Serge Halimi

Με το σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ύψους 1,9 τρισ. δολαρίων (σχεδόν το 10% της ετήσιας παραγωγής πλούτου των ΗΠΑ), το οποίο θα ακολουθήσει ένα πρόγραμμα επενδύσεων στις υποδομές, στην καθαρή ενέργεια και στην εκπαίδευση (3 δισ. δολάρια σε 10 χρόνια), ο πρώην αντιπρόεδρος του Μπαράκ Ομπάμα μοιάζει επιτέλους να έχει πάρει το μάθημά του από όλη αυτή την ιστορία. Και από την αποτυχία του πρώην «αφεντικού» του που, ιδιαίτερα προσεκτικός, ιδιαίτερα κεντρώος, δεν θέλησε να επωφεληθεί από την οικονομική κρίση του 2007-2008 για να προωθήσει ένα καινούργιο New Deal. «Με την παγκόσμια οικονομία σε ελεύθερη πτώση, η κύρια μέριμνά μου δεν ήταν να ανασκευάσω την οικονομική τάξη πραγμάτων, αλλά να αποφύγω μια μεγαλύτερη καταστροφή», δικαιολογούνταν ο Μπαράκ Ομπάμα. Έχοντας εμμονή με το χρέος, η Ευρώπη την ίδια στιγμή επέβαλε στον εαυτό της μία δεκαετία δημοσιονομικής κάθαρσης, που συνεπαγόταν και το κλείσιμο νοσοκομειακών κλινών… Ένα από τα πιο υποσχόμενα στοιχεία του σχεδίου Μπάιντεν είναι η καθολικότητά του. Περισσότερα από εκατό εκατομμύρια Αμερικανοί με ετήσιο εισόδημα μικρότερο των 75.000 δολαρίων έχουν ήδη λάβει μια επιταγή 1.400 δολαρίων από το δημόσιο ταμείο. Και είναι αξιοσημείωτο διότι, εδώ και 25 χρόνια, τα περισσότερα από τα δυτικά κράτη προσαρμόζουν την κοινωνική πολιτική τους σε όρια δαπανών που ολοένα χαμηλώνουν, με μηχανισμούς διαρκούς επιτήρησης, με τιμωρητικές και ταπεινωτικές «πολιτικές ενεργοποίησης» της απασχόλησης. Αποτέλεσμα: εκείνοι που δεν λαμβάνουν πια τίποτα, παρ’ όλο που έχουν ανάγκες, παροτρύνονται να μισούν την κοινωνική πολιτική, που την πληρώνουν μεν αλλά βοηθάει κάποιους άλλους. Κατόπιν, ντοπαρισμένοι από τα μέσα ενημέρωσης, καταλήγουν να θεωρούν ότι δίνουν τα χρήματά τους σε απατεώνες και παράσιτα.

Να δράσουμε. Εδώ και τώρα. Διότι, αντίθετα με αυτό που πρότεινε ο Γάλλος Πρόεδρος, δεν πρόκειται πια για «αμφισβήτηση του αναπτυξιακού μοντέλου στο οποίο δεσμεύτηκε ο κόσμος μας». Η απάντηση είναι γνωστή: πρέπει να αλλάξουμε μοντέλο. Εδώ και τώρα. Και εφόσον «η ανάθεση της προστασίας μας σε άλλους είναι μία τρέλα», ας σταματήσουμε, λοιπόν, να υφιστάμεθα στρατηγικές εξαρτήσεις, για να διατηρήσουμε μία «ελεύθερη, μη στρεβλωμένη, αγορά». Ο κ. Μακρόν ανακοίνωσε «αποφάσεις ρήξης». Αλλά δεν θα λάβει ποτέ τις επιβαλλόμενες, όχι μόνο για την προσωρινή αναστολή, αλλά ούτε για την τελική καταγγελία των ευρωπαϊκών συνθηκών και των συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών, οι οποίες θυσίασαν τις εθνικές κυριαρχίες και ανέδειξαν τον ανταγωνισμό σε απόλυτη αξία. Εδώ και τώρα. Πλέον, ο προστατευτισμός, η οικολογία, η κοινωνική δικαιοσύνη και η υγεία συνδέονται. Αποτελούν τα στοιχεία-κλειδιά ενός αντικαπιταλιστικού πολιτικού συνασπισμού, αρκετά ισχυρού, για να επιβάλει, αυτήν τη στιγμή, ένα πρόγραμμα ρήξης.

Οι ευκαιρίες να επιβεβαιώσουν στην πράξη την άρνηση του οικολογικά καταστροφικού «ελεύθερου εμπορίου» δεν θα λείψουν τις ερχόμενες εβδομάδες. Πράγματι, οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να επικυρώσουν -ή μάλλον, ας το ελπίσουμε, να απορρίψουν- μια συμφωνία εμπορικής φιλελευθεροποίησης με τέσσερις χώρες της Λατινικής Αμερικής, ανάμεσά τους η Βραζιλία και η Αργεντινή (EU-Mercosur), μία άλλη με τον Καναδά (CETA), μία τρίτη με την Αλγερία (DCFTA / Aleca). Θα δούμε τότε εάν ένα «πράσινο κύμα» πράγματι σάρωσε τη Γηραιά Ήπειρο.

Η «κοινωνία». Αυτή η λέξη δυσαρεστούσε τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Οι φιλελεύθεροι προτιμούν να αναγνωρίζουν μόνο το άτομο. Η άποψή τους για τη δημόσια περιουσία απορρέει από αυτό. «Όταν όλος ο κόσμος κατέχει κάτι, δεν το κατέχει κανείς, και κανείς δεν ενδιαφέρεται να το διατηρήσει στην ίδια κατάσταση ή να το βελτιώσει. Γι’ αυτό οι σοβιετικές πολυκατοικίες -και τα συγκροτήματα εργατικών κατοικιών στις ΗΠΑ- μοιάζουν ρημαγμένες ένα ή δύο χρόνια μετά την κατασκευή τους (17)», εξηγούσε ο Μίλτον Φρίντμαν το 1990. Ωστόσο, ο Φρίντμαν θα θεωρούσε λιγότερο αναπόφευκτη αυτή τη λογική, αν είχε ταξιδέψει με τρένο στο Ηνωμένο Βασίλειο, από τότε που αυτή η δραστηριότητα ανατέθηκε στον ιδιωτικό τομέα. Όμως, τότε, ο φιλελευθερισμός πιθανόν θα είχε χάσει σε σιδηροδρομικό ατύχημα έναν από τους πιο δεινούς υπερασπιστές του.

Η κράτηση του Τζούλιαν Ασάνζ, όπως και η απειλή κάμποσων δεκαετιών φυλάκισης σε αμερικανικό σωφρονιστικό ίδρυμα (το 2010, ο Ντόναλντ Τραμπ επιθυμούσε να εκτελεστεί) είναι αποτέλεσμα του ενημερωτικού ιστότοπου που ίδρυσε. Τα WikiLeaks είναι στην πηγή των κυριότερων αποκαλύψεων που έφεραν σε δύσκολη θέση τους ισχυρούς αυτού του κόσμου εδώ και μία δεκαετία: εικόνες αμερικανικών εγκλημάτων πολέμου στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, βιομηχανική κατασκοπεία των ΗΠΑ, μυστικοί λογαριασμοί στις Νήσους Κέιμαν. Η δικτατορία του Τυνήσιου πρόεδρου Ζιν Ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι ταρακουνήθηκε από την αποκάλυψη μιας μυστικής επικοινωνίας του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών που χαρακτήριζε το φίλα προσκείμενο προς την Ουάσιγκτον κλεπτοκρατικό καθεστώς ως «αρτηριοσκληρωτικό καθεστώς» και «σχεδόν μαφία». Είναι επίσης τα WikiLeaks που αποκάλυψαν ότι δύο Γάλλοι σοσιαλιστές ηγέτες, ο Φρανσουά Ολάντ και ο Πιερ Μοσκοβισί, στις 8 Ιουνίου 2006 πήγαν στην αμερικανική πρεσβεία στο Παρίσι για να εκφράσουν την λύπη τους για το σθένος της αντίστασης του προέδρου Ζακ Σιράκ στην εισβολή στο Ιράκ. Εκείνο όμως που η «κεντροαριστερά» συγχωρεί λιγότερο από όλα στον Ασάνζ είναι η δημοσίευση από τον ιστότοπό του των χακεμένων ηλεκτρονικών μηνυμάτων της καμπάνιας της Χίλαρι Κλίντον. Θεωρώντας ότι αυτή η υπόθεση ευνόησε τα ρωσικά σχέδια και την εκλογή Τραμπ, ξεχνά ότι τα WikiLeaks είχαν τότε αποκαλύψει τους χειρισμούς της υποψηφίου των Δημοκρατικών για να σαμποτάρει την καμπάνια του Μπέρνι Σάντερς κατά τη διάρκεια των προκριματικών στο κόμμα τους. Εκείνη την εποχή, τα μέσα ενημέρωσης ολόκληρου του κόσμου είχαν αναδημοσιεύσει τις πληροφορίες, όπως και τις προηγούμενες, χωρίς οι διευθυντές τους να κατηγορούνται ως ξένοι πράκτορες και να απειλούνται με φυλάκιση.