Συνεντεύξεις

Βαγγέλης Καραμανωλάκης: Προβληματικά τα περί «εθνικής συνείδησης» της υπουργού Παιδείας

«Η Ιστορία έχει χρησιμοποιηθεί ως σύστημα χειραγώγησης ανθρώπων. Όμως η δήλωση Κεραμέως για διδασκαλία της Ιστορίας στα σχολεία ώστε να ‘αναπτύσσει την εθνική συνείδηση’ είναι από ατυχής έως και βαθιά προβληματική», τόνισε ο ιστορικός Βαγγέλης Καραμανωλάκης, μιλώντας χθες στην εκπομπή «ιστορίες που γράφουν Ιστορία» Στο Κόκκινο, με την Τζούλυ Τσίγκα.
Βλέπουμε μια στόχευση στην εκπαιδευτική πολιτική, έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση για το μάθημα της Ιστορίας, που νομίζω θα ενταθεί. Όλο αυτό συνδέεται με την αναθεώρηση της Ιστορίας ώστε να είναι πιο συντηρητική.Η δήλωση της κ. Κεραμέως για Ιστορία «που θα αναπτύσσει την εθνική συνείδηση» είναι τουλάχιστον ατυχής. Ειδικά στην Ελλάδα κανείς δε μπορεί να ανφισβητήσει την πολύ ισχυρή παρουσία της εθνικής ιστορίας στα σχολεία, δε στέκουν τα περί υποβάθμισης. Αν, πάλι, έχει ως στόχο να μας πάει πίσω σε μια μονόπλευρη Ιστορία που θα αντιμετωπίζει τους άλλους ως εχθρούς, χωρίς κοινωνικό στοιχείο, και πάλι είναι προβληματικό, αφού η ίδια η κοινωνία έχει ξεπεράσει αυτό το στάδιο.

Τα προβλήματα στο μάθημα της Ιστορίας είναι άλλα και είναι σοβαρά, με πρώτα την έλλειψη διδασκαλίας της ιστορίας των πρόσφατων χρόνων και την αποστήθιση. Ένας απόφοιτος του Λυκείου που δεν έχει διδαχθεί σύγχρονη ελληνική ιστορία θα μάθει γι’ αυτήν μέσα από το Διαδίκτυο, από αφηγήματα και αναγνώσεις που είναι πολύ πιο επικίνδυνο.

Υπάρχει ατολμία και φόβος της ιδέας ότι η γνώση για την σύγχρονη ιστορία μπορεί να διχάσει. Κι αυτή η ατολμία δημιουργεί προβλήματα. Όταν η ιστορία γίνεται είδος γνώσης με τον τρόπο που διδάσκεται στα σχολεία, έχουμε πρόβλημα. Τα παιδιά νομίζουν πως η ιστορία είναι μια νεκρή γνώση. Γι’ αυτό θα έπρεπε να διδάσκεται με αναφορές και στο παρόν, όπως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο φασισμός με αναφορές στο σήμερα. Μέχρι σήμερα κανείς δεν το τόλμησε.

Χρειάζονται αλλαγές. Η ιστορία είναι αναστοχασμός. Στο Λύκειο οι μαθητές θα έπρεπε να δουλεύουν το μάθημα της Ιστορίας με φακέλους θεμάτων. Αντιθέτως, αυτό που γίνεται σήμερα, η λογική της συνεχούς επανάληψης, δημιουργεί πρόβλημα που συνδέεται και με το σύστημα των Πανελληνίων Εξετάσεων. Η ελληνική κοινωνία ακόμη θεωρεί τις Πανελλήνιες ως το πιο αξιόπιστο ή το πιο αδιάβλητο εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ είναι ένα σύστημα που σκοτώνει τη γνώση. Δε μπορούμε να ζούμε πια με αυτού του είδους το φάντασμα.

Η Ιστορία έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν ως σύστημα χειραγώγησης ανθρώπων. Η ιδέα ότι το σχολείο συγκροτεί πολίτες που έρχονται να υπακούσουν στα κελεύσματα της σύγχρονης εξουσίας είναι προβληματική. Αν αυτή είναι η επιδίωξη της υπουργού Παιδείας με τις αλλαγές στο μάθημα της Ιστορίας, αυτό είναι ακόμα πιο προβληματικό και είναι βέβαιο ότι θα βρει απέναντί της την εκπαιδευτική κοινότητα.