Étienne Balibar

Τα «κίτρινα γιλέκα», για να μην περιπλέξουμε αχρείαστα το συλλογισμό μας, θα έλεγα ότι ενσαρκώνουν και καταγγέλλουν τη γενικευμένη επισφάλεια της εργασίας και των μέσων διαβίωσης, η οποία προσβάλλει σήμερα εκατομμύρια Γάλλους ή μετανάστες κάθε μορφωτικού επιπέδου και κάθε περιοχής (με εξαίρεση, προφανώς, των «καλών διαμερισμάτων»), καθώς συμπιέζονται μεταξύ δύο χαρακτηριστικών του νεοφιλελευθερισμού που έχουν βαριές συνέπειες, τα οποία βασίζονται στην εφαρμογή του «ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού»: από τη μια μεριά «ο νέος νόμος για συμπίεση των μισθών», άμεσων και έμμεσων (συμπεριλαμβανομένων προφανώς των συντάξεων), στην οποία συμβάλλουν η παγκοσμιοποίηση και η τεχνολογική εξέλιξη, καθώς και η αποδυνάμωση των συνδικαλιστικών οργανώσεων· από την άλλη, η επιταχυνόμενη επέκταση των «χειρονακτικών» ή «διανοητικών» θέσεων εργασίας, που δεν εξαρτώνται από επιχειρήσεις συνδεδεμένες τοπικά με ένα σημείο, αλλά από ηλεκτρονικές πλατφόρμες, οι οποίες θεσμοθετούν ένα μέχρι θανάτου ανταγωνισμό ανάμεσα στα άτομα (που βαφτίζονται «αυτοαπασχολούμενοι επιχειρηματίες»). Αυτές οι δύο τάσεις συγκλίνουν και οι εργάτες ή οι υπάλληλοι των πόλεων, των προαστίων και της υπαίθρου, οι οποίοι δεν έχουν φτάσει ακόμα στο έσχατο σημείο, βλέπουν πια ότι δεν θα το αποφύγουν, παρά το γεγονός ότι ο επίσημος λόγος αναγγέλλει την είσοδο σε έναν εξατομικευμένο παράδεισο του «start-up έθνους».

Αναμφίβολα, ένα καπιταλιστικό καθεστώς δεν χαρακτηρίζεται από την αρχή της ισότητας. Ωστόσο, μπορεί προσωρινά να κινηθεί μέσα σε όρια βιώσιμης ανισότητας, αν ο κοινωνικός ανταγωνισμός –αυτό που άλλοτε αποκαλούσαμε «αγώνες»– με τη συμβολή και πολιτικών που σχετίζονται με το εθνικό συμφέρον και την εθνική συνοχή (τις οποίες θα έπρεπε να ξανασκεφτούμε σε ηπειρωτική κλίμακα), βάζουν φρένο στη φτωχοποίηση και επιβάλουν κάποιου βαθμού αναδιανομή, είτε μέσω της φορολογίας είτε μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών. Ο Μακρόν έκανε ακριβώς το αντίθετο, λες και είχε δει την εκλογή του σαν εντολή να επιταχύνει τα χτυπήματα: κατά του εργατικού δικαίου, κατά της προοδευτικής φορολογίας, κατά των επαγγελματικών διαπραγματευτικών και αντιπροσωπευτικών δεσμών, κατά των κοινωνικών υπηρεσιών. Η ιδέα που τα συνέδεε όλα αυτά, ήταν αναμφίβολα ότι θα αντισταθμιζόταν η ερήμωση της κοινωνίας των «πολιτών» με ένα μείγμα προπαγάνδας υπέρ του «επιχειρηματικού πνεύματος» και ενός μοραλισμού της ορθής σκέψης, χωρίς να τους περνάει από το μυαλό ότι θα μπορούσε η φωτιά να ξανανάψει…