Η είδηση του μήνα ήταν η κατρακύλα της Ελλάδας στην ετήσια έκθεση των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα (Reporters Sans Frontiers) για την Ελευθερία του Τύπου. Από την 70η πέρσι στην 108η θέση φέτος, μιλάμε για γκρεμό: για πτώση κατά 38 ολόκληρες θέσεις. Αλλά μιας και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος επιχείρησε να τα μπαλώσει (αδύνατο βέβαια…) με αναφορές στη μεθοδολογία που προφανώς θίγει μόνο την Ελλάδα, αξίζει να δεις κανείς τους αριθμούς και την ιστορική «συνέχεια».
Όταν ξεκίνησε να δημοσιεύεται η σχετική κατάταξη των χωρών (2002) από τους RSF, η Ελλάδα ήταν στη 19η θέση. Παρέμεινε υψηλά ως και το 2008 (31η θέση) και βούλιαξε την περίοδο των πρώτων μνημονίων και της κυβέρνησης Σαμαρά Βενιζέλου: 73η θέση το 2010, 99η το 2014. Βελτιώθηκε ουσιαστικά κατά τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ανεβαίνοντας στην 65η θέση το 2019. Και κατακρημνίστηκε εκ νέου επί κυβέρνησης Μητσοτάκη. Τόσο στη θέση, όσο και στο απόλυτο «σκορ ελευθερίας» (από 70,9 το 2019 σε 55,5 φέτος). Κάτι που δείχνει πολύ καθαρά πόσο η ελευθερία του Τύπου σχετίζεται με τις οικονομικές και πολιτικές συνθήκες.
Προξένησε η κατρακύλα σε κάποιον έκπληξη; Όχι στους πολίτες με κρίση. Επί τρία χρόνια παρακολουθούν την κυβέρνηση να εφαρμόζει μια πολιτική σε δύο άξονες έναντι των ΜΜΕ. Από τη μια χρηματοδότηση των εκλεκτών, συχνά -όπως αποδείχτηκε- ανύπαρκτων ή αναξιόπιστων. Από την άλλη απειλές και στένεμα του νομικού κορσέ. Είδαμε νομοθέτηση για εξοντωτικά πρόστιμα και μάλιστα με εμπλοκή του παντελώς αναρμόδιου ΕΣΡ, είδαμε παρακολουθήσεις και βέβαια είδαμε διώξεις δημοσιογράφων. Που φυσικά στέλνουν μήνυμα σε όλο το κλάδο. Είδαμε την ΕΡΤ και το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων να υπάγονται απευθείας στον πρωθυπουργό, με την πρώτη -κυριολεκτικά- απόφαση της κυβέρνησης Μητσοτάκη! Το σχετικό ΦΕΚ εκδόθηκε στις 8 Ιουλίου 2019, δηλ. μια μέρα μετά τις εκλογές.
Θαρρείς για να… επιβεβαιώσει την έκθεση, το πρωθυπουργικό ΑΠΕ προχώρησε κατά τη μετάδοση της είδησης στην πιο ακραία και απόλυτη διαστρέβλωσή της. Δεν είδε πουθενά τη λέξη «Ελλάδα» και την κατακρήμνιση της Ελευθερίας του Τύπου στη χώρα μας. Δεν είδε ούτε ότι φτάσαμε στον πάτο της Ευρώπης: τελευταίοι των τελευταίων, χειρότερα πλέον και από Βουλγαρία, Ουγγαρία, Μάλτα! Είδε αντίθετα επιδείνωση στη θέση… Ρωσίας και Κίνας (!) και διάλεξε σαν τίτλο του τηλεγραφήματος τη φράση «το ενημερωτικό χάος και η παραπληροφόρηση οξύνουν τις διεθνείς εντάσεις και τον διχασμό των κοινωνιών»! Το γράφω ειλικρινά: αν η τόσο κραυγαλέα διαστρέβλωση και απόκρυψη της αλήθειας οφείλεται σε πιέσεις, λυπάμαι για τη θέση στην οποία έχουν βρεθεί οι συναδέλφοι του ΑΠΕ. Από την άλλη, να θυμόμαστε ότι οι δημοσιογράφοι έχουν -και στην Ελλάδα- υπερασπιστεί την αξιοπρέπεια και τον επαγγελματισμό τους, σε δυσκολότερες συνθήκες.
Το περιστατικό αυτό δυστυχώς δεν ήταν εξαίρεση στον κανόνα: πριν λίγες μέρες «ενταφιάστηκε» με τον ίδιο τρόπο η είδηση για την παραίτηση (αποπομπή στην ουσία) του επικεφαλής της Frontex Λετζέρι, που ανοίγει, πιστεύω, το δρόμο για ουσιαστικές έρευνες και διώξεις για τα pushbacks και τους πνιγμούς σε Αιγαίο και Έβρο. Αυτά που κατ’ επανάληψη έχουν καταγγείλει θύματα αλλά και αξιόπιστα διεθνή ΜΜΕ. Αλλά, αλίμονο, δεν έχει… ακόμα «δει» η ελληνική δικαιοσύνη και η πλειοψηφία των ΜΜΕ.
Και τα δύο αυτά, ελευθεροτυπία και αντιμετώπιση του προσφυγικού σε Έβρο και Αιγαίο, απασχολούν έντονα τη συζήτηση στην Ευρώπη και πλήττουν το διεθνές κύρος της χώρας. Φυσικό ήταν, να απασχολήσουν και το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Κεντρικό κομμάτι της συζήτησης ήταν οι προτάσεις εκδημοκρατισμού του κράτους και της κοινωνίας, μετά την πολιτική αλλαγή.
Εν κατακλείδι: Πίσω από τη «σφραγίδα» που έβαλε η έκθεση των RSF στην κυβερνητική πολιτική για τα ΜΜΕ και στο διαρκή εγκλωβισμό τους στα χέρια όλο και λιγότερων ισχυρών ολιγαρχών με προσωπική επιχειρηματική ατζέντα, ας δούμε τη μεγαλύτερη εικόνα: αυτό που απειλείται στην Ελλάδα είναι το κράτος Δικαίου. Δουλειά του Τύπου δεν είναι βέβαια να εκδίδει… δελτίο ειδήσεων παρεχόμενων μάλιστα από το κρατικό πρακτορείο, αλλά να ερευνά, να ελέγχει και τελικά να «ενοχλεί» την εξουσία, κάθε μορφής: πολιτική, οικονομική, δικαστική. Έτσι στηρίζεται η δημοκρατία, έτσι προστατεύεται ο πολίτης από την αυθαιρεσία του ισχυρού.
ΝΙΚΟΣ ΦΙΛΗΣ
