Θέμης Αχτσιόγλου

Με πρωτοβουλία της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής περισσότερες από 100 χώρες ζητούν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου την κατάργηση των πατεντών, αλλά συναντούν την κατηγορηματική άρνηση του πλούσιου κόσμου με επικεφαλής τις Η.Π.Α., τον Καναδά, την Ε.Ε., τη Βρετανία και την Ιαπωνία και βέβαια τη λυσσαλέα αντίδραση των ίδιων των φαρμακευτικών εταιρειών. Είναι εφικτό κάτι τέτοιο; Είναι. Όπως έσπασε πριν από μερικές δεκαετίες η πατέντα για τα φάρμακα κατά του AIDS για χώρες εκτός Ευρώπης, έτσι μπορεί να γίνει και για τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού. Και για να γίνει, χρειάζεται η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κινητοποίηση των πολιτών. Ήδη έχει ξεκινήσει μια μεγάλη πανευρωπαϊκή εκστρατεία για την κατάργηση της πατέντας στα εμβόλια, με το σύνθημα «Όχι κέρδη στην πανδημία - Εμβόλια για όλους». Ο καθένας και η καθεμιά μπορούμε να ενώσουμε τη φωνή μας με τους χιλιάδες δημοκρατικούς και προοδευτικούς πολίτες της Ευρώπης, υπογράφοντας στην πλατφόρμα NoProfitOnPandemic την πρόταση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να πράξει ό,τι χρειάζεται, ώστε  να καταστούν τα εμβόλια και οι θεραπείες κατά της πανδημίας παγκόσμιο δημόσιο αγαθό, ελεύθερα προσβάσιμο στον καθένα. Μπορεί να φέρει αποτέλεσμα μια τέτοια κινητοποίηση; Μπορεί. Μόλις πριν από λίγες ημέρες δώδεκα ισχυρές ποδοσφαιρικές ομάδες αποφάσισαν να δημιουργήσουν χωριστό κλαμπ παίζοντας αποκλειστικά μεταξύ τους, με σκοπό να αποκομίσουν ακόμη μεγαλύτερα κέρδη. Η μαζική και μαχητική αντίδραση των οπαδών τους τις ανάγκασε να αναδιπλωθούν. Κι εμείς θα αφήσουμε τις πολυεθνικές να αποφασίζουν ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει, για να αυξάνουν την κερδοφορία τους;

Δεν είναι μόνο ότι με το προτεινόμενο νομοσχέδιο καταργείται το οκτάωρο, θεσμοθετείται η δεκάωρη απασχόληση, καθιερώνονται οι απλήρωτες υπερωρίες, καταργείται και για άλλες κατηγορίες εργαζομένων η αργία της Κυριακής, αυξάνεται το όριο των νόμιμων υπερωριών, καταργείται το δικαίωμα επαναπρόσληψης του εργαζόμενου σε περίπτωση που κριθεί δικαστικά άκυρη η απόλυσή του κ.λπ.. Η «διευθέτηση του χρόνου εργασίας», δηλαδή το να απασχολείται ένας εργαζόμενος μέχρι δέκα ώρες την ημέρα, χωρίς πρόσθετη αμοιβή, εφόσον μέσα στο ίδιο εξάμηνο οι ώρες υπερωριακής εργασίας «εξοφλούνται» με αντίστοιχη μείωση ωρών ή ρεπό ή ημέρες άδειας, μπορεί πλέον να γίνεται, όπως προβλέπει το νομοσχέδιο Χατζηδάκη, με ατομική συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου και όχι όπως ίσχυε μέχρι τώρα με επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση ή με συμφωνία του εργοδότη με το επιχειρησιακό σωματείο ή το συμβούλιο εργαζομένων ή (έστω) την ένωση προσώπων. (...) Η μόνη δυνατότητα να διαπραγματευθούν οι εργαζόμενοι τους όρους αμοιβής και εργασίας τους στοιχειωδώς ισότιμα με τον εργοδότη τους είναι η συλλογική διαπραγμάτευση, η διαπραγμάτευση μέσω των συνδικαλιστικών τους οργανώσεων, και η χρησιμοποίηση των μέσων εκείνων, όπως η απεργία, που έχουν κατοχυρώσει και θεσμικά με σειρά πολύχρονων αγώνων και θυσιών. Κι εδώ έρχεται το δεύτερο χτύπημα του νομοσχεδίου Χατζηδάκη. Για να περιορίσει τη δυνατότητα αυτή των εργαζομένων: - δυσχεραίνει τη συλλογική διαπραγμάτευση, αφού θέτει ως προϋπόθεση την εγγραφή των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των εκπροσώπων τους σε Γενικό Μητρώο, - υπονομεύει την ουσιαστική δημοκρατική λειτουργία των συνδικάτων, αφού θεσπίζει τη δυνατότητα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στις Γενικές Συνελεύσεις, ιδίως για τη λήψη απόφασης απεργίας, - περιορίζει και αποδυναμώνει το δικαίωμα της απεργίας, αφού προβλέπει ότι: α) στην προειδοποίηση για απεργία θα πρέπει να αναφέρονται τα αιτήματα και οι λόγοι που τα θεμελιώνουν, β) το προσωπικό ασφαλείας, σε περίπτωση απεργίας  στο Δημόσιο, τους Ο.Τ.Α. και τα Ν.Π.Δ.Δ., θα πρέπει να είναι το 30-40% των εργαζομένων και γ) οι καταλήψεις χώρων και εισόδων και η άσκηση ψυχολογικής ή σωματικής βίας όχι μόνο απαγορεύονται, αλλά, αν λάβουν χώρα, καθιστούν την απεργία παράνομη.

Μέχρι που ήρθε ένα ασήμαντο για τους πολλούς -και πάντως όχι τέτοιας βαρύτητας, όπως άλλα,- γεγονός. Η δήλωση της Ντόρας Μπακογιάννη: «Εμένα δεν θα με κρατήσει τίποτα από το να πάω στην Κρήτη το Πάσχα». Την πήρε σαν προσωπική προσβολή, την ένιωσε σαν μούντζα στα μούτρα του. Όχι μόνο επειδή ο ίδιος τηρούσε σχολαστικά τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας κι επειδή για μήνες είχε στερηθεί τον πρωινό καφέ και το σαββατιάτικο τσίπουρο με τους φίλους του. Αλλά επειδή διαπίστωσε για μια ακόμη φορά την αλαζονεία της εξουσίας, την πλήρη περιφρόνησή της προς τον απλό πολίτη. Είναι σαν να έλεγε σ’ αυτόν τον ίδιο προσωπικά η Ντόρα: «Εγώ θα πάω στην Κρήτη, ό,τι και να γίνει. Όποια μέτρα κι αν υπάρχουν τότε. Ό,τι κι αν ισχύει για τους άλλους. Θα πάω, όχι επειδή είμαι βουλευτής Χανίων και μπορώ να επικαλεσθώ το ότι επισκέπτομαι την εκλογική μου περιφέρεια. Αλλά επειδή είμαι η Μπακογιάννη, η κόρη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, η αδερφή του Κυριάκου». Προσπάθησε μετά να ανασκευάσει. Μ’ εκείνο το μόνιμο, πετρωμένο χαμόγελο στα χείλη, πιο πολύ μορφασμός παρά χαμόγελο. «Δεν εννοούσα αυτό που καταλάβατε…». Γι’ αυτόν όμως είχε σημασία εκείνη η πρώτη, αυθόρμητη δήλωση, που αποκάλυπτε τις αληθινές της σκέψεις και φανερώνει δείχνει μια πολύ συγκεκριμένη αντίληψη για τα πράγματα. Την ίδια αντίληψη που φανερώνουν και οι απευθείας αναθέσεις της Νικολάου, ο μορφασμός της Μενδώνη για τον Ξαρχάκο, η έπαρση της Πελώνη, τα «δεν θα ανεχθώ» του Μητσοτάκη στη Βουλή, η παράκαμψη της σειράς των εμβολιασμών από κομματικά στελέχη, οι συνεχείς υπεκφυγές του Πέτσα να δοθεί στη δημοσιότητα η λίστα των ΜΜΕ που ενισχύθηκαν με αδιαφανή κριτήρια, η επί μήνες άρνηση της Κεραμέως να δώσει στην αντιπολίτευση τη σύμβαση με τη Cisco («ελάτε στο γραφείο μου να τη δείτε», προκαλούσε). Η αντίληψη που λέει και δεν το κρύβει: «Εμείς είμαστε οι νόμιμοι ιδιοκτήτες της χώρας και δεν δίνουμε λογαριασμό σε κανέναν». Αυτό το τελευταίο με την Μπακογιάννη ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. «Ε, λοιπόν, εγώ αυτούς δεν τους ξαναψηφίζω», αποφάσισε ο Α.Μ.. «Κι αφού δεν μας λογαριάζουν, δεν θέλω να έχω καμιά σχέση μαζί τους. Είναι ζήτημα αξιοπρέπειας».

Και σε όλους εμάς, απευθύνεται η κραυγή του νεαρού άνδρα «πονάω, ρε μαλάκες». Κάντε κάτι. Επειδή η Αστυνομία, όσες ΕΔΕ κι αν κάνει, δεν θα βρεθούν ένοχοι. Διότι οι δυνάμεις καταστολής έχουν σαν παρακαταθήκη τη διαβεβαίωση του πατέρα του σημερινού Πρωθυπουργού «Το κράτος είστε εσείς» και με εντολή του σερίφη Υπουργού «τα χέρια τους είναι λυμένα».  Επειδή η Κυβέρνηση ασπάζεται το δόγμα «του τρόμου και της πάταξης». Και όχι μόνο δεν πρόκειται να κάνει κάτι για να αντιμετωπίσει την κατάσταση αυτή (εξ άλλου ο νεοφιλελευθερισμός πάει χέρι – χέρι με τον αυταρχισμό), αλλά, αντίθετα, κάθε μέρα θα κλιμακώνει συνειδητά όλο και περισσότερο την αντιδημοκρατική εκτροπή και τη μετάβαση σε ένα αυταρχικό κράτος. Κι όσο τα πράγματα δεν θα πάνε καλά με τη διαχείριση της πανδημίας και της οικονομίας, τόσο περισσότερο η καταστολή θα είναι η απάντησή της σε κάθε ερώτηση. Απομένει σ’ εμάς τους πολίτες να αντιδράσουμε. Να φωνάξουμε. Να καταγγείλουμε. Να διαμαρτυρηθούμε. Όχι μόνο ατομικά, μεταξύ μας και στις παρέες μας. Αλλά δημόσια. Και συλλογικά. Και οργανωμένα. Να υπερασπιστούμε τα ατομικά και κοινωνικά μας δικαιώματα, τις λαϊκές ελευθερίες. Να υπερασπιστούμε τη Δημοκρατία. 

- Να απειλείται από κυβερνητικά στελέχη δικαστική λειτουργός που ερευνά υποθέσεις διαφθοράς και οικονομικών σκανδάλων, να γίνεται περίεργη διάρρηξη στο σπίτι της, να καταργείται η Εισαγγελία κατά της διαφθοράς και να αφαιρείται από τα χέρια της αρμόδιας Εισαγγελέα η υπόθεση του σκανδάλου χρηματισμών από πολυεθνική φαρμακευτική εταιρεία. - Να διορίζονται σε κυβερνητικές θέσεις άνθρωποι χωρίς τα νόμιμα προσόντα και, όταν αποκαλύπτονται, να τροποποιείται ο νόμος για να καλυφθούν οι παρανομίες. - Να γίνονται εκατοντάδες απευθείας αναθέσεις σε «ημετέρους» χωρίς διαφάνεια και να κατασπαταλιέται το δημόσιο χρήμα χωρίς λογοδοσία και έλεγχο. -  Να καταργείται εντελώς, στο όνομα της πανδημίας, το δικαίωμα της δημόσιας συνάθροισης με απόφαση του αρχηγού της Αστυνομίας - Να κακοποιούνται πολίτες που συμμετέχουν σε διαδήλωση, να οδηγούνται στο αστυνομικό τμήμα δικηγόροι που ασκούν τα καθήκοντά τους, να συλλαμβάνονται γυναίκες που διαμαρτύρονται για την έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας και εργαζόμενοι που σηκώνουν πανό εναντίον της αντεργατικής κυβερνητικής πολιτικής. - Να ξεκινά διαδικασία προκαταρκτικής εξέτασης κατά των επικεφαλής των κομμάτων της Αριστεράς για συμμετοχή σε εκδηλώσεις τιμής την ημέρα του Πολυτεχνείου. - Να εφορμά η αστυνομία σε κινηματογράφους, κέντρα διασκέδασης και πανεπιστήμια και να συλλαμβάνει αναίτια νέους και νέες στο σωρό. - Να δίνεται από τη Βουλή άδεια για την άσκηση ποινικής δίωξης εναντίον αντιπολιτευόμενης βουλεύτριας για γνώμη που εξέφρασε κατά την άσκηση των καθηκόντων της ή εναντίον άλλου βουλευτή, επίσης της αντιπολίτευσης, κατ’ απαίτηση φιλοκυβερνητικού εκδότη εφημερίδας.  - Να γράφει η κυβέρνηση στα παλαιότερα των υποδημάτων της τα επανειλημμένα αιτήματα των κομμάτων της αντιπολίτευσης για δημοσιοποίηση των πρακτικών από τις συνεδριάσεις της Επιτροπής των λοιμοξιολόγων ή για κατάθεση στη Βουλή της σύμβασης για την τηλεκπαίδευση των μαθητών. - Να ελέγχεται ασφυκτικά η ενημέρωση, να επικρατεί απόλυτη κυβερνητική μονοφωνία στα ΜΜΕ, να διώχνονται οι «μη αρεστοί» δημοσιογράφοι, να αποχωρεί  από εφημερίδα η διευθύντρια σύνταξης λόγω της ασφυκτικής πίεσης που της ασκήθηκε από το πρωθυπουργικό γραφείο για μη αρεστό δημοσίευμα, να λογοκρίνεται και να μη δημοσιεύεται για τον ίδιο λόγο άρθρο άλλης δημοσιογράφου. Ευτυχώς, «δεν γίνονται αυτά εδώ», στη δημοκρατική Ελλάδα του 2020.

Η δημόσια υγεία και παιδεία, το κοινωνικό κράτος και το κράτος δικαίου, οι αξίες της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της ισότητας, της αλληλεγγύης, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της κοινωνικής χειραφέτησης, οι ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα, ο πολιτισμός και ο ορθός λόγος, όλα αυτά που η πλειονότητα των πολιτών, συνειδητά ή ασυνείδητα, θεωρεί ως αναγκαία θεμέλια της σύγχρονης κοινωνικής οργάνωσης, είναι κατεξοχήν προτάγματα της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής Αριστεράς. Ευθύνη και χρέος αυτής της Αριστεράς είναι να δώσει τη μάχη των ιδεών σε όλα τα μέτωπα, να αρθρώσει τον δικό της εναλλακτικό λόγο απέναντι στον κυρίαρχο που ενισχύεται από την αδίστακτη προπαγάνδα των ΜΜΕ και να παρέμβει σε όλα τα ζητήματα που άνοιξε η κρίση. Να αποκρούσει τις νεοφιλελεύθερες και αυταρχικές κυβερνητικές πολιτικές και πρακτικές. Να αντιμετωπίσει τον -πάντοτε υπαρκτό σε περιόδους κρίσης- κίνδυνο να αποδεχθεί η κοινωνία ό,τι συμβαίνει σήμερα ως κανονικότητα για το αύριο και να στραφεί, λόγω του φόβου και της ανασφάλειας, στον ατομισμό και τον συντηρητισμό. Και προπάντων, να μετουσιώσει τις δικές της ιδέες και αξίες σ’ ένα ρεαλιστικό και ριζοσπαστικό πρόγραμμα, με όραμα για την επόμενη μέρα, να πείσει τους πολίτες για την αναγκαιότητα και τη δυνατότητα εφαρμογής του και να εμπνεύσει κοινωνικά κινήματα, αγώνες και πολιτική δράση. Και τότε η κρίση μπορεί να αποδειχθεί μια άλλου είδους ευκαιρία. 

Δεν σηκωθήκαμε από τον καναπέ μας να διαμαρτυρηθούμε για τη διασπάθιση του δημόσιου χρήματος πότε με τα προγράμματα «σκόιλ ελικικού», πότε με τις λίστες Πέτσα και πότε με τους «μεγάλους περίπατους», για τα χειρουργικά χτυπήματα στα δικαιώματα των εργαζομένων, για τις απευθείας αναθέσεις σε κολλητούς, για τα δανεικά και αγύριστα των κομμάτων, για το σκάνδαλο της Novartis και τη δίωξη της εισαγγελέα διαφθοράς, για τις ελλείψεις στα νοσοκομεία, για την περιστολή του δικαιώματος της διαδήλωσης, για την κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας, για… για… Θα σιωπήσουμε όμως και τώρα; Θ’ αφήσουμε ανυπεράσπιστα τα παιδιά; Τα παιδιά μας;

Αν είσαι δημοκράτης, αντιφασίστας, και συμμετάσχεις σε διαδήλωση ενάντια στη ρατσιστική συγκέντρωση που οργάνωσαν ακροδεξιοί στην πλατεία Βικτωρίας, για να διώξουν τους πρόσφυγες από την πλατεία (ναι, από αυτή την πλατεία, από όπου ο δήμαρχος έβγαλε τα παγκάκια, για να μη κάθονται οι ξένοι), τότε είναι λογικό να σε συλλάβουν, να σε κατηγορήσουν ότι κατείχες εκρηκτικά (κι ας μη βρήκαν τίποτε) και να σου απαγορέψουν να κυκλοφορείς σε ορισμένη περιοχή (άσχετα αν εκεί είναι η δουλειά σου) και να ξαναπάρεις μέρος σε δημόσια συνάθροιση. Αν όμως πας στην ακροδεξιά σύναξη μαζί με τον Κασιδιάρη και  τον Μπογδάνο, υπάρχει περίπτωση να έχεις κάποια συνέπεια; Όχι, βέβαια! Πόσα τέτοια περιστατικά (όλα πραγματικά) συσσωρεύτηκαν τους τελευταίους μήνες!  Δεν φταίει όμως κανένας άλλος. Εσύ φταις. Εσύ, που παίρνεις στα σοβαρά την προτροπή του ποιητή («λαπάδες» δεν χαρακτήρισε τους ποιητές παλιότερα ένας Υπουργός της Δεξιάς;): «Αντισταθείτε», επειδή δεν ανέχεσαι «ελευθερία ανάπηρη πάλι [να] σου τάζουν». Αν όμως είσαι υπάκουος, φρόνιμος και πειθαρχημένος, δηλαδή νεκρός, όπως σε θέλουν, τότε κανείς δεν θα σ’ ενοχλεί, όλα θα είναι μια χαρά, όλα «κανονικά».    

Συνάδελφε Κώστα. Έμαθα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την επιτυχία σου στη Νομική, οπότε μπορώ να σε αποκαλώ συνάδελφο. Το έμαθα βέβαια με έναν περίεργο τρόπο. Είχες συλληφθεί μετά τη μεγάλη πορεία της Αθήνας ενάντια στο νομοσχέδιο της Κυβέρνησης για τον περιορισμό των διαδηλώσεων. Την ώρα που με την κλούβα σε οδηγούσαν κρατούμενο στην Ευελπίδων, είχαν βγει τα αποτελέσματα των πανελλαδικών εξετάσεων και το χαρμόσυνο νέο σού το φώναξε από μακριά ο πατέρας σου: «Κώστα, περνάς στη Νομική Αθήνας».(...) Θα γίνεις ένας δικηγόρος, ένας δικαστής, ένας εισαγγελέας, που θα κοιτάζει τη δουλίτσα του και μόνο αυτήν, το γραφείο και τους πελάτες του ως συνήγορος, κάποια καλή μετάθεση σε μεγάλο Δικαστήριο και την υπηρεσιακή του εξέλιξη ως δικαστικός λειτουργός, πιστός σε κάθε περίπτωση του δόγματος «νόμος και τάξη» και πρόθυμος υπηρέτης της εκάστοτε εξουσίας και των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων; Ή θα γίνεις ένας νομικός, -όποιο ιδιαίτερο επάγγελμα της νομικής επιστήμης κι αν ακολουθήσεις,- υπερασπιστής των δημοκρατικών θεσμών, των συνταγματικών ελευθεριών και   των ανθρώπινων δικαιωμάτων όλων των πολιτών, ιδιαίτερα δε των αδύναμων και κοινωνικά ευάλωτων ομάδων, στο πλευρό των εργαζομένων και των ανέργων, των προσφύγων και των μεταναστών, των φτωχών και των αδικημένων; Η συμμετοχή σου στην προχθεσινή διαδήλωση, συμμετοχή ενός νέου ανθρώπου σε μια διαδήλωση για δημοκρατία και δικαιώματα, σ’ εμένα τουλάχιστον δεν αφήνει καμιά αμφιβολία για τον δρόμο που θα διαλέξεις. Μη σε τρομάξουν οι προσωρινές δυσκολίες. Και να θυμάσαι: δεν είσαι μόνος.

Οκτώβριος 2020. Έχουν αρχίσει οι πρώτες ψύχρες του φθινοπώρου. Στην αγορά όμως της πόλης, την οικονομία και την κοινωνία, έχει προ πολλού ενσκήψει βαρύς ο χειμώνας. Μαγαζιά έχουν κλείσει, άλλα υπολειτουργούν, τον πελάτη τον ψάχνεις με το τουφέκι. Η ανεργία έχει εκτιναχθεί στα ύψη, εργάτες απολυμένοι, άλλοι που δουλεύουν τις μισές μέρες του μήνα με μισό μεροκάματο, η παρανομία στους τόπους δουλειάς οργιάζει. Ξαναπήραν μπρος τα κοινωνικά παντοπωλεία, τα κοινωνικά ιατρεία, τα συσσίτια, οι ομάδες αλληλεγγύης. Τις νύχτες κάποιοι ψάχνουν στα σκουπίδια. Ένα παιδάκι προχθές λιποθύμησε στο σχολείο. Από την πείνα, είπαν.