O ισότιμος και ενεργός ρόλος στις διαδικασίες λήψης πολιτικών αποφάσεων είναι ζωτικής σημασίας για τις γυναίκες, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι ανάγκες και τα συμφέροντά τους εκπροσωπούνται επαρκώς και εξίσου με όσους τα απολαμβάνουν ως αυτονόητα και φυσικά. Χωρίς επαρκή εκπροσώπηση των γυναικών, οι δημοκρατίες είναι ατελείς και οι πολιτικές και οι νόμοι αντανακλούν τα συμφέροντα των ανδροκρατούμενων πατριαρχικών δομών εξουσίας, ανα-παράγοντας την αορατότητα των γυναικών στη δημόσια σφαίρα, την εκμετάλλευση και τις ανισότητες σε βάρος τους, αλλά και σε βάρος όλων όσοι θεωρούνται πολίτες ήσσονος σημασίας.
Η εκπροσώπηση των γυναικών στη λήψη πολιτικών αποφάσεων, στις συμμετοχικές πολιτικές διαδικασίες, αυξάνει τις πιθανότητες για την προώθηση πολιτικών έμφυλης ισότητας, ενώ παρέχει στις γυναίκες μια πλατφόρμα, έναn δημόσιο χώρο για να εκφράσουν τις απόψεις τους, να επηρεάσουν την πολιτική και να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους.
Πολλά ακόμη να γίνουν
Ωστόσο, παρά τη συμβολή και τους αγώνες των φεμινιστικών κινημάτων για την ισότιμη αναγνώριση της ιδιότητας του πολίτη –ιδιότητα που ούτε ουδέτερη υπήρξε ποτέ, ούτε άφυλη, τουναντίον μάλιστα– παρά τη σημασία της πολιτικής συμμετοχής και εκπροσώπησης των γυναικών, και παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται.
Εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικούς αποκλεισμούς –δομικούς και επιγενόμενους της πατριαρχικής δομής και οργάνωσης των κοινωνιών– οι οποίοι είτε σχετιζόμενοι με θεσμικά ζητήματα (πχ νόμους και πολιτικές που εισάγουν διακρίσεις και περιορίζουν την ικανότητά τους να συμμετέχουν στην πολιτική) είτε με εξωθεσμικά, νοοτροπικά, στερεοτυπικά δεδομένα, οδηγούν πάντα στο ίδιο αποτέλεσμα: στην ελλειμματική συμμετοχή ή στην υποβάθμιση των θέσεων και της παρουσίας των γυναικών ως ανίδεων, διακοσμητικών και δευτερεύουσας βαρύτητας.
Η απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για τη θεσμοθέτηση του 50-50 στα συλλογικά του όργανα και στην κατάρτιση των ψηφοδελτίων –για πρώτη φορά στην πολιτική ζωή της χώρας– ήρθε να αλλάξει, ποσοτικά τουλάχιστον, τον πολιτικό χάρτη της εκπροσώπησης, να άρει ανισότητες, να δώσει βήμα, ορατότητα και φωνή –με όρους αριθμητικής ισορροπίας– στο άλλο μισό της ανθρώπινης ύπαρξης. Πρόκειται για μια σημαντική τομή, που ένα αριστερό –και φεμινιστικό, εξ ορισμού– κόμμα, όφειλε να πράξει. Είναι ένα πρώτο βήμα για την πολιτική χειραφέτηση των γυναικών, τη δυνατότητα να διεκδικούν σε συλλογικό επίπεδο τη ζωή τους, να καταθέτουν το βίωμά τους, να διαμορφώνουν πολιτικές για τη διεύρυνση της ισότητας, της ελευθερίας, του δικαιώματος του αυτοπροσδιορισμού των έμφυλων υποκειμένων, το δικαίωμα για μια αξιοβίωτη ζωή για όλ@.
Παράλληλα, η θεσμοθέτηση της ποσοστιαίας συμμετοχής είναι συνεπής και ως προς το αίτημα της δικαιοσύνης παντού, το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ καλείται να εφαρμόσει ως κυβέρνηση την επόμενη κιόλας μέρα των εκλογών της 21ης Μάη. Σε μια δίκαιη κοινωνία, όλ@ θα πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες και πρόσβαση σε πόρους, ανεξάρτητα από το φύλο τους. Επιπλέον, η αριθμητική αναλογία –ως θετική δράση κυρίως υπέρ των γυναικών, αλλά και υπέρ όλων όσων αποκλείονται από τον δημόσιο λόγο– μπορεί να συμβάλλει στη δημιουργία μιας πιο ποικιλόμορφης και χωρίς αποκλεισμούς πολιτικής κουλτούρας.
Όταν οι γυναίκες εκπροσωπούνται στην πολιτική, φέρνουν τις μοναδικές εμπειρίες και προοπτικές τους στο τραπέζι των συζητήσεων, μπορούν να οδηγήσουν σε μια πιο διαφοροποιημένη και αποτελεσματική χάραξη πολιτικών ισότητας, μια πιο ποικιλόμορφη πολιτική κουλτούρα που θα οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης στο πολιτικό σύστημα μεταξύ των γυναικών και άλλων υποεκπροσωπούμενων ομάδων.
Όχι στην εργαλειοποίηση, ναι στην ισοτιμία
Η ποσοτική αναλογία και η παρουσία των γυναικών στην πολιτική σκηνή, σαφώς δεν συνιστά πανάκεια. Δεν τρέφουμε αυταπάτες: η ύπαρξη των γυναικών από μόνη της δεν αποτελεί εχέγγυο δημοκρατίας, ισότητας, δικαιοσύνης. Στην περίπτωση της κυβέρνησης Μητσοτάκη, είδαμε τις τιμωρητικές, πατριαρχικές, alt right πολιτικές που ασκήθηκαν από τις ελάχιστες γυναίκες της κυβέρνησης στα ζητήματα της ισότητας, του οικογενειακού δικαίου, τα εργασιακά, το προσφυγικό, την κοινωνική πολιτική, την υγεία…
Η εργαλειοποίηση των αιτημάτων των γυναικών, των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, η αξιοποίηση μιας κατ’ επίφαση φεμινιστικής ρητορικής –βαθιάς πατριαρχικής στην ουσία της– και η προώθηση περισσότερων γυναικών σε εκλόγιμες θέσεις και θέσεις ευθύνης, σύμφωνα με τις εξαγγελίες Μητσοτάκη –ο οποίος υποτίθεται ότι αναγνώρισε το λάθος του– μπορεί να ερμηνευθεί μόνο ως προσπάθεια εκμετάλλευσης, προς άγρα ψήφων, της δυναμικής του χειραφετητικού κινήματος των γυναικών, των θηλυκοτήτων, των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, ενάντια στην έμφυλη βία, τις γυναικοκτονίες, ενάντια σε όλες τις εκδοχές μιας βίας συστημικής, δομικής, βαθιά νεοφιλελεύθερης και πατριαρχικής.
Επομένως, η προσπάθεια της πιο επαίσχυντης, κυνικής κυβέρνησης που έχει περάσει από αυτό τον τόπο μεταπολιτευτικά, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια προσπάθεια θηλυκοποίησης της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας της ΝΔ, των ιδιωτικοποιήσεων, της διαφθοράς, της εκμετάλλευσης όσων ψευδώς υποτίθεται ότι προασπίζει, της διαιώνισης των ανισοτήτων. Κατ’ αυτό τον τρόπο –μέσα από τη συμβολική παρουσία των γυναικών– οι ψευδεπίγραφες πολιτικές τους, η αξιοποίηση της φεμινιστικής ρητορικής τους, αφενός λειτουργεί ως «πλυντήριο» των πατριαρχικών, καπιταλιστικών και νεοφιλελεύθερων πολιτικών, ενισχύοντας τον σεξισμό και τον μισογυνισμό, αφετέρου στρεβλώνει τα αιτήματα και τους αγώνες των γυναικών και όλων όσων αντιστέκονται στην πατριαρχική και καπιταλιστική τάξη.
Δεν διεκδικούμε την παρουσία μας στην πολιτική για να διαιωνίσουμε την πατριαρχία, τον νεοφιλελευθερισμό, την εκμετάλλευσή μας από εκείνες και εκείνους που εργαλειοποιούν τους αγώνες μας, στο πλαίσιο μιας δημόσιας, προπαγανδιστικής, επικοινωνιακής πολιτικής. Διεκδικούμε την παρουσία μας στη δημόσια άσκηση πολιτικών για μια κοινωνία πολύμορφη, πολύφωνη, δίκαιη, χωρίς διακρίσεις, με σεβασμό και αλληλεγγύη προς κάθε έμβιο ον. Στις 21 Μαΐου να δώσουμε τη δυνατότητα και στις γυναίκες να ακουστούν ισότιμα και χωρίς προκαταλήψεις. Να κάνουμε πράξη το 50-50 και το δικαιοσύνη παντού. Γιατί δικαιοσύνη παντού, σημαίνει και ισότητα παντού.
Αννέτα Καββαδία
