Συνέντευξη του Μαουρίτσιο Λαντίνι στον Τζάκομο Ρούσο Σπένα
Το πανεπιστήμιό του ήταν το εργοστάσιο. Τα σημεία αναφοράς του προέρχονται από τον συνδικαλιστικό κόσμο . Γι’ αυτόν το πραγματικό κομβικό ζήτημα είναι μόνο ένα: η εργασία. «Πρέπει να δομήσουμε ξανά μια σκέψη, σύμφωνα με την οποία η εργασία θα ξαναγίνει ο κεντρικός άξονας για ένα νέο μοντέλο βασισμένο στην κοινωνική δικαιοσύνη». Ο Μαουρίτσιο Λαντίνι μας υποδέχεται στην έδρα του συνδικάτου, όπου κυματίζουν οι σημαίες των συνδικάτων εργατών μετάλλου Fim, Uilm και Fiom.
Από την αναφορά του ινστιτούτου ερευνών Tecnè για την ποιότητα της ανάπτυξης αναδύεται η φωτογραφία μιας χώρας, στην οποία ο πλούτος τείνει όλο και περισσότερο να συγκεντρώνεται, η οικονομική ανάκαμψη είναι εύθραυστη, αυξάνεται η ανεργία των νέων και εντείνεται η αποξένωση απέναντι στην πολιτική. Μια αποκαρδιωτική εικόνα.Πώς θα βγούμε απ’ αυτή την κατάσταση;
Πρώτα απ’ όλα πρέπει να αντιμετωπίσουμε το κομβικό ζήτημα της κοινωνικής ανισότητας και για να το κάνουμε πρέπει να ενεργοποιήσουμε μια πολιτιστική επανάσταση. Η πολιτική των φιλελευθεροποιήσεων, των ιδιωτικοποιήσεων και της απουσίας κάθε δέσμευσης της αγοράς μας οδήγησε στη σημερινή καταστροφή της υπαρξιακής επισφάλειας, των μειώσεων μισθών και της ανεργίας. Πρέπει να αντιστρέψουμε την πορεία, να ενεργοποιήσουμε στη χώρα ένα εγχείρημα με πολιτικό και συνδικαλιστικό περιεχόμενο, που να προϋποθέτει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, στο οποίο η εργασία πρέπει να αποκτήσει κεντρική σημασία, μαζί με τα δικαιώματα του πολίτη: το να έχει κανείς μια απασχόληση, σημαίνει να μπορεί να ζει αξιοπρεπώς και να συμμετέχει στη δημοκρατική ζωή μιας χώρας.
Στο ζήτημα των δικαιωμάτων των εργαζομένων υπάρχουν κάποιοι που ισχυρίζονται ότι ο Ματέο Ρέντσι έκανε μεγαλύτερη ζημιά από τον Μπερλουσκόνι. Συμφωνείτε;
Απόλυτα. Η επίθεση στο άρθρο 18 είναι εμβληματική. Περάσαμε από μια νομοθεσία που υπερασπιζόταν τον μεμονωμένο εργαζόμενο από μια άδικη απόλυση – ο οποίος κατ’ αυτόν τον τρόπο είχε τη δυνατότητα να επανέλθει στην εργασία του – σε ένα σύστημα που προστατεύει αποκλειστικά ακόμα και τον χειρότερο επιχειρηματία. Αλλάζει το σύστημα αξιών και παρακολουθούμε μια πολιτιστική ανατροπή. Η κυβέρνηση Ρέντσι έφθασε εκεί όπου είχε σταματήσει ο Μπερλουσκόνι και αποφάσισε να συμπαραταχθεί με τους επιχειρηματίες, εγκαταλείποντας τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια του πολίτη/εργαζομένου.
Τώρα ο Ρέντσι μιλάει για «ελάχιστη εγγυημένη εργασία» επαναφέροντας τη σκέψη του κοινωνιολόγου Λουτσιάνο Γκαλίνο. Ένα βήμα μπροστά ή μένουμε πάντα πίσω, εφόσον στην υπόλοιπη Ευρώπη συζητείται το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα;
Θα έπρεπε να θυμίσουμε στον Ρέντσι ότι χωρίς δικαιώματα δεν υπάρχει εγγύηση του πολίτη στην εργασία και συνεπώς η πρώτη ενέργεια που πρέπει να γίνει, είναι να καταργηθεί ο νόμος για την εργασία. Έπειτα, μιας που το αναφέρατε, θα έπρεπε επίσης να θυμίσουμε στον Ρέντσι ότι ο Γκαλίνο δεν αντέταξε ποτέ ένα σχέδιο για την εργασία με δημόσια παρέμβαση στη δυνατότητα εισαγωγής ενός ελάχιστου εισοδήματος ή ενός εισοδήματος αξιοπρέπειας. Τα δύο πράγματα δεν είναι αντίθετα, αυτό είναι το λάθος που γίνεται στη χώρα μας.
Εσείς επιμένετε στην κεντρικότητα της εργασίας και παράλληλα είστε υπέρ της εισαγωγής του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος;
Χρειάζεται ένα εξαιρετικό σχέδιο για την εργασία, που να αντιμετωπίζει επίσης το πρόβλημα ενός δημοσίου ρόλου της εργασίας φροντίδας και συντήρησης της επικράτειας, όπου το κράτος θα μπορεί να έχει ένα ρόλο υποκειμένου ύστατης λύσης για την εργασία, χωρίς αυτό να υποκαθιστά ή να είναι εναλλακτικό με ένα πιθανό εισόδημα αξιοπρέπειας ή ελάχιστο εισόδημα. Γιατί, εκτός των άλλων, για να μπορέσει να στηριχτεί το ελάχιστο εισόδημα, που θα πρέπει φυσικά να επιβαρύνει τον προυπολογισμό, είναι σαφές ότι πρέπει να στοχεύουμε στην πλήρη και μέγιστη απασχόληση. Υπό αυτή την έννοια δεν συμφωνώ με όποιον θέτει σε αντίθεση την εργασία με το εισόδημα, τα δύο αυτά πράγματα μπορούν να προχωρήσουν παράλληλα και χρειάζονται πολιτιστικές καινοτομίες και προτάσεις και για τις δύο λύσεις.
Ας ξαναγυρίσουμε στο νόμο για την εργασία. Το Εθνικό Ινστιτούτο Κοινωνικής Πρόνοιας διαπιστώνει την αποτυχία του μέτρου με την πτώση των συμβάσεων μόνιμης απασχόλησης.
Δεν είναι τυχαίο ότι το 82% των νέων ψήφισε όχι στο δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου. Ο Ρέντσι δήλωσε ότι ο νόμος αυτός είναι η «αριστερότερη» πράξη που έκανε η κυβέρνηση. Αν στ’ αλήθεια είναι αυτή η αριστερά – επίτρεψέ μου να το πω – πιστεύω ότι κανένας νέος δεν θα επιλέξει σήμερα την αριστερά. Ως συνδικάτο Cgil, εκτός από το να στηρίξουμε τη συλλογή υπογραφών για το δημοψήφισμα, καταθέσαμε ένα σχέδιο νόμου λαϊκής πρωτοβουλίας, για να ξαναγραφτεί ολόκληρο το σύστημα της εργασίας, από το 1997, με κυβέρνηση της κεντροαριστεράς πάλι, μέχρι σήμερα. Πρέπει να ορίσουμε ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα, που θα πρέπει να εξασφαλίζονται σε όλους τους εργαζομένους, όπως προβλέπει το σύνταγμά μας, συμπεριλαμβανομένων των αυτοαπασχολούμενων. Και αυτό, το επαναλαμβάνω, είναι ένα ιστορικό βήμα για ένα συνδικάτο το να ασχοληθούμε και με τους αυτοαπασχολούμενους.
Μετά από το δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση, θα κάνουν τα πάντα για να μην αφήσουν τους πολίτες να εκφραστούν.
Το δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου ήταν μια διαχωριστική γραμμή. Ψήφισε το 70% των πολιτών, και πάρα πολλά άτομα που δεν αισθάνονται να τους εκπροσωπεί ποιοδήποτε κόμμα. Ενιωσαν την ανάγκη να υπερασπίσουν με την ψήφο τους το Σύνταγμα και να εκφραστούν ενάντια στα μέτρα της κυβέρνησης Ρέντσι.
Ναι, αλλά ακόμη περιμένουμε να μάθουμε πότε θα ψηφίσουμε για το επόμενο δημοψήφισμα…
Η ημερομηνία πρέπει να οριστεί επειγόντως, και θα ήταν ευκταίο να ενσωματωθεί με τις δημοτικές εκλογές, για να μειωθεί το κόστος . Ο προεκλογικός αγώνας για το δημοψήφισμα όχι μόνο θα καταργούσε τα voucher και τους νόμους για τις εργολαβίες, αλλά θα έθετε και πάλι σε συζήτηση το θέμα της εργασίας και, γενικότερα, μιας νέας οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής στη χώρα.
Ανησυχείτε για τον πιθανό κατακερματισμό του Δημοκρατικού Κόμματος και για τις διαιρέσεις της αριστεράς;
Στην πραγματικότητα ανησυχώ για τον κοινωνικό κατακερματισμό και για τη διαίρεση του κόσμου της εργασίας. Ο ανταγωνισμός μεταξύ ατόμων είναι πλέον ενδημικός: δεν έχω ξαναδεί παρόμοια αποσύνθεση. Αυτή τη στιγμή είναι ανάγκη να ενώσουμε δυνάμεις, η χώρα είναι ήδη διαιρεμένη. Και η διάσπαση του ΔΚ αποκτά νόημα, εάν κατορθώσει να ανοίξει μια συζήτηση για τις στρατηγικές που θα πρέπει να εφαρμόσουμε στο μέλλον. Διαφορετικά αυτή η πολεμική θα οδηγήσει σε περαιτέρω απομάκρυνση του κόσμου από την πολιτική.
Στο μεταξύ, η αριστερά, υπό την ευρεία έννοια, έχασε την επαφή με το λαό και δεν φαίνεται να δίνει κατάλληλες απαντήσεις. Ας σκεφτούμε την πρόσφατη σύγκρουση στη Ρώμη της εταιρείας Uber με τους οδηγούς ταξί, με κάποιους από τους οδηγούς ταξί να προβάλλουν φασιστικά σύμβολα . Από τη μια πλευρά μια πολυεθνική που αντιπροσωπεύει έναν ληστρικό καπιταλισμό χωρίς κανόνες, από την άλλη μια συντεχνιακή άμυνα σε στιλ λόμπυ…
Μια αγορά χωρίς κανόνες τροφοδοτεί τον πόλεμο μεταξύ των φτωχών. Εδώ και χρόνια δεν υπάρχει βούληση να τεθούν κανόνες σ’ αυτόν τον τομέα, οι εργαζόμενοι νιώθουν ότι είναι μόνοι. Οι ταξιτζήδες έφθασαν στο σημείο να έχουν 30-40 σωματεία και μιλάμε για λιγότερους από 6 χιλιάδες εργαζομένους.Ενας κατακερματισμός που δεν οδηγεί σε καμία εκπροσώπηση. Χρειάζονται σαφείς κανόνες που να ισχύουν για όλους, και για τις πολυεθνικές.
Άρα ο Λαντίνι είναι με τους ταξιτζήδες;
Είναι θέμα λογικής, όχι παρατάξεων. Η ρύθμιση αυτού του τομέα είναι κατά τη γνώμη σου σωστή όταν οι πολυεθνικές δεν πληρώνουν ούτε τους φόρους; Εξάλλου, το δράμα είναι ότι ο κατακερματισμός γεννά πολιτική σπέκουλα κι αυτές οι παρατάξεις που εκδηλώνονται δημόσια υπέρ του φασισμού με το γνωστό χαιρετισμό, κάνουν μόνο κακό στην υπόθεση των ταξιτζήδων.
Ας φύγουμε από την Ιταλία και ας δούμε τις γενικές τάσεις. Παγιώνεται ένα δίπολο: από τη μια πλευρά το μπλοκ της λιτότητας, από την άλλη – ως αντίδραση – ο λαϊκισμός. Μια αριστερή εναλλακτική είναι πια έξω από το παιχνίδι;
Το θέμα δεν είναι να ανασυγκροτήσουμε την αριστερά, αλλά να ξαναδώσουμε στη χώρα μια κουλτούρα της εργασίας. Της εργασίας ως κεντρικού άξονα του ανασχεδιασμού του κοινωνικού και δημοκρατικού συστήματος. Το να κολλάμε στη λέξη αριστερά δεν έχει νόημα. Εξάλλου οι περισσότεροι άνθρωποι δεν ξέρουν πια τι σημαίνει. Πρέπει να έχουμε τη φιλοδοξία να προσπαθήσουμε να παράγουμε μια αλλαγή και υπ’ αυτή την έννοια την αλλαγή την παράγεις αν είσαι σε θέση να κινητοποιήσεις πάλι τους ανθρώπους. Μπορώ να αναφέρω ένα παράδειγμα;
Παρακαλώ.
Το 1970 φθάσαμε στον Καταστατικό Χάρτη των εργαζομένων χάρη σε μια σειρά από αγώνες και στο κοινοβούλιο τον ψήφισαν όλες οι πολιτικές δυνάμεις, όλες, πλην του ΙΚΚ που απείχε επειδή τον θεωρούσε ανεπαρκή. Αυτό συνέβη γιατί σ’ εκείνα τα χρόνια οι διεκδικήσεις των εργαζομένων ήταν ηγεμονικές στην κοινωνία, πηγαίνοντας πολύ πιο πέρα από τον περίβολο της κλασικής αριστεράς. Είχε παγιωθεί μια διατέμνουσα κουλτούρα της εργασίας. Αυτό είναι το δίδαγμα που πρέπει να προτείνουμε και πάλι σήμερα.
Τον Δεκέμβριο του 2015 ο Λαντίνι δήλωνε: «Δεν με ενδιαφέρουν τα θραύσματα της αριστεράς» και σνομπάριζε το σχέδιο της Ιταλικής Αριστεράς. Πριν λίγες μέρες ήταν στο συνέδριο του Ρίμινι και είπε: «‘Ήρθε η ώρα να ενωθούμε, όχι να χωριστούμε». Αλλάξατε γνώμη;
Ήμουν απλά φιλοξενούμενος στο συνέδριό τους και όταν μιλάω για ενότητα αναφέρομαι – όπως εξηγούσα νωρίτερα – σε μια συλλογική δράση για να σταματήσουμε τον κοινωνικό κατακερματισμό. Όταν κοιτάζω τον κόσμο, βλέπω δύο βασικά πράγματα: το φόβο και την ανάγκη ουσίας. Πρέπει να δώσουμε συγκεκριμένες απαντήσεις σ’ αυτούς που φοβούνται ότι θα μείνουν άνεργοι ή ότι θα καταντήσουν να κοιμούνται κάτω από τις γέφυρες. Χρειάζονται συγκεκριμένες πράξεις, όχι άλλα λόγια.
Η Ιταλική Αριστερά μπορεί να δώσει ένα χέρι βοηθείας ή είναι μέρος του προβλήματος;
Εξαρτάται από το τι θα κάνουν, θα αναμετρηθούμε κάθε φορά με τα κόμματα. Είμαι συνδικαλιστής και έχω δύο ταυτότητες στην τσέπη μου: της Cgil και της Anpi (ΣΤΜ της Ένωσης Αντιστασιακών). Τέρμα. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις πρέπει να παραμείνουν αυτόνομες και ανεξάρτητες από τα κόμματα και να επιταχύνουν τη δημιουργία μιας πρότασης κοινωνικού μετασχηματισμού που να βάζει στο κέντρο την εργασία.
Το 2018 θα γίνει το νέο συνέδριο της Cgil, δεν νομίζετε ότι πρέπει να γίνει μια σοβαρή αυτοκριτική της οργάνωσης;
Το συνδικάτο θα αλλάξει, ή, διαφορετικά, διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να πεθάνει. Σε όλη την Ευρώπη γίνεται αυτή η συζήτηση. Παράλληλα, πρέπει να εκτιμηθούν κάποιες επιλογές της Cgil: η υπεράσπιση του Συντάγματος στο δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου, η ιδέα ενός γενικού καταστατικού χάρτη, στον οποίο γίνεται προσπάθεια για πρώτη φορά να συζητήσουμε για την εκπροσώπηση των αυτοαπασχολούμενων, ο νόμος λαϊκής πρωτοβουλίας για τον ανασχεδιασμό της αγοράς εργασίας, η καταπολέμηση της επισφάλειας μέσα από πολιτικές ένταξης. Και μετά, η ιδέα διεύρυνσης της δημοκρατίας με βάση άλλες αρχές, όπως το δικαίωμα στην κατάρτιση, ένα νέο νόμο για την εκπροσώπηση, τη μείωση του ωραρίου εργασίας, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Θέτουμε τις βάσεις για να πούμε όχι σε ένα συνδικάτο της αγοράς ή συντεχνιακό, και σχεδιάζουμε ένα νέο ομοσπονδιακό μοντέλο συνδικαλιστικών σχέσεων.
Αυτά τα χρόνια, παρόλο που σας το ζητούσαν, αρνιόσασταν πάντοτε να μπείτε στην πολιτική, προτιμώντας τη μάχη μέσα στο συνδικάτο. Όμως, πόσες πιθανότητες έχετε να γίνετε ο νέος γραμματέας της Cgil; Το ελπίζετε στ’ αλήθεια;
Το συνδικαλιστικό υποκείμενο είναι ένα πολιτικό υποκείμενο, επομένως έκανα πολιτική αυτά τα χρόνια.
Μην υπεκφεύγετε. Καταλάβατε την ερώτηση: προτιμήσατε να μην είστε ο ηγέτης ενός νέου πολιτικού υποκειμένου που θα κατέβει στις εκλογές.
Μεγάλωσα μέσα στο συνδικάτο και η μάχη που κάνω μέσα στην Cgil, είναι ανεξάρτητη από αυτό που μπορεί να συμβεί στον υποφαινόμενο. Πάντως είμαι έτοιμος να διαθέσω τον εαυτό μου σε μια πρόκληση ανανέωσης.
Άρα παραδέχεστε ότι θα είστε υποψήφιος;
Αυτή τη στιγμή δεν είμαι υποψήφιος για τίποτα, αργότερα θα δούμε.
Άρα είστε υποψήφιος. Καλή επιτυχία.
Πηγή: Η Εποχή
