Φαντάζομαι ότι όλοι μείναμε ικανοποιημένοι από την προαναγγελία καθιέρωσης της απλής αναλογικής στις αυτοδιοικητικές εκλογές. Και υποθέτω ότι έχουμε όλοι αρκετή γνώση και εμπειρίες, ώστε να μην παρασυρθούμε από την κινδυνολογία περί ακυβερνησίας που θα προκαλέσει τάχα η εφαρμογή της σε δήμους και περιφέρειες.
Αρκεί αυτό το αίσθημα της ικανοποίησης που μας διακατέχει, να μη μας οδηγήσει στην αυταπάτη ότι φτάνει η αλλαγή εκλογικού συστήματος, για να πάνε όλα κατ’ ευχήν στην αυτοδιοίκηση. Οι μεταρρυθμίσεις που πρόκειται να νομοθετηθούν με το σχέδιο «Κλεισθένης 1», είναι αρκετές και σημαντικές, και η εφαρμογή τους απαιτεί συσχετισμούς, μέσα στις αυτοδιοικητικές αρχές και μέσα στις κοινωνίες, ευνοϊκούς, όχι απλώς πιστά καταγεγραμμένους με το σύστημα της απλής αναλογικής.
Η απλή δεν είναι μόνο δίκαιη
Η παρατήρηση αυτή θα ήταν λάθος να εκληφθεί σαν έμμεση αμφισβήτηση του εκλογικού συστήματος που επίμονα απαιτεί η αριστερά. Είναι μια προσπάθεια κατανόησης της σημασίας του και του ρόλου του, αλλά και του τρόπου με τον οποίο οφείλουμε να το στηρίξουμε και να το καθιερώσουμε στην πράξη σαν εκλογικό σύστημα όχι μόνο δίκαιο αλλά και αποτελεσματικό.
Και δίκαιη να ήταν μόνο, θα οφείλαμε να την υποστηρίζουμε. Ωστόσο, η απλή αναλογική έχει και μια άλλη ιδιότητα: επιτρέπει στις δυνάμεις που φέρνουν το καινούργιο, να αναδειχθούν και να γίνουν από δυναμικές μειοψηφίες πλειοψηφικά ρεύματα. Όχι μόνο επειδή δεν τους κλίνει το δρόμο με διάφορους εκλογομαγειρικούς φραγμούς, αλλά και επειδή τους δίνει τη δυνατότητα να αναζητήσουν καταλυτικό ρόλο επιρροής σε συγγενείς δυνάμεις και γέννησης συμμαχικών σχημάτων, που βρίσκονται σε αντιστοιχία με τις κινήσεις και μετακινήσεις στο εσωτερικό του κοινωνικού σώματος. Όσο πιο μακριά από την απλή αναλογική βρίσκονται τα ισχύοντα εκλογικά συστήματα στην αυτοδιοίκηση, τόσο πιο κοντά στην ακινησία και τη συντήρηση παγιώνονται οι αυτοδιοικητικοί θεσμοί. Ο κίνδυνος της ακυβερνησίας επισείεται, προκειμένου να καλυφθεί η διαιώνιση ενός καθεστώτος ακινησίας, που οδηγεί την αυτοδιοίκηση στο μαρασμό.
Αν, λοιπόν, είναι σωστό ότι η απλή αναλογική, πέρα από το αξιακό φορτίο της ως δίκαιο εκλογικό σύστημα, έχει και ένα συγκεκριμένο πολιτικό φορτίο ως σύστημα που επιτρέπει την προοδευτική ανέλιξη των αυτοδιοικητικών θεσμών, τότε κανείς από τους υποστηρικτές της απλής αναλογικής δεν μπορεί να μείνει ικανοποιημένος απλώς από την καθιέρωσή της. Οφείλει να επιδιώξει τη λειτουργική εφαρμογή της. Να εξασφαλίσει, δηλαδή, τις προϋποθέσεις και τις συνθήκες, υπό τις οποίες η απλή αναλογική θα απελευθερώσει όλη την ενέργεια και τη δυναμική της. Με άλλα λόγια, οφείλει να διαμορφώσει εκείνα τα πολιτικά υποκείμενα, τις πολιτικές αντιλήψεις και τους κατάλληλους πολιτικούς (και κοινωνικούς) συσχετισμούς, που θα δίνουν στην απλή αναλογική (και, συνεπώς, στην αυτοδιοίκηση) τη δυνατότητα να αναπτύξει τα εγγενή προοδευτικά χαρακτηριστικά της.
Γραφειοκρατική εφαρμογή
Μπορεί αυτό να γίνει χωρίς την ενίσχυση, την ανάπτυξη, τον κατάλληλο ιδεολογικό και πολιτικό εξοπλισμό των αυτοδιοικητικών κινήσεων, όπου υπάρχουν, ή τη συγκρότησή τους, όπου δεν υπάρχουν; Μπορεί αυτό να γίνει χωρίς την ιδεολογικά και πολιτικά καλλιεργημένη ορθή αντίληψη για συνεργασίες – προεκλογικές αλλά και μετεκλογικές κυρίως; Όποιος έχει ελάχιστη πείρα από αυτοδιοικητική δουλειά, έχει έτοιμη την απάντηση. Χωρίς αυτές, και άλλες βέβαια, προϋποθέσεις, που θα εγγυώνται τον προοδευτικό μετασχηματισμό της αυτοδιοίκησης, οι συνέπειες της εφαρμογής της απλής αναλογικής με εργαλειακή ή γραφειοκρατική διάθεση, θα καταλήξει σε μια καρικατούρα μεταρρύθμισης, όπου όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν. Σε ένα ξαναμοίρασμα των ίδιων χαρτιών και όχι σε μια προωθητική ανασύνθεση των δυνάμεων.
Ας μιλήσουμε με δύο παραδείγματα –προς αποφυγήν. Μια αυτοδιοικητική κίνηση, στην οποία μετέχουν και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς ιδιαίτερα δραστήρια παρουσία τη διαρεύσασα τετραετία, εν όψει εφαρμογής της απλής αναλογικής θεωρεί ότι αυτό που πρέπει να κάνει, είναι να αξιοποιήσει την όποια εκλογική επιρροή της συμπράττοντας σαν συμπληρωματική δύναμη με την πλειοψηφούσα, ελέω ισχύοντος σήμερα συστήματος, παράταξης, με τη δικαιολογία ότι συμπεριλαμβάνει προοδευτικές δυνάμεις. Το πιθανότερο αποτέλεσμα; Μια νέα πλειοψηφία εντός του συμβουλίου (δημοτικού ή περιφερειακού), κατά πάσα βεβαιότητα εν αγνοία των πολιτών, κατά πάσα πιθανότητα, λόγω στενών χρονικών περιθωρίων, χωρίς ουσιαστική προγραμματική συζήτηση και σύγκλιση, και, συνεπώς, μια θητεία χωρίς την παραμικρή νέα δυναμική. Και, κυρίως, χωρίς να δοκιμαστούν οι ουσιαστικές δυνατότητες που δίνει η απλή αναλογική. Τέτοιες συνεργασίες, χωρίς την ανάδειξη των διαφορών πριν την αναζήτηση των κοινών σημείων, χωρίς την εμπέδωση μέσα στην αυτοδιοικητική δράση και στη συνείδηση των πολιτών της ιδέας της συνεργασίας βάσει της προγραμματικής σύγκλισης, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε οπισθοδρομήσεις και όχι σε ενίσχυση των δυνατοτήτων που ανοίγει όχι μόνο η απλή αναλογική, αλλά το σύνολο του σχεδίου «Κλεισθένης 1».
Ο δύσκολος δρόμος
Στο αντιδιαμετρικά αντίθετο παράδειγμα προς αποφυγήν, μια αυτοδιοικητική κίνηση χωρίς μεγάλες απαιτήσεις, φιλοδοξίες ή δυνατότητες, ή μια ανάλογη οργάνωση του ΣΥΡΙΖΑ, αρκείται στην πιθανότητα αυξημένης, λόγω αναλογικής, παρουσία της στο περιφερειακό ή δημοτικό συμβούλιο και επιδιώκει απλώς την καλύτερη δυνατή καταγραφή τής δύναμής της. Χωρίς ανησυχίες, χωρίς αναζητήσεις. Με πιθανότατο αποτέλεσμα να έχει και τις χειρότερες επιδόσεις. Ενώ στο εσωτερικό του συμβουλίου θα βαδίζει με οδηγό την απαράδεκτη αρχή «βλέποντας και κάνοντας».
Ανάμεσα στις δύο ακραίες εκδοχές δεν υπάρχει η «βασιλική οδός», αλλά ο δύσκολος δρόμος της συγκροτημένης λειτουργίας των αυτοδιοικητικών κινήσεων, της δραστήριας παρουσίας τους στα αυτοδιοικητικά πράγματα και στην κοινωνία, της καλλιέργειας του προγραμματικού λόγου τους και της αναζήτησης συνεργασιών σε προγραμματική βάση και κυρίως μέσα από την κινητοποίηση των ίδιων των πολιτών, μέσα από την κοινή δράση. Δηλαδή, η οδός της ενίσχυσης μέσα στην αυτοδιοίκηση της αντίληψης που η ανανεωτική και ριζοσπαστική αριστερά υιοθετεί, ώστε με τις συνεργασίες και την ενισχυμένη επιρροή της να καταστεί πλειοψηφική η αντίληψή της τόσο στα συμβούλια όσο και στην κοινωνία. Σοβαρές αποκλίσεις από αυτή την κατεύθυνση, είναι πολύ πιθανό να δυσφημίσουν ακόμα και την ίδια την απλή αναλογική στα μάτια των κατ’ εξοχήν υποστηρικτών της. Κι αυτή θα είναι μια ζημιά διαρκείας.
Χαράλαμπος Γεωργούλας
Πηγή: Η Εποχή
