Συνεχίζονται στην Πολωνία οι κινητοποιήσεις ενάντια στο νόμο για την πλήρη απαγόρευση των εκτρώσεων, που προωθεί η υπερσυντηρητική κυβέρνηση του PiS (Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης). Η Ανιέσκα Ντζιεμιάνοβιτς-Μπακ, μιλάει για το δύσκολο δρόμο της κοινωνικής χειραφέτησης μέσα σε ένα τοπίο βαθιά συντηρητικό.
Τι προβλέπει ο νέος νόμος για τις εκτρώσεις, ο οποίος έχει προκαλέσει τόσες πολλές αντιδράσεις;
Η σημερινή πολωνική νομοθεσία για τις εκτρώσεις είναι μια από τις πιο περιοριστικές στην Ευρώπη. Επιτρέπει την έκτρωση μόνο σε τρεις περιπτώσεις: όταν είναι σε κίνδυνο η υγεία της μητέρας, όταν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας και σε περίπτωση μόνιμης βλάβης στο έμβρυο. Το νέο νομοσχέδιο επιδεινώνει τον ισχύοντα νόμο, αφού επιτρέπει την έκτρωση μόνο αν η εγκυμοσύνη απειλεί άμεσα τη ζωή της γυναίκας. Εισάγει, επίσης, την έννοια της «προγεννητικής δολοφονίας», για την οποία προβλέπεται ποινή φυλάκισης από 3 έως 5 χρόνια για την γυναίκα που θα αποφασίσει να κάνει έκτρωση, καθώς και για όλους όσους την βοήθησαν (ιατρός, οικογένεια). Εάν το νομοσχέδιο περάσει, οι φυλακές θα γεμίσουν, αφού οι αρμόδιες υπηρεσίες ελέγχου και επιβολής του νόμου θα μπορούν να διερευνούν τις ζωές των γυναικών και να τις κατηγορούν για «ανάρμοστη συμπεριφορά εγκύου». Επίσης, η εισαγωγή του νόμου θα μειώσει δραστικά τους προγεννητικούς ελέγχους, αφού αν κατά τη διάρκεια μιας τέτοιας δοκιμής καταστραφεί το έμβρυο, ο γιατρός θα έχει μεγάλες νομικές συνέπειες. Είναι δύσκολο να περιμένουμε ότι οι γιατροί θα αναλάβουν έναν τέτοιο κίνδυνο. Παρόμοιο πρόβλημα ενδέχεται να υπάρξει και αν χρειαστεί να γίνει έλεγχος των λειτουργιών του παιδιού στη μήτρα, καθώς και στις χειρουργικές επεμβάσεις όταν υπάρχει πρόβλημα στην καρδιά του μωρού. Και αξίζει να σημειωθεί, ότι η πολωνική ιατρική είναι πρωτοπόρα στον τομέα αυτόν.
Οι πολέμιοι των εκτρώσεων μάζεψαν περίπου 500.000 υπογραφές. Ποιοι συμμετείχαν σε αυτήν την πρωτοβουλία; Και ποια είναι η στάση της καθολικής εκκλησίας;
Ο νέος νόμος είναι πιο περιοριστικός από τη θέση της Διάσκεψης της πολωνικής Επισκοπής, η οποία δεν υποστηρίζει την τιμωρία των γυναικών που διακόπτουν την εγκυμοσύνη. «Αυτά τα θέματα τα λύνει στην εκκλησία το μυστήριο του γάμου, σύμφωνα με τους κανόνες του εκκλησιαστικού δικαίου και της ηθικής», διαβάζουμε στο μήνυμα της Επισκοπής. Το νομοσχέδιο εκπονήθηκε από την συντηρητική οργάνωση «Ordo Juris», και είναι μια έκφραση της ιδεολογίας των φονταμενταλιστών της δεξιάς. Των φανατικών, που προκειμένου να χειραγωγήσουν τους ανθρώπους, χρησιμοποιούν τους ευνοϊκούς, για αυτούς, συσχετισμούς που υπάρχουν στο συντηρητικό πολωνικό κοινοβούλιο. Αυτό το μισό εκατομμύριο υπογραφές είναι, βέβαια, πάρα πολύ. Αλλά αν κοιτάξουμε τα αποτελέσματα των μετρήσεων που γίνονται, βλέπουμε ότι τα τρία τέταρτα της πολωνικής κοινωνίας αντιτίθενται σε αυτό το νόμο.
Βαθιά αντιδραστικό πλαίσιο
Πώς τοποθετούνται τα κόμματα της αντιπολίτευσης;
Το «Razem» είναι το μόνο κόμμα που, με συνέπεια από την ημέρα της δημιουργίας του, απαιτεί την αλλαγή του ισχύοντος νόμου. Ζητάμε όχι μόνο τη νομιμοποίηση των εκτρώσεων ως την 12η εβδομάδα, αλλά και την εισαγωγή στα σχολεία της υποχρεωτικής σεξουαλικής εκπαίδευσης, καθώς και την εξασφάλιση προσιτής και φτηνής αντισύλληψης. Τα άλλα κόμματα, με όπλο τη «συμφωνία» με την Καθολική Εκκλησία από την δεκαετία του 90, η οποία εξακολουθεί να είναι σε ισχύ, έχουν δημιουργήσει ένα βαθιά αντιδραστικό πλαίσιο. Το ποιες είναι οι συνέπειές του, μπορεί να το δει κανείς στη ψηφοφορία που έγινε στη βουλή, όταν οι προτάσεις μας για τη φιλελευθεροποίηση του νόμου απορρίφτηκαν με την πρώτη ανάγνωση. Στο πολωνικό κοινοβούλιο δεν υπάρχει σήμερα καμία πολιτική δύναμη που θα μπορούσε να οδηγήσει στη χαλάρωση του ισχύοντος νόμου, που είναι μια πραγματική απειλή. Αλλά ούτε και στο ευρωκοινοβούλιο μοιάζει να είναι καλύτερη η κατάσταση, αφού οι εκπρόσωποι του PiS και του φιλελευθέρου PO (Πλατφόρμα των Πολιτών), ήταν αντίθετοι για μια συζήτηση σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών στην Πολωνία.
Πώς ξεκίνησε η εκστρατεία «Czarny Protest» (Μαύρη Διαμαρτυρία);
Η Μαύρη Διαμαρτυρία ξεκίνησε από το διάσημο πλέον hashtag «CzarnyProtest», μια ιδέα του μέλους μας, Γκόκι Άνταμτσικ, από τη Βαρσοβία. Η δημοσίευση στα social media των φωτογραφιών με τα μαύρα ρούχα, είναι μια ιδέα που δίνει σε κάθε γυναίκα την ευκαιρία να εκδηλώσει την αντίθεσή της στη βαρβαρότητα του κοινοβουλίου. Το «CzarnyProtest» ξεκίνησε από το διαδίκτυο. Δεν ήταν εύκολο για κάθε κορίτσι και για κάθε γυναίκα να οργανώσει μια δράση στο δρόμο διαφορετικά.
Μαζικές κινητοποιήσεις
Πώς σκέφτεστε να συνεχίσετε;
Οι κινητοποιήσεις δεν έχουν τελειώσει. Το περασμένο σαββατοκύριακο έγιναν διαδηλώσεις σε διάφορες πόλεις, με χιλιάδες διαδηλώτριες και διαδηλωτές στους δρόμους. Σε όλες τις διαδηλώσεις διαβάστηκε η λίστα της ντροπής, με τα ονόματα των βουλευτών που υποστήριξαν το νόμο που απαγορεύει τις εκτρώσεις και οι οποίοι απέρριψαν, χωρίς δεύτερη σκέψη, τις προτάσεις που μετριάζουν την ισχύουσα νομοθεσία. Το Σάββατο (σημ: χτες) θα γίνει μπροστά από το κοινοβούλιο μια άλλη πανεθνική διαδήλωση, και τη Δευτέρα 3 Οκτωβρίου έχει αποφασιστεί αυθόρμητα μια απεργία από τις γυναίκες. Πολλές δεν θα πάνε στη δουλειά τους και εκείνες που δεν μπορούν να το αντέξουν οικονομικά θα ντυθούν στα μαύρα, ή θα εκτελούν τα καθήκοντά τους με πιο αργούς ρυθμούς από ό,τι συνήθως.
Είναι προφανές ότι ο νόμος αυτός αποτελεί μια ακόμα επίθεση στα δικαιώματα από τη δεξιά πολωνική κυβέρνηση. Ποια είναι σήμερα η κοινωνική και πολιτική κατάσταση στην Πολωνία;
Μετά από τα οχτώ χρόνια διακυβέρνησης από το ΡΟ, οι Πολωνοί στις εκλογές είπαν «φτάνει πια». Το επίπεδο της αλαζονείας της εξουσίας του, ξεπέρασε ακόμα και τα όρια της ευπρέπειας. Το σύμβολο της περιφρόνησης για το εργασιακό περιβάλλον της πλειοψηφίας, ήταν η δήλωση του προέδρου Μπρινίσλαφ Κομορόφσκι: «όλα τα προβλήματα των εργαζομένων μπορούν να λυθούν αν αλλάξουν εργασία». To PiS κέρδισε τις εκλογές με την εξαγγελία διάφορων φιλολαϊκών μέτρων, ορισμένα από αυτά τα εκτελεί, όπως την επιδότηση των 500 ζλότι για το τρίτο παιδί. Δυστυχώς, όμως, το μέτρο αυτό είναι μέρος ενός μεγαλύτερου, και εξαιρετικά συντηρητικού, πολιτικού σχεδίου. Ο δεδηλωμένος στόχος του PiS είναι να αυξήσει το ποσοστό των γεννήσεων, σε συνδυασμό με την ενίσχυση της παραδοσιακής κατανομής των ρόλων των φύλων και τη διατήρηση των γυναικών στο σπίτι -ωθώντας τις μακριά από την αγορά εργασίας.
Ατμόσφαιρα πογκρόμ
Παράλληλα επιχειρεί και ένα άνοιγμα στην ακροδεξιά.
Το PiS έχει ξεκινήσει ένα επικίνδυνο φλερτ με τη φασιστική ακροδεξιά. Διάφοροι εθνικιστές τραμπούκοι, μετά την εκλογική νίκη του PiS, έχουν γίνουν ισότιμοι συνομιλητές του στη δημόσια συζήτηση. Με τις αηδιαστικά ρατσιστικές δηλώσεις τους, εκμεταλλεύονται την προσφυγική κρίση, αυξάνοντας τις ξενοφοβικές αντιλήψεις και δημιουργώντας σχεδόν μια πογκρόμ ατμόσφαιρα. Η φιλελεύθερη αντιπολίτευση δεν έχει καμία πρόταση για την καταπολέμηση αυτών των παθολογιών. Παράλληλα, οι μεγάλες κινητοποιήσεις που έγιναν για την υπεράσπιση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, έδειξαν ότι η απόσταση του PO από τα κοινωνικά κινήματα είναι τεράστια. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, η μόνη πολιτική δύναμη που διαμορφώνει το πρόγραμμα της, και συμμετέχει στα κινήματα, έχοντας ως στόχο την κοινωνική χειραφέτηση, είναι το Razem. Προσπαθούμε να πλησιάσουμε όλους εκείνους που αποκλείονται από το σύστημα, είτε πρόκειται για τους εργαζόμενους που απολύονται, είτε για τις γυναίκες που το PiS τους ετοιμάζει έναν άλλο Μεσαίωνα. Είμαστε πεπεισμένοι ότι μόνο με μια τέτοια στρατηγική θα είμαστε αξιόπιστοι και θα προωθήσουμε την υπόθεση της κοινωνικής αλλαγής. Για αυτό, είναι απαραίτητο να επιτευχθεί μια ισχυρή δημοκρατική εντολή στις εκλογές.
* Η Ανιέσκα Ντζιεμιάνοβιτς-Μπακ είναι ακτιβίστρια της φεμινιστικής εκστρατείας «Czarny Protest» και μέλος της συλλογικής ηγεσίας του αριστερού κόμματος «Razem» (Μαζί), που δημιουργήθηκε το 2015 από διάφορα κοινωνικά κινήματα με διαδικασίες βάσης, και στις εκλογές πήρε 3,6%. Στις απαντήσεις συμμετείχαν ο Ματέους Τρσέσιακ και η Μαρσελίνα Ζαβίτσα, που είναι επίσης μέλη της συλλογικής ηγεσίας του «Razem».
Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης.
Πηγή: Η Εποχή
