση από ποτέ είναι η συνειδητή απόφαση του προέδρου Αναστασιάδη να αποδεσμευτεί από την πιο ελπιδοφόρα προσπάθεια επίλυσης πριν από 4 χρόνια στο Κραν Μοντανά. Μάλιστα ο πραγματικός λόγος που οι Κύπριοι πήραν τις βαλίτσες και έφυγαν βιαστικά από το ελβετικό θέρετρο είναι όσα βλέπουν σήμερα το φως της δημοσιότητας γύρω από τη βιομηχανία των χρυσών διαβατηρίων. (...) Ο Κ. Μητσοτάκης συμφώνησε με τον Τ. Ερντογάν ότι η αποκλιμάκωση, ο διάλογος και η διατήρηση καναλιών απευθείας προσωπικής επικοινωνίας βοηθούν στη διαμόρφωση ενός τρόπου συνύπαρξης ανεξαρτήτως των διαφορών. Στον απόηχο της συνάντησης, η κυπριακή κυβέρνηση αισθάνεται πλέον ότι αυτοσχεδιάζει πάνω στη ματαιότητα ενός μοναχικού βέτο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όταν έρθει η συζήτηση για τη θετική ατζέντα της Τουρκίας. Αλλο όμως να το διακηρύττεις και άλλο να το πράττεις. Το πρόβλημα για τη Λευκωσία είναι η συνολική απόκλιση των διακηρύξεών της από μια πραγματικότητα που την έβαλε σε διεθνή απαξίωση. Το ευρωτουρκικό πακέτο περιλαμβάνει το σκέλος του μεταναστευτικού που δεν προσφέρει κανένα περιθώριο για παιχνίδια –πρώτη θα πληγεί η Ελλάδα– και την ομόφωνη εντολή που θα δοθεί στο Συμβούλιο για να αρχίσει η επίσημη διαπραγμάτευση της ενισχυμένης Τελωνειακής Ενωσης. Μόνο μια ριζική στροφή της Κύπρου στην ευρωπαϊκή προσέγγιση της Τουρκίας θα μπορούσε να καταστήσει την Κύπρο έγκυρο συνομιλητή και μέρος αποδεκτών λύσεων στη γλώσσα που οι Ευρωπαίοι καταλαβαίνουν. Ποιος, όμως, στις Βρυξέλλες πιστεύει τον Κύπριο πρόεδρο, μετά από όσα έχουν συμβεί;

Στον χώρο της Αριστεράς υπάρχει βαθύς προβληματισμός. Δεν περίμεναν τέτοιο αποτέλεσμα, δεν το κατέγραφε καμία δημοσκόπηση: «Δεν καταφέραμε να πείσουμε ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Θα δούμε τι έφταιξε…», είπε ο γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ Αντρος Κυπριανού, που υπό το βάρος της αποτυχίας αποχωρεί από την ηγεσία. Η εκλογική αποτυχία φαινόταν από το γεγονός ότι το ΑΚΕΛ ήταν συνεχώς πίσω στις δημοσκοπήσεις. Αδυνατούσε να κεφαλαιοποιήσει από τη φθορά Αναστασιάδη. Εύκολα ο ΔΗΣΥ το τοποθετούσε επικοινωνιακά στην πλευρά του… φταίχτη, ακόμα και υπενθυμίζοντας την εποχή Χριστόφια. Ο ζωτικός χώρος επιρροής του κόμματος της κυπριακής Αριστεράς στερεύει εδώ και μια δεκαετία, κι ας είναι τόσο καιρό στην αντιπολίτευση. Η ψαλίδα που σήμερα χωρίζει το ΑΚΕΛ με τον ΔΗΣΥ μεγάλωσε, παρά τις εκλογικές απώλειες και των δύο πόλων εξουσίας. Στην περίπτωση του ΑΚΕΛ όμως, το πρόβλημα βαθαίνει γιατί παιδεύεται, χωρίς να κάνει βήματα μπροστά για να βρει συγκροτημένο πολιτικό λόγο στα ζητήματα οικονομίας. Διαπιστώνει τα σοβαρά προβλήματα των κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά υστερεί σε πολιτικές στα πλείστα σύγχρονα φαινόμενα. Δεν ανατροφοδοτείται από ευρωπαϊκές ιδέες και πιέζεται από ένα τμήμα που το θέλει πιο σκληροπυρηνικό, αντί εργατικό κεντροαριστερό κόμμα. Η στασιμότητα και μη προσαρμογή σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία αποδείχθηκε η «αχίλλειος πτέρνα» του ΑΚΕΛ. Ακόμα και στο κεφάλαιο της διαφθοράς βρέθηκε να πληρώνει δυσανάλογο τίμημα γιατί επικοινωνιακά, ο ΔΗΣΥ κάλυψε τα νώτα του: όλοι μαζί τα φάγαμε! Mε άριστο επικοινωνιακό προγραμματισμό, ο ΔΗΣΥ και η κυβέρνηση έθεσαν μπροστά στους ψηφοφόρους ένα νέο σχέδιο κάτω από το σλόγκαν «Κύπρος, το αύριο». Από τις μηδέν δυνατότητες της κυπριακής οικονομίας, το επιτελείο Αβέρωφ Νεοφύτου ανέδειξε το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης (ΕΤΑ) ως κορυφαία πολιτική για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξης, των επιχειρήσεων, των νέων, της πράσινης οικονομίας. Οντως το ΕΤΑ είναι «μάννα εξ ουρανού» για χώρες όπως η Κύπρος που τα τελευταία χρόνια χαρακτηρίζονται από σοβαρή υστέρηση σε μεταρρυθμίσεις και αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης. Πού είναι όμως η ευθύνη της κυβέρνησης Αναστασιάδη για τη μεταρρυθμιστική αποτυχία; Tα κόμματα της αντιπολίτευσης φάνηκαν θεατές και έτσι, ο ΔΗΣΥ εύκολα οικειοποιήθηκε το ΕΤΑ ως συναγερμικής έμπνευσης. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου παρουσίασε επικοινωνιακά τον ΔΗΣΥ με σηκωμένα τα μανίκια, με μια κυβέρνηση που έκανε τα ελάχιστα σε οκτώ χρόνια για να προχωρήσουν μεταρρυθμίσεις. Τώρα υπόσχεται 58 (!) μεταρρυθμίσεις –αντιστοιχούν σε δύο για κάθε μήνα που απομένει μέχρι το 2023– και διακηρύσσει: «Η κοινωνία επέλεξε σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Αποδοκίμασε τον ανεύθυνο λαϊκισμό. Αποφάσισε για το αύριο της χώρας μας με ακόμα μια φορά πρωταγωνιστή τον ΔΗΣΥ».

Η ευθύνη που βαραίνει τον Κύπριο πρόεδρο για την προσχηματική συμπεριφορά του είναι πολύ μεγαλύτερη. Στην πραγματικότητα, «πέταξε» την πιο παραγωγική περίοδο για να λύσει το Κυπριακό (2015-2020), αδιαφορώντας για τη μετριοπαθή τουρκοκυπριακή Κοινότητα και παραγκωνίζοντας τον πιο προοδευτικό Τουρκοκύπριο ηγέτη, τον Μ. Ακιντζί. Στην πράξη, το μόνο που πέτυχε με την εκλογή Τατάρ είναι να βάλει τους Ελληνοκυπρίους απέναντι στην ίδια την Τουρκία και στον Ερντογάν. Το αποτέλεσμα της πολιτικής Αναστασιάδη: ερεθίζοντας τα γεωστρατηγικά ανακλαστικά της Αγκυρας στις θάλασσες, μετέτρεψε το Κυπριακό σε «εθνικό ζήτημα» εντός Τουρκίας. Οι πλείστοι στη Λευκωσία το παραδέχονται. Αλλά στο κυβερνητικό στρατόπεδο σιωπούν μπροστά στον Ν. Αναστασιάδη και στο συμφέρον της παράταξης του ΔΗΣΥ. Ενδεχομένως, μόνο ο ΥΠΕΞ Ν. Χριστοδουλίδης απέμεινε για να διασκεδάζει τις εντυπώσεις. Η πραγματικότητα είναι ακόμα πιο οδυνηρή. Η πολιτική Αναστασιάδη μετά το Κραν Μοντανά έφθειρε την ουσία της προσπάθειας επίλυσης. Η ελληνοκυπριακή πλευρά βρέθηκε στο «παρά τρίχα» να καταλήξει, με τη στήριξη ΟΗΕ – Ε.Ε., στην κατάργηση των Εγγυήσεων του ’60 και την αποχώρηση των στρατευμάτων. Ο Ν. Αναστασιάδης αποχώρησε από το Κραν Μοντανά, κάνοντας στροφή για εκμετάλλευση της ΑΟΖ με Ισραήλ και Αίγυπτο, αλλά αφήνοντας στο κενό τις προσπάθειες επίλυσης. Αυτά έφεραν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από όσα διακήρυσσε: την κατάληψη της κυπριακής ΑΟΖ από τα τουρκικά πολεμικά και την επιστροφή της Αγκυρας στις θέσεις Ντενκτάς. Στην κατά καιρούς κριτική που δέχτηκε για το Κραν Μοντανά, ο Ν. Αναστασιάδης απάντησε κάποια στιγμή (6/11/2018): «Δεν είμαι εγώ που έπινα ζιβανία [κυπριακό τσίπουρο] με τον Ακιντζί στη Λήδρας;» Υπονοούσε ότι είχε κάνει το πάν για να τα βρει με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη. Οι πράξεις του Κύπριου προέδρου, όμως, άλλα καταδεικνύουν. Μετά το Κραν Μοντανά, ο Ν. Αναστασιάδης πάγωσε τις επαφές με τον Μουσταφά Ακιντζί, υποσκάπτοντας συστηματικά το Πλαίσιο Γκουτέρες από 6 σημεία – αυτό που αποδέχτηκε ρητώς πρόσφατα στην άτυπη διάσκεψη της Γενεύης (25/4/2021). Από τις εμπιστευτικές συζητήσεις που κράτησε στο αρχείο του ο ΟΗΕ, διαφαίνεται η άρνησή του να συνυπογράψει το Πλαίσιο Γκουτέρες ως στρατηγική συμφωνία (συνάντηση Αναστασιάδη – Ακιντζί, 16/4/2018) για επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων. Στη συνέχεια απέρριψε και τη δημόσια έκκληση Ακιντζί στις 3/5/2018 να το πράξει. Χρειάστηκε να περάσει ένας ολόκληρος χρόνος για να ξαναβρεθεί με τον Ακιντζί (9/8/2019), όταν πια ο προοδευτικός Τουρκοκύπριος ηγέτης μπήκε στη μέγκενη της αντίδρασης της Τουρκίας. Μια ύστατη συνάντηση Αναστασιάδη – Ακιντζί συγκάλεσε στο Βερολίνο (25/11/2019) ο γενικός γραμματέας. Σε εμπιστευτικά έγγραφα φαίνεται να έγινε από τον ΟΗΕ επαλήθευση της θέσης της Τουρκίας επί όσων αφορούν την ασφάλεια, δηλαδή την κατάργηση του μονομερούς δικαιώματος επέμβασης, την αντικατάσταση της Συνθήκης Εγγυήσεως και τη δραστική μείωση και αποχώρηση των στρατευμάτων. Σε κανένα στάδιο όμως ο Ν. Αναστασιάδης δεν βγήκε δημόσια να στηρίξει όσα και εκείνος συμφώνησε για την πολιτική ισότητα (εκ περιτροπής προεδρία, μία ψήφος), στηρίζοντας τη συμβιβαστική πολιτική Μ. Ακιντζί. Η τουρκοκυπριακή πλειοψηφία που στήριξε τον Ακιντζί κλονίστηκε σιγά σιγά από την κωλυσιεργία Αναστασιάδη. Τώρα ο Ν. Αναστασιάδης συνομιλεί με τον Ερσίν Τατάρ, ο οποίος δεν αποδέχεται τις κρίσιμες συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν με τη συμβολή των Τουρκοκυπρίων προοδευτικών ηγετών: στο συνταγματικό, τις συμφωνίες Χριστόφια – Ταλάτ για το σύστημα διακυβέρνησης (εκ περιτροπής προεδρία με διασταυρούμενη ψήφο), τις εξουσίες και αρμοδιότητες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Στο εδαφικό, με την κατάθεση του Χάρτη Ακιντζί με τη Μόρφου, τη δημογραφική ισορροπία (4:1) και την πλήρη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου.