Ο υποψήφιος της άκρας δεξιάς του λεγόμενου Κόμματος της Ελευθερίας (FPÖ) κέρδισε στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών, πριν από δύο εβδομάδες, με 36%, ξεπερνώντας κατά πολύ το ποσοστό του βασικού αντιπάλου του, Alexander Van der Bellen, του Πράσινου Κόμματος. Οι παραδοσιακοί σχηματισμού του Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Κόμματος και του Λαϊκού Κόμματος της Δεύτερης Δημοκρατίας ηττήθηκαν για πρώτη φορά μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, από τον πρώτο γύρο. Το αποτέλεσμα αυτό προκάλεσε αμηχανία, ειδικά στο εξωτερικό. Οι αυστριακοί πολίτες θεωρούσαν δεδομένη μια εκλογική επιτυχία του FPÖ. Στην πραγματικότητα, το σύνολο των δεξιών λαϊκιστών δεν φτάνει το 36%, όμως η άνοδος του ξενοφοβικού, αντιευρωπαϊκού κόμματος είναι προφανής. Είναι πραγματικά τρομακτικό!
Αυτό έχει να κάνει πολύ και με την αυστριακή ιστορία. Όταν εγκαθιδρύθηκε η Πρώτη Δημοκρατία της Αυστρίας στα 1919, ο Οίκος των Αψβούργων εκθρονίστηκε, η περιουσία τους κατασχέθηκε και η αριστοκρατία καταργήθηκε. Η ρήξη της Δεύτερης Δημοκρατίας με το Εθνικοσοσιαλιστικό της παρελθόν, σε μια χώρα που υπήρξε ταυτόχρονα θύτης και θύμα στον πόλεμο, διενεργήθηκε με επαίσχυντο τρόπο και απαξιώθηκε: πολλοί από τους δράστες αφέθηκαν ελεύθεροι χωρίς να πραγματοποιηθούν οι απαιτούμενες νομικές διαδικασίες. Η αποκατάσταση των κλεμμένων περιουσιών προχώρησε μόλις με το πέρασμα στην νέα χιλιετία και μετά από διεθνείς πιέσεις. Οι Ναζί μπόρεσαν να συνεχίσουν τις καριέρες τους σχεδόν ανεμπόδιστοι στους τομείς της δικαιοσύνης, της ιατρικής ή της επιστήμης. Κοινός τόπος η ομορφιά του βαλς και η απώθηση των αναμνήσεων στη χώρα του Δούναβη, του Μότσαρτ (που δεν γεννήθηκε στην Αυστρία) και του Στράους.
Οι παλιοί πολιτικοί ανασυντάχθηκαν κάτω από την αυστριακή σημαία, αυτή τη φορά ως αυστριακό κόμμα, σε μια στρεβλή σχέση με το αυστριακό έθνος. Μέχρι τη δεκαετία του ’90, ο σημαντικός ρόλος του θύτη είχε επισκιαστεί από την εισβολή του Χίτλερ. Η Αυστρία βίωσε το τραύμα της δεξιάς συντηρητικής κυβέρνησης δεξιών λαϊκιστών μόνο μετά το 2000. Εκείνο τον καιρό η ΕΕ απάντησε με κάποιες κυρώσεις. Τέτοιες κυρώσεις δεν υφίστανται πλέον, ούτε απέναντι στην Ουγγαρία, ούτε απέναντι στην Πολωνία.
Αν και οι δεξιοί λαϊκιστές σε αυτές τις χώρες κατέρρευσαν πολύ λίγο αφότου ανέλαβαν τη διακυβέρνηση, ανασυντάχθηκαν πολύ γρήγορα και βρίσκονται πρώτοι στις δημοσκοπήσεις εδώ και μήνες. Η Γαλλία ταράχτηκε από το θρίαμβο της Λε Πεν, όπως και η Ολλανδία. Στην Αυστρία όμως, δε είδαμε ακόμα προσπάθειες, όπως συνέβη στη Γαλλία, να αποτραπεί η τοποθέτηση ενός ομοσπονδιακού προέδρου από τους ακροδεξιούς. Μέχρι τώρα, τα Αυστριακά κομματικά ισοδύναμα του «ΠΑΣΟΚ» και της «Νέας Δημοκρατίας», σχεδόν υποχρεώθηκαν από τον εκλογικό νόμο να σχηματίσουν μόνιμες «μεγάλες» συμμαχίες, κι έτσι άφησαν στους ακροδεξιούς χώρο να αναπτυχθούν, κυρίως μέσω της διαίρεσης σε κόκκινες και μαύρες περιοχές ενδιαφέροντος.
Είναι ιδιαίτερα σοβαρό το στοιχείο πως το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα βρίσκει στήριξη κι αποδοχή σε νέους χωρίς ακαδημαϊκό υπόβαθρο αλλά και σε άνδρες όλων των ηλικιακών ομάδων. Η πλειονότητα των γυναικών έχουν σαφώς επιδείξει ανοσία στην ακροδεξιά ανδρική ρητορεία. Στη χώρα των ιστορικών σαλονιών, όπου κάποτε γίνονταν συζητήσεις, γραφόταν μουσική και ανταλλάσσονταν οράματα, το ακροδεξιό, λαϊκιστικό FPÖ έχει γίνει ένα συνηθισμένο κόμμα, αλλά και ένας χώρος υποδοχής διάχυτων διαμαρτυριών. Η δυσαρέσκεια και η ανησυχία για το μέλλον έχουν ριζώσει τόσο βαθιά, ώστε η επιλογή του FPÖ δεν μπορεί πια να κρυφτεί. Αυτό είναι ένα τρομακτικό γεγονός σχετικά με τις πολιτικές συνθήκες στην Αυστρία. Με μια πολιτική στάση μαλακή σαν το βάλτο, τα παραδοσιακά κόμματα των σοσιαλδημοκρατών και χριστιανοδημοκρατών δεν συνειδητοποιούν την ανάγκη ύπαρξης μιας πολιτικής «υγειονομικής ζώνης» κι αφού τα SPÖ και ÖVP υιοθετούν τη θέση του FPÖ αναφορικά με τις πολιτικές που σχετίζονται με το μεταναστευτικό και το προσφυγικό με μεγάλη ταχύτητα, δε θα πρέπει να εκπλήσσεται κανείς όταν οι ψηφοφόροι απομακρύνονται από αυτά. Οι άτολμες πολιτικές, η έλλειψη πολιτικού οράματος και το αλληθώρισμα προς τα δεξιά είναι οι λόγοι για τη σημερινή κατάσταση της Αυστρίας, που ευθύνεται για το σοκ και την ανησυχία στο εξωτερικό.
Ανεξάρτητα από τη φθορά της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή κρίση, το φόβο απώλειας θέσεων εργασίας και τα κύματα προσφύγων, η ατμόσφαιρα στην Αυστρία, όπου «όλα λειτουργούν και τα χρειώδη χορηγούνται σε αυτούς που τα χρειάζονται», είναι φοβερά άσχημη. Η δυσαρέσκεια είναι ορατή. Δεν ωφελεί που η Βιέννη ψηφίζεται για περισσότερο από μια δεκαετία η πιο βιώσιμη πόλη του κόσμου. Αν οι ψηφοφόροι ακολουθήσουν τον ακροδεξιό γητευτή χωρίς να είναι ακροδεξιοί – οι δεξιοί λαϊκιστές θα καταφέρουν να διεκδικήσουν με αξιώσεις τον τίτλο του «νέου προλεταριακού κόμματος», αν και το κόμμα εφαρμόζει μια νεοφιλελεύθερη πολιτική, στρέφοντας τους φτωχούς εναντίων φτωχών και τους μετανάστες εναντίον προσφύγων.
Η κοινωνία των πολιτών είναι ο μόνος αξιόλογος και λειτουργικός ανάμεσα στους πολιτικούς δρώντες της Αυστρίας. Μπροστά στη γενναιοδωρία του κόσμου, που βοήθησε ανοιχτά και φιλόξενα 760.000 πρόσφυγες το φθινόπωρο του 2015 (από τους οποίους 90.000 παρέμειναν στη χώρα), οι ακροδεξιοί σιώπησαν. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση απλά παραπατούσε πίσω τους. Η Βιέννη πάλι, όχι! Η κοκκινοπράσινη τοπική κυβέρνηση (της οποίας ο Πράσινος αντιδήμαρχος έχει ελληνικές ρίζες) ανακήρυξε την Βιέννη πόλη ανοιχτή στους πρόσφυγες, κερδίζοντας στις εκλογές και νικώντας καθαρά τους δεξιούς λαϊκιστές. Αντί να υιοθετήσει μια στάση αντίστοιχη αυτού του αποτελέσματος, η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση ακολουθεί τώρα το ηττημένο μονοπάτι των ξενοφοβικών ακροδεξιών κι αναρωτιέται γιατί δεν μπορεί να εκλεγεί πια.
Στην Αυστρία, θα πρέπει κανείς να εκπλήσσεται με την άνοδο της Δεξιάς, που εκλέγεται από προλετάριους και χριστιανούς ψηφοφόρους, που θαυμάζει τις πολιτικές του Όρμπαν στην Ουγγαρία και συγκροτεί πολιτική ομάδα με τη Λε Πεν στο Ευρωκοινοβούλιο. Αυτό σε βάζει σε σκέψεις! Στις 22 του Μάη θα φανεί αν η Αυστρία θα σκουντουφλήσει προς μια Τρίτη Δημοκρατία, ή όχι.
Ο Stefan Schennach είναι σοσιαλιστής, μέλος του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου του Αυστριακού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρώπης.
