Στις 20 Ιανουαρίου ορκίστηκε ο Ντόναλντ Τραμπ ως ο 45ος Πρόεδρος των ΗΠΑ. Είναι βέβαιο είναι πως περνάμε σε μια εποχή που δεν θα μοιάζει με την περίοδο της διακυβέρνησης Ομπάμα. Ήδη το προεδρικό διάταγμα της κατάργησης του Obamacare υπογράφτηκε. Οι ΗΠΑ αποχωρούν από την TΡP και θα επαναδιαπραγματευτούν τη NAFTA. O Trump στο λόγο της ορκομωσίας του ήταν ανατριχιαστικός, πολεμοχαρής και εθνικιστικός. Οι πρακτικές και η ρητορική του θα αποτελέσουν παράδειγμα για την απανταχού Δεξιά: από το πιο επιτυχημένο υπόδειγμα δεξιού κόμματος στον κόσμο του Πούτιν έως τη Λεπέν και από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, που του αρέσει ο νεορηγκανισμός, έως την Τερέζα Μέι. Η διαφαινόμενη συγκρότηση συμμαχίας του νέου προέδρου με το μη αποεφαδικοποιημένο κεφάλαιο των ΗΠΑ (real estate, κατασκευαστικό και στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα) θέλει να αναδομήσει τους όρους τόνωσης του μέσου ποσοστού κέρδους με ηγεμονία αυτής της μερίδας του κεφαλαίου. Η πλαισίωση του εγχειρήματος είναι τέτοια που επιτρέπει να αναδεικνύεται ένας ιδιότυπος οικονομικός απομονωτισμός.
Φυσικά, ο Τράμπ δεν μπορεί να σπάσει απλώς τις εμπορικές συμφωνίες, αλλά μόνο να τις αλλάξει και όχι απαραίτητα προς όφελος των συμφερόντων των ΗΠΑ μιας και ο συσχετισμός αργά αλλά σταθερά αλλάζει. Όπως και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να επιτεθεί στην κυρίαρχη μερίδα του κεφαλαίου, τη χρηματοπιστωτική. Παράλληλα, δεν μπορεί να αντιπαρατεθεί στην κινεζική ατμομηχανή με όρους εμπορικού πολέμου, όπως τον προειδοποίησε και ο Κινέζος πρόεδρος από το Νταβός, ούτε να συμμαχήσει με τη Ρωσία εναντίον της Κίνας τόσο απλά : θα χρειαστεί να νερώσει πολύ το κρασί του σε μια άδηλη διπλωματική ακροβασία που έχει κάτι από Νίξον.
Ο νέος πρόεδρος συγκροτεί ένα υπουργικό συμβούλιο που κάθε άλλο παρά έχει σχέση με την κοινωνία και την αναπαραγωγή: πάμπλουτοι λευκοί που έχουν αντιπαρατεθεί σφόδρα με τo έργο των υπουργείων τα οποία ανέλαβαν, υπερσυντηρητικοί και υπέρμαχοι των περαιτέρω απορρυθμίσεων μιας και αρκετοί προέρχονται από την αγορά.
Η άλλη μεριά
Σήμερα τα κοινωνικά κινήματα στις ΗΠΑ βρίσκονται μπροστά σ τη μεγάλη τους πολιτική ευκαιρία. Κι αν το κόστος της κινητοποίησης είναι μεγάλο, το κόστος της μη κινητοποίησης είναι ακόμα μεγαλύτερο. Μια καθαρά δεξιά/ακροδεξιά/ πολεμοχαρής και νεοφιλελεύθερη μέχρι τα δόντια κυβέρνηση, διαφορετική από του Ομπάμα, λειτουργεί συσπειρωτικά για τον προοδευτικό κόσμο των ΗΠΑ κυρίως με την απενεργοποίηση των παλαιών διαχωριστικών γραμμών μεταξύ των ακτιβιστών.
Η αμερικανική κοινωνική Αριστερά είναι παραδοσιακά ισχυρή, της λείπουν όμως ευθείες συνδέσεις με μια αντιπροσωπευτική πολιτική Αριστερά, ή όταν τις έχει, αυτό γίνεται μόνο με όρους lobbying ή έστω εισοδισμού στο Δημοκρατικό κόμμα.
Οι αγώνες της προηγούμενης περιόδου, από τα Occupy έως το Black lives matter μέχρι τις εξεγέρσεις στη Βαλτιμόρη και σε αρκετές άλλες πόλεις ή η καμπάνια για 15 δολάρια την ώρα, έδειξαν ότι μερίδα της αμερικανικής κοινωνίας δεν έχει βαλτώσει είτε στην απελπισία είτε στον καταναλωτισμό.
O Μπέρνι Σάντερς συγκρότησε τα παραπάνω σε συνεκτικό αφήγημα και συγκεκριμένα αιτήματα και αναδείχτηκε σε πολιτικό εκπρόσωπο της συλλογικής δράσης και μιας στιβαρής σοσιαλδημοκρατικής Αριστεράς που φαίνεται πως έχει πολύ περισσότερο πολιτικό χώρο από εκείνον που της αφιερώνει ο αμερικανικός Τύπος σε όλες του τις εκδοχές. 13 εκατομμύρια άνθρωποι ψήφισαν τον Σάντερς στις διαβλητές διαδικασίες του Δημοκρατικού κόμματος, αριθμός διόλου ευκαταφρόνητος.
Προχθές περίπου 4 εκατομμύρια άνθρωποι κατέβηκαν στο δρόμο ενάντια στο σεξισμό της νέας αμερικανικής διοίκησης σε 408 πορείες σε όλες τις ΗΠΑ αλλά και σε 168 πορείες στον υπόλοιπο κόσμο. Υπερήφανα διατράνωσαν πως «Τα γυναικεία δικαιώματα είναι ανθρώπινα δικαιώματα» στη μεγαλύτερη αντισεξιστική/δικαιωματική συγκέντρωση των τελευταίων πολλών χρόνων. Την ημέρα της ορκομωσίας, πολλές από τις διαδηλώσεις #notmypresident κατέληξαν σε πρωτοφανή για τις ΗΠΑ επεισόδια και, φυσικά, σε εκατοντάδες συλλήψεις.
Τέλος, οι νέοι Γιακωβίνοι εδώ και καιρό έχουν γίνει οι πιο γνωστοί opinion makers της αμερικανικής Αριστεράς με σύγχρονο τρόπο, που όμως αντλεί από την τροτσκιστική και σοσιαλιστική παράδοση του 20ού αιώνα των κινημάτων των ΗΠΑ.
Διανοούμενοι/ες, ηγεσία και κοινωνική κίνηση συνδέονται με έναν κάπως μεταμοντέρνο κι όμως λειτουργικό τρόπο. Θα καταφέρουν να μετουσιωθούν σε δύναμη αντιπαράθεσης με το νέο καθεστώς που θα επιβάλει ο Τραμπ; Θα κινηθούν πέρα και ενάντια από το Δημοκρατικό Κόμμα ή θα συνεχίσουν τον εισοδισμό σε αυτό;
Πολιτική ξανά
Η Della Porta έγραφε το 2015:
«Η εξέλιξη των τελευταίων περίπου 30 χρόνων έχει βαθιά μεταμορφώσει τις κοινωνικές δομές. Ο φορντισμός ειπώθηκε πως δημιούργησε την κοινωνία των 2/3[…] Οι κινητοποιήσεις του σήμερα αντίθετα αντικατοπτρίζουν την εξαθλίωση των κατώτερων τάξεων και παράλληλα την προλεταριοποίηση των μεσαίων τάξεων, με την αύξηση των αποκλεισμένων σε μερικές χώρες να φτάνει περίπου στα 2/3 του πληθυσμού».[1]
Η αμερικάνικη συλλογική δράση και έχει ωριμάσει αρκετά και έχει πρόσφατες παραστάσεις αγωνιστικότητας. Αν η κοινωνία του 1/3 είναι ήδη εδώ ως πραγματικότητα, αυτό είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει αν οι πολίτες συμμετέχουν. Αν ο θυμός έχει κάνει τη δουλειά για την εκκίνηση των αντιστάσεων, ρόλο πλέον παίζει η πολιτική. Ο τρόπος που θα επινοηθεί η επιτελεστικότητά της μας ενδιαφέρει παγκόσμια.
Η ανάγκη για μια στρατηγική που θα συμπεριλαμβάνει την ανάληψη πρωτοβουλιών στα διαφορετικά κοινωνικά επίπεδα της εργασιακής διαδικασίας, των μέσων επικοινωνίας και της κουλτούρας, της πολιτικής φύλου, του μηχανισμού της δικαστικής εξουσίας και της εκλογικής πολιτικής είναι εδώ και η Angela Davis περιέγραψε προχθές τα συστατικά της χαρακτηριστικά.
[1] Donatella Della Porta (2015), Social movements in times of austerity: bringing capitalism back in protest analysis, London: Polity, σ. 13
Ο Βασίλης Ρόγγας είναι υποψήφιος διδάκτορας Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
