Τη συνέντευξη με τον Μάκη Κουζέλη, πρόεδρο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, πήρε η Τζέλα Αλιπράντη
Η ΝΔ παρουσίασε τις θέσεις της για την παιδεία. Ο κ. Μητσοτάκης συνέδεσε άμεσα το ρόλο της με την οικονομία, βλέποντάς την ως εργαλείο κοινωνικού ανελκυστήρα. Οι θέσεις του βοηθούν όντως σε αυτό; Ποιος πιστεύετε ότι πρέπει να είναι ο ρόλος της παιδείας;
Το στίγμα των προτάσεων της ΝΔ είναι ακριβώς η σύνδεση της παιδείας με την αγορά. Αυτή είναι και η διαφορά από την αντίληψη της σημερινής κυβέρνησης και του υπουργείου. Πρόκειται για ένα οικονομισμό με την ετικέτα ενός νεοφιλελεύθερου προγράμματος. Αφενός προετοιμάζει δυνάμεις για την αγορά, αφετέρου ο τρόπος οργάνωσης είναι αυτός της αγοραίας αντίληψης για την εκπαίδευση. Δεν είναι κάτι καινούργιο, έχει ξαναγίνει αυτή η προσπάθεια και τίθεται απερίφραστα πλέον από τη ΝΔ, από τις μικρές παρεμβάσεις όπως είναι η άσκηση των ανήλικων μαθητών στις επιχειρήσεις, μέχρι την αντίληψη για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Αυτή η αντίληψη έχει δοκιμαστεί διεθνώς με καταστροφικές συνέπειες, και είναι από εκείνες στις οποίες η «καθυστερημένη» Ελλάδα έχει καταφέρει να αντισταθεί, διατηρώντας ένα σύστημα δημόσιου σχολείου με έμφαση στην παιδεία. Η ΝΔ προσπαθεί να αυτολογοκριθεί και να εμφανίσει το πρόγραμμά της σαν εκσυγχρονιστικό, αναφερόμενο σε κοινούς τόπους, γνωστούς από τη δήθεν «εκσυγχρονιστική» ρητορική προηγούμενων περιόδων, και από πίσω κρύβει την πολύ προβληματική πλευρά της νεοφιλελεύθερης αντίληψης για την εκπαίδευση. Μάλιστα είναι ακόμα πιο επιθετική και από αυτή του ΟΟΣΑ, διότι και διεθνώς έχει υποχωρήσει αυτή η αντίληψη της παράδοσης της παιδείας στην ιδιωτική, αγοραία αντίληψη της επιχείρησης.
Την ίδια στιγμή που κατηγορεί το υπουργείο για οπισθοδρομική εκπαιδευτική πολιτική, επαναφέρει προτάσεις όπως η τράπεζα θεμάτων και τα συμβούλια ιδρύματος, με τα οποία ο εκπαιδευτικός χώρος διαφωνούσε. Η εμπειρία από αυτά τα μέτρα τι μας έδειξε;
Πράγματι, σαν να μην έχουμε δει τις δυσκολίες που προέκυψαν από αυτές τις πολιτικές. Η τράπεζα των θεμάτων συζητιόταν πολύ καιρό και κάποια στιγμή εφαρμόστηκε με εντυπωσιακά προβλήματα, γιατί δεν είχαν λάβει καθόλου υπόψιν σε ποιο πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον την ενέταξαν. Ενόψει ενός εξεταστικοκεντρικού εκπαιδευτικού συστήματος όπως ήταν, και όπως προτείνεται και τώρα από τη ΝΔ, η τράπεζα των θεμάτων τίναξε το σύστημα στον αέρα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν ότι τίναξε στον αέρα και τις σχέσεις της εκπαιδευτικής κοινότητας. Τέθηκαν ζητήματα εμπιστοσύνης απέναντι στον εκπαιδευτικό, των μαθητών μεταξύ τους, προς το σύστημα κοκ. Είναι ενδιαφέρον, λοιπόν, γιατί η ΝΔ επανέρχεται σε κάτι που δοκιμάστηκε και δεν τα πήγε καλά, όπως και ότι επιμένει στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, αν και αυτολογοκρίνεται πάλι και λέει ότι δεν θα είναι τιμωρητική, αν και ως τέτοια μπήκε.
Το ζήτημα της αξιολόγησης
Τη συνδέει μάλιστα και με το μισθολογικό. Εσείς πιστεύετε ότι θα έπρεπε να γίνεται αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και πώς;
Ο πρόσφατος νόμος για τις υποστηρικτικές δομές του σχολείου, εγκατέστησε μια διαδικασία αυτοαξιολόγησης της κάθε σχολικής μονάδας και επομένως μιας επικοινωνίας μεταξύ των εκπαιδευτικών του σχολείου, αλλά και με την ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα, φθάνοντας μέχρι το υπουργείο. Υπάρχει μια λογική σχεδιασμού, προγραμματισμού και αποτίμησης. Όποιος ξέρει από εκπαιδευτικά, καταλαβαίνει ότι αυτό σημαίνει ανατροφοδότηση για τα ίδια τα προγράμματα. Τώρα, υπάρχει ζήτημα αξιολόγησης; Αν έλεγε κανείς όχι, θα έπρεπε να το πει για όλους, και για τους μαθητές, γιατί αυτοί είναι τα θύματα αυτής της ιστορίας. Υπάρχει κυρίως ανάγκη αξιολόγησης των προγραμμάτων. Νομίζω ότι μια διαδικασία αυτοαξιολόγησης των σχολείων είναι πράγματι ένα εξαιρετικό εργαλείο βελτίωσης της δουλειάς τους. Κίνητρα για βελτίωση υπάρχουν πολλά. Επομένως, σε μια χώρα που η αξιολόγηση έτσι όπως είχε επιβληθεί, είχε μόνο τιμωρητικό χαρακτήρα, θέλει μεγάλη προσοχή για το πώς μπορεί να γίνει, γιατί υπάρχει μία δικαιολογημένη προκατάληψη της εκπαιδευτικής κοινότητας απέναντι σε τέτοιου είδους μέτρα, και δεν μπορεί η πολιτική ηγεσία να μην τα παίρνει υπόψιν της. Κατά τ’ άλλα, το βήμα που έγινε φέτος με το νόμο, νομίζω είναι μεγάλο. Έχουμε ένα σύστημα που οι εκπαιδευτικοί μπορούν να πάρουν πρωτοβουλίες, να επιλέξουν τα υλικά τους, να συνεργαστούν με άλλα σχολεία κτλ. Επομένως στην πραγματικότητα η δυνατότητα των εκπαιδευτικών να επενδύσουν το ενδιαφέρον τους στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι εκεί, και αποδίδει. Υπάρχουν φαινόμενα που δεν γίνεται η κατάλληλη δουλειά από τους εκπαιδευτικούς; Ναι, αλλά είναι η εξαίρεση, δεν υπάρχει λόγος να φτιάξεις ένα ολόκληρο σύστημα εστιάζοντας σε αυτές τις περιπτώσεις, η πολιτεία έχει άλλους τρόπους να τις ελέγξει.
Είναι ενδιαφέρον ότι ενώ έχουν γίνει τέτοιου είδους βήματα, η ΝΔ τα προτείνει σαν μην συμβαίνουν. Αντίστοιχα και με τη δίχρονη προσχολική εκπαίδευση που θέτει, τις τάξεις ένταξης για τους πρόσφυγες κ.ά. Ταυτόχρονα, όμως, μιλά για κατάργηση όλων των νόμων των τελευταίων τριών υπουργών.
Από τη μία, αναφέρεται σε μέτρα που είχε δοκιμάσει και απέτυχαν, και από την άλλη, αναφέρεται σε πολλά που αποτελούν κοινούς τόπους και εφαρμόζονται ήδη, σαν να είναι πρωτάκουστα. Πρόκειται για ένα ρητορικό τέχνασμα, γιατί ακούγεται πολύ θετικό να λες να γίνει το τάδε εκσυγχρονιστικό μέτρο, ακόμα και αν υλοποιείται ήδη, καθώς πολλά μπορεί να μην είναι γνωστά στο ευρύ κοινό. Οι περισσότερες προτάσεις που αφορούν τον εξορθολογισμό είναι πράγματα που ήδη έχουν γίνει.
Επανήλθε και στο ζήτημα της αριστείας, μέσω της δημιουργίας πρότυπων σχολείων σε κάθε νομό. Δεν θα έπρεπε όλα τα σχολεία να λειτουργούν σαν πρότυπα;
Και εδώ υπάρχει ενδιαφέρον, γιατί πέραν των πρότυπων σχολείων, το πρόγραμμα της ΝΔ μιλά και για αύξηση των πειραματικών, γεγονός που ήδη προχωράει, όπως το είχε προτείνει το ΙΕΠ και τα ίδια τα σχολεία, και το υπουργείο είναι σύμφωνο. Πειραματικά σχολεία χρειαζόμαστε περισσότερα, γιατί η καινοτομία για να εισαχθεί στην κοινωνία, απαιτεί δοκιμή και άρα μια δομή όπως τα πειραματικά για να εφαρμοστεί και στη συνέχεια να αποτιμηθεί. Και ως προς αυτό πρέπει να γίνει δουλειά ακόμα, γιατί στη χώρα μας τα προγράμματα είναι μονολιθικά. Σε ό,τι αφορά τα πρότυπα, είναι μια ιδεολογικοποιημένη συζήτηση. Είναι έξω από τη λογική μας, γιατί είναι αδιανόητο να λες σαν πολιτεία «θα φτιάξω καλύτερα και χειρότερα σχολεία». Θα έπρεπε ο στόχος να είναι όλα τα σχολεία να γίνουν άριστα. Αυτή η αντίληψη της ΝΔ έχει ένα στοιχείο μη νεωτερικής, αριστοκρατικής αντίληψης. Δεν συνάδει με οποιαδήποτε στάση εκσυγχρονισμού και εξορθολογισμού. Στην παιδαγωγική πραγματικότητα η διάκριση πειραματικών-προτύπων δεν ισχύει. Είχε δημιουργηθεί ζήτημα για αυτό από όταν ήταν υπουργός ο Α. Μπαλτάς. Όταν λέμε «είμαστε αντίθετοι στην αριστοκρατία», δεν εννοούμε να κατεβάσουμε τον πήχη, αλλά το αντίθετο. Στόχος είναι να εξασφαλίσουμε συνθήκες πρότυπου σχολείου σε όλα. Καμιά φορά μάλιστα μας γίνεται κριτική επειδή αφιερώνουμε πολλές προσπάθειες για τα σχολεία που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, με ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες και μεγαλύτερη σχολική διαρροή, όπως στη Θράκη, σχολεία με Ρομά, πρόσφυγες και παιδιά δεύτερης μεταναστευτικής γενιάς. Είναι λογικό να δίνεται εκεί μεγαλύτερη έμφαση και αυτή η εξίσωση είναι προς τα πάνω, όχι προς τα κάτω.
Ο κ. Μητσοτάκης μίλησε και για κατάργηση του ελέγχου των ιδιωτικών σχολείων από το υπουργείο. Τι θα σήμαινε αυτό;
Η ιδιωτική εκπαίδευση μέχρι πρότινος ήταν ζήτημα εμπορικό, ακόμα και ως προς την υπουργική ευθύνη, και πλέον έχει γίνει ζήτημα παιδείας. Εδώ φαίνεται καθαρά ότι πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικές κοσμοαντιλήψεις. Στη μία περίπτωση, έχεις μία ιδιωτική επιχείρηση, που είναι δευτερευόντως σχολείο, και στην άλλη, ένα σχολείο που είναι ιδιωτικό. Δεν μπορεί τα ιδιωτικά σχολεία να μην έχουν κανόνες σε ό,τι αφορά τον τρόπο που λειτουργούν. Μην βλέπουμε μόνο τα 10 καλύτερα, υπάρχουν και πάρα πολλά ιδιωτικά σχολεία που λειτουργούν στα όρια της επάρκειας και στο πλαίσιο της κακώς νοούμενης εμπορευματοποίησης. Δεν είναι λογικό να είναι ένα εκπαιδευτικό σύστημα επιχείρηση κερδοσκοπική, και κατά κανόνα τα σοβαρά ιδιωτικά σχολεία δεν είναι κερδοσκοπικά. Εκεί που έγινε η μεγάλη συζήτηση αφορά την προστασία των εκπαιδευτικών. Κάποιος που καλείται να κάνει ένα έργο με τόσο κρίσιμη κοινωνική σημασία, όπως είναι η εκπαίδευση, ως επάγγελμα, δεν μπορεί να εξαρτάται από την δυνάμει αυθαιρεσία ενός εργοδότη, χρειάζεται κοινωνική προστασία. Το γεγονός ότι το υπουργείο Παιδείας αποφάσισε ορθώς να περιλάβει και τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς στην ίδια αντίληψη επαγγελματικής υποχρέωσης, κανόνων και λειτουργίας, νομίζω ότι είναι εύλογο. Αυτό, βέβαια, προκάλεσε μέχρι και παρεμβάσεις κάποιων ιδιωτικών σχολείων, μέσω των γνωστών κύκλων, στην τρόικα. Ήταν από τα ζητήματα που τέθηκαν μετ’ επιτάσεως. Ευτυχώς η κυβέρνηση κατάφερε να πείσει ότι είναι από τα κεντρικά ζητήματα της αντίληψής της για την παιδεία. Έχουμε παραδείγματα σε ξένες χώρες, κυρίως σε θρησκευτικά σχολεία, που η έλλειψη ελέγχου σημαίνει αυθαιρεσία με ανάλογες συνέπειες.
Το ζήτημα της αυτονομίας
Ενώ η ΝΔ προσπαθεί να δώσει έμφαση στα πανεπιστήμια, δεν έχει επεξεργαστεί τρόπο εισαγωγής ακόμη. Λέει μόνο πως για δύο χρόνια ακόμα θα παραμείνουν οι πανελλήνιες, θα επανέλθει η βάση του 10 και τα τμήματα θα διαμορφώνουν από μόνα τους τη βάση εισαγωγής. Πόσο αντικειμενικά θα ήταν σε αυτή την περίπτωση τα κριτήρια;
Το χαρακτηριστικό και πάλι αυτών των προτάσεων είναι το «πάμε πίσω», να σβήσουν δηλαδή την περίοδο της «κακής διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ». Κάποιος βέβαια που μιλά για εκσυγχρονισμό δεν θα έπρεπε να σκέφτεται έτσι, διότι οι μεταβολές είναι και μεταβολές μέσα στο χρόνο, η ιστορία προχωράει. Σε όλα τα κρίσιμα ζητήματα, όπως είναι τα πανεπιστήμια, οι εισαγωγικές και το λύκειο, οι θέσεις της ΝΔ είναι τελείως ασαφείς. Λένε μόνο ότι δεν θα υλοποιηθούν οι αλλαγές που προωθούνται στο λύκειο. Όσον αφορά στη διαμόρφωση των βάσεων από τα τμήματα, φαίνεται εδώ μια κακώς εννοούμενη έμφαση στην αυτονομία. Το υπουργείο μιλά για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής αυτονομίας, και στα σχολεία, αλλά θέλει μεγάλη προσοχή, και γι’ αυτό συγκρουστήκαμε και με τους θεσμούς. Πράγματι είναι θετικό τα σχολεία και οι καθηγητές να έχουν τη δυνατότητα να πάρουν πρωτοβουλίες για τα μαθήματα. Από αυτό, μέχρι να ψάχνεις να βρεις τη χρηματοδότηση για το σχολείο και το πανεπιστήμιο, με χρήματα από τους γονείς ή με ενοικιάσεις χώρων και σύνδεση με τις επιχειρήσεις όπως προτείνεται από τη ΝΔ, η απόσταση είναι μεγάλη.
Το να ψάχνουν τα σχολεία από όπου μπορούν δωρεές και πόρους για να είναι τα καλύτερα και να στέλνουν οι γονείς τα παιδιά τους, θα σημαίνει μια τυχοδιωκτική κοινωνία. Στο πανεπιστήμιο, αντίστοιχα, η αυτονομία είναι ένα πάγιο αίτημα όσον αφορά τα προγράμματα σπουδών, τη διαχείριση των κονδυλίων κ.ά, πέραν του ασφυκτικού κλοιού του κράτους που δεν επέτρεπε ούτε τη μεταφορά ενός ποσού από ένα λογαριασμό σε άλλον. Αυτή η αυτονομία είναι κατοχυρωμένη και νομικά. Η ΝΔ όμως πάει στο άλλο άκρο. Αν τα τμήματα δεν πρότειναν απλά αριθμό εισακτέων, αλλά έβαζαν τις βάσεις, θα είχαμε αριστοκρατικά τμήματα που αντί 100 φοιτητές, θα έπαιρναν 10. Ορθώς η τριτοβάθμια εκπαίδευση παράγει περισσότερους απ’ ό,τι έχει ανάγκη η οικονομία. Πέραν του ότι για να βγουν π.χ. 10 καλοί γιατροί, θα πρέπει να εκπαιδεύσεις 20, δεν υπάρχει κανένας λόγος να στερήσεις από κάποιον τη δυνατότητα να σπουδάσει και να προσπαθήσει να κάνει αυτό που θέλει. Δεν λέμε βέβαια ότι δεν υπάρχει πρόβλημα στην κατανομή όπως είναι σήμερα σε κάποια τμήματα, αλλά ταυτόχρονα εξασφαλίζεται στην κοινωνία η υλοποίηση ενός από τα βασικά της αιτήματα, που είναι η εισαγωγή στην τριτοβάθμια. Ο κ. Μητσοτάκης πώς θα απαντήσει σε αυτό; Όπως φαίνεται, ο στόχος του είναι η διοχέτευση στην ιδιωτική εκπαίδευση.
Η αυταπάτη των ιδιωτικών πανεπιστημίων
Επαναφέρει το ζήτημα, άλλωστε, και λόγω της συνταγματικής αναθεώρησης, επιμένοντας στην κατάργηση του άρθρου 16.
Ναι, αυτή η συζήτηση κρατάει 20 χρόνια και. Έχουν συζητηθεί όλες οι όψεις, όπως η αυταπάτη των ιδιωτικών πανεπιστήμιων. Τα μεγάλα πανεπιστήμια, όπως το Χάρβαρντ, έχουν ιδιωτικό καθεστώς ως προς το νόμο και κατά κανόνα χρηματοδοτούνται από το δημόσιο. Έχουν επίσης μία παράδοση κληροδοτημάτων αιώνων. Από την άλλη, στην Ελλάδα υπάρχουν εξαιτίας της κοινωνικής ζήτησης, καλύτερες ή χειρότερες ιδιωτικές επιχειρήσεις που παρέχουν μεταλυκειακή εκπαίδευση, τα επονομαζόμενα κολέγια. Κάποια από αυτά είναι αξιοπρεπή και κάποια είναι απολύτως προβληματικά. Κατά κανόνα πρόκειται για μικροεπιχειρήσεις που βάζουν μία ταμπέλα ότι είναι παράρτημα ξένου πανεπιστημίου στην Ελλάδα. Δεν είναι έτσι τα πανεπιστήμια. Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι ακόμα και η ΝΔ όταν δυσκολεύεται στη συζήτηση, αναγνωρίζει ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι πολύ υψηλού επιπέδου. Και έχουν και τη διεθνή αναγνώριση ότι είναι υψηλού επιπέδου, ακόμα και στις συνθήκες κρίσης, που στάθηκαν εντυπωσιακά. Ακούγονται διάφορα επιχειρήματα για τα μη κερδοσκοπικά, όπως ότι δεν είναι δυνατόν κάποιος που θέλει να δωρίσει χρήματα στην παιδεία για να γίνει κάτι, να μην μπορεί. Σαφώς και μπορεί, υπάρχει το νομικό πλαίσιο και δεν υπήρχε ποτέ εμπόδιο να δοθούν χρήματα για μη κερδοσκοπικούς λόγους στην παιδεία, όπως και συμβαίνει. Υπάρχουν κοινωφελή ιδρύματα που έχουν κάνει τέτοιες δωρεές. Οπότε αυτά τα επιχειρήματα είναι ψευδή.
Πάντως η ΝΔ συνεχίζει να χτυπά τα δημόσια πανεπιστήμια με το θέμα της παραβατικότητας. Προτείνει κατάργηση του ασύλου και φύλακες. Εσείς ως πανεπιστημιακός τι εικόνα έχετε;
Υπάρχουν πυρήνες προβληματικών καταστάσεων σε πάρα πολλούς χώρους, δεν είναι σε όλα τα πανεπιστήμια. Είναι στα κεντρικά, που είναι τέτοιες οι συνθήκες λόγω των μεγάλων εγκαταστάσεων, και υπάρχει ένα ζήτημα που είναι χαρακτηριστικό της ελληνικής κοινωνίας, γιατί πράγματι φαίνεται ότι ούτε τα πανεπιστήμια από μόνα τους, αλλά ούτε η πολιτεία, μπορούν να ελέγξουν φαινόμενα όπως είναι τα ναρκωτικά, η εγκληματικότητα, μέχρι και η αισθητική προστασία, καθώς καταρρέουν κτίρια. Είναι βέβαια θέμα γιατί δεν έχει υπάρξει παρέμβαση σε κακουργηματικές ενέργειες, ενώ κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Υπάρχει όντως πρόβλημα, δεν γίνεται οι φοιτητές να συναντούν κάθε μέρα ανθρώπους που κάνουν χρήση ή και εμπόριο ναρκωτικών εντός του πανεπιστημίου. Υπάρχει ανάγκη αυτοπροστασίας, αυτά τα θέματα δεν λύνονται απλώς με καταστολή. Είναι κάτι που αφορά την κοινωνία στο σύνολό της και δεν ευθύνεται η κρίση, υπήρχαν από πριν αυτά τα φαινόμενα. Στα πανεπιστήμια απλά φαίνεται περισσότερο, και ίσως συμβαίνει περισσότερο, αλλά σε καμία περίπτωση δεν φταίει το άσυλο. Το άσυλο αναφέρεται σε συγκεκριμένα πράγματα, στις ιδέες, τις αντιλήψεις, στη γνώμη. Επίσης έχει εμβληματικό χαρακτήρα, γιατί στην Ελλάδα, λόγω της ιδιαίτερης ιστορίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, συνδέεται με την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Δεν αφορούσε ποτέ και με κανένα τρόπο την ασυλία κακουργηματικών πράξεων.
Η αλλαγή ονομάτων θεσμών δεν είναι λύση
Ο κ. Μητσοτάκης μίλησε για αντικατάσταση του ΙΕΠ από άλλο φορέα, τι νόημα θα είχε κάτι τέτοιο;
Μου προκαλεί εντύπωση, γιατί είναι συνεργάτης του κ. Μητσοτάκη ο πρώην πρόεδρος του ινστιτούτου και ξέρει τι κάνει το ΙΕΠ. Θεωρώ ότι οι αλλαγές των ονομάτων δεν είναι και ο πιο έξυπνος τρόπος να λύνεις προβλήματα, και είμαι εναντίον της κατάργησης θεσμών. Η αλλαγή των θεσμών που είναι κεντρικής σημασίας, όπως είναι το ΙΕΠ για την εκπαίδευση, αποδείχθηκε ότι είναι εσφαλμένη τακτική ήδη με τη μετάβαση από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο στην ίδρυση πρόσθετων θεσμών και στη μετέπειτα συγχώνευσή τους στο ΙΕΠ. Προφανώς η κάθε ηγεσία έχει την ευκαιρία να ορίσει νέο διοικητικό συμβούλιο, να δώσει νέες κατευθύνσεις. Είναι εύλογο και έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει, είναι όμως άλλο να αλλάζεις θεσμούς και δεν μπορώ να καταλάβω τι περιεχόμενο θα είχε η αλλαγή που προτείνεται.
Πρέπει να εξασφαλίσουμε τις δημοκρατικές στάσεις στο σχολείο
Το τελευταίο διάστημα βλέπουμε ακροδεξιές καταλήψεις σε κάποια σχολεία. Πώς πρέπει να αντιμετωπίσουμε το φασισμό μέσα στα σχολεία;
Ο φασισμός ήταν και είναι εδώ, και είναι πολύ χαρακτηριστικό αυτό που συμβαίνει, γιατί πρόκειται για διοχέτευση του δυναμικού του σε διαφορετικό, αλλά πρόσφορο, έδαφος. Υπάρχει δηλαδή ένα ιδεολογικά οργανωμένο πρόσχημα επένδυσης φασιστικού λόγου, που είναι πολύ επιθετικός, σε ένα ζήτημα για το οποίο υπήρξαν διαφοροποιήσεις στην ελληνική κοινωνία, το Μακεδονικό. Τα σκαλοπάτια από τον πατριωτισμό, στον εθνικισμό και από εκεί και πέρα στην αντιδημοκρατική ακροδεξιά, ισοπεδώνονται. Αξιοποιείται πράγματι, πονηρά και δυστυχώς αποτελεσματικά, ένα ζήτημα που επιδέχεται διαφορετικές ερμηνείες και στάσεις. Αυτή τη στιγμή παρασύρεται ένα μέρος του μαθητικού πληθυσμού, όχι κατ’ ανάγκη συμπαρατασσόμενο στο πλήρες περιεχόμενο αυτού του πράγματος, σε μία φασίζουσα στάση επ’ ευκαιρία του Μακεδονικού. Πρέπει να μας προβληματίσει που αξιοποιούνται μορφές όπως οι καταλήψεις, οι οποίες έχουν εμπεδωθεί και δίνουν την ευκαιρία ενεργούς δραστηριοποίησης των μαθητών. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί μοιάζει πράγματι η Χ.Α. να αξιοποιεί τις δυνατότητες κινητοποίησης των παιδιών και τις αναπροσανατολίζει σε ένα επικίνδυνο ορίζοντα. Θα πρέπει να σκεφθούμε δύο πράγματα. Πρώτον πώς απαντάμε ως δημοκράτες, άρα πώς εξασφαλίζουμε την ενίσχυση των δημοκρατικών στάσεων στο σχολείο, βασική έγνοια που πρέπει να χαρακτηρίζει κάθε όψη του σχολείου, από τα περιεχόμενα των προγραμμάτων μέχρι τις εναλλακτικές δραστηριότητες. Δεύτερον, πώς πραγματικά θα δώσουμε τη δυνατότητα στους μαθητές να εκφραστούν με δράση ως μαθητές που έχουν προβληματισμούς, που συμμετέχουν στη διαμόρφωση της κοινωνίας.
Πηγή: Η Εποχή
