Συνέντευξη στον Ανδρέα Πετρόπουλο
* Κύριε Ηλιόπουλε, υποστηρίζετε ότι η εργασία είναι στον πυρήνα της κυβερνητικής πολιτικής. Ποιες είναι οι διαφορές με το παρελθόν και πώς θα κινηθείτε θεσμικά και πρακτικά το επόμενο διάστημα;
Το ζήτημα της εργασίας αποτελεί μία από τις βασικές διαχωριστικές γραμμές σήμερα συνολικά στο ευρωπαϊκό επίπεδο. Η κρίση έδωσε τη δυνατότητα υλοποίησης ενός ακραίου νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Ενός μοντέλου που οι κυβερνήσεις της περιόδου 2010-2014 πίστευαν και υπερασπίστηκαν. Δεν είναι τυχαία η σημερινή δομική ταύτιση της αξιωματικής αντιπολίτευσης με τις πιο ακραίες θέσεις του ΔΝΤ και των εργοδοτών.
Εμείς επιλέξαμε μια διαφορετική πορεία, ήδη από την πρώτη μέρα, ακόμα και εν μέσω ενός καθεστώτος περιορισμών και δεσμεύσεων. Δώσαμε τη μάχη για την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, την αύξηση του κατώτατου μισθού και την κατάργηση του υποκατώτατου. Ψηφίσαμε νόμους για την προστασία των εργαζομένων από την εργοδοτική αυθαιρεσία.
Αναβαθμίσαμε ουσιαστικά τους ελεγκτικούς μηχανισμούς μειώνοντας αισθητά την αδήλωτη εργασία και θέτοντας για πρώτη φορά στον πυρήνα του σχεδιασμού μας την καταπολέμηση της υποδηλωμένης εργασίας. Τέλος υλοποιούμε μια νέα γενιά προγραμμάτων για την αντιμετώπιση της ανεργίας που παρεμβαίνουν με θετικό τρόπο συνολικά στην αγορά εργασίας. Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο τονίζουμε διαρκώς ότι δίκαιη ανάπτυξη σημαίνει προστασία της εργασίας.
*Υπάρχει ωστόσο δρόμος για να επανέλθει η εργασιακή κανονικότητα, όπως τουλάχιστον ίσχυε μέχρι το 2009;
Θα ήταν παράδοξο με ανεργία στο 19% να ισχυριστούμε ότι έχει επανέλθει η εργασιακή κανονικότητα. Σίγουρα όμως οι παρεμβάσεις που ήδη ανέφερα σε συνδυασμό με τη μείωση της ανεργίας κατά 7% δείχνει ότι κινούμαστε στην σωστή κατεύθυνση. Από το 2014 μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί περισσότερες από 300.000 θέσεις εργασίας με το 70% να είναι πλήρης και όχι μερική. Επίσης η ύπαρξη κρίσιμων νομοθετικών εργαλείων, όπως οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, δεν αποτυπώνονται αμέσως σε όλη την επιθυμητή έκταση.
Επιτρέψτε μου όμως εδώ να σχολιάσω το εξής: Την ίδια στιγμή που δώσαμε μεγάλη μάχη για την επαναφορά κεκτημένων όπως οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, γνωρίζουμε ότι δεν μπορούμε να περιοριστούμε σε μία λογική «επαναφοράς» ή στην επίκληση της κανονικότητας προ κρίσης. Αυτό γιατί και προ κρίσης υπήρχαν πολλά τυφλά σημεία, υπήρχαν «αόρατοι» εργαζόμενοι που δεν καλύπτονταν από το υπάρχον πλαίσιο.
Οι νομοθετικές παρεμβάσεις που κάναμε για την προστασία των εργαζόμενων στις εργολαβίες, τα μέτρα ενάντια στην απλήρωτη εργασία όπως η διαταγή πληρωμής, οι παρεμβάσεις για τον έλεγχο του ωραρίου δεν αποτελούν κινήσεις επιστροφής σε μια κανονικότητα που χάθηκε λόγω κρίσης. Δημιουργούν ένα νέο, σύγχρονο, αναβαθμισμένο πλαίσιο προστασίας.
*Αναφέρομαι στο θέμα των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Η επαναφορά των δύο βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων, της ευνοϊκότερης ρύθμισης και της επεκτασιμότητας των κλαδικών συμβάσεων αποτελεί μια σημαντική νίκη για τον κόσμο της εργασίας. Ταυτόχρονα ορίζει και ένα πεδίο δημοκρατικής πολιτικής αντιπαράθεσης για τις επόμενες εκλογές, αφού όλοι γνωρίζουν την αντίθεση ΣΕΒ – Ν.Δ. σε αυτή την εξέλιξη.
Το γεγονός ότι ήδη έχουν επεκταθεί 7 κλαδικές συμβάσεις που καλύπτουν 190.000 εργαζόμενους, ορίζοντας παντού μισθούς πολύ υψηλότερους από τον σημερινό κατώτατο, δείχνει στην πράξη ότι η λήξη του προγράμματος δεν αποτελεί μια τυπική διαδικασία.
Σκεφτείτε το παράδειγμα ενός νέου εργαζόμενου στον τουριστικό κλάδο κάτω των 25 που αμειβόταν με 511 ευρώ και μετά την επέκταση της σύμβασης πλέον αμείβεται με 780. Εδώ όμως υποχρεωτικά οφείλουμε να τονίσουμε κάτι ακόμα. Η κυβέρνηση επανέφερε το νομοθετικό πλαίσιο, τις συμβάσεις όμως τις υπογράφουν σωματεία. Η ύπαρξη ισχυρών σωματείων αποτελεί στοιχείο της δημοκρατίας.
Γνωρίζουμε όλοι ότι και το εργατικό κίνημα αποτέλεσε κομμάτι της κρίσης του πολιτικού συστήματος. Κάθε δύναμη όμως που θέλει να έχει οργανική σύνδεση με τον κόσμο της εργασίας πρέπει να εργάζεται για την ουσιαστική οργάνωση και εκπροσώπηση των εργαζομένων. Ουσιαστικές και με βάθος κοινωνικές αλλαγές δεν μπορούν να γίνουν μόνο με κυβερνητικές πρωτοβουλίες, χωρίς τη συμμετοχή του κόσμου της εργασίας.
Η θετική δυναμική του νέου κατώτατου μισθού και ο ΣΕΒ
* Η πρώτη αύξηση στον κατώτατο μισθό θεωρείται δεδομένη σύμφωνα με τις εξαγγελίες σας τον ερχόμενο Ιανουάριο. Θα επαναληφθεί η ίδια διαδικασία μέσα στο 2019 και πότε;
Η διαδικασία αύξησης του κατώτατου μισθού θα γίνει μια φορά για το 2019. Ο νέος κατώτατος που θα οριστεί μετά το τέλος της διαβούλευσης θα ισχύει καθολικά χωρίς τη σημερινή ηλικιακή διάκριση. Αξίζει εδώ όμως να υπενθυμίσουμε ότι η θετική δυναμική που διαμορφώνεται για τους μισθούς δεν καθορίζεται μόνο από την πρώτη αύξηση μετά από έξι χρόνια του κατώτατου και την κατάργηση του υποκατώτατου. Η υπογραφή συλλογικών συμβάσεων και η μείωση της ανεργίας αποτελούν σημαντικές εξελίξεις στη διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου και στο ζήτημα των μισθών.
* Σχεδόν σε όλες αυτές τις εξαγγελίες υπάρχει παρέμβαση του ΣΕΒ. Θεωρείται ότι υπερβαίνει τον θεσμικό του ρόλο;
Αναφορικά με τα επίδικα της συγκυρίας στο κομμάτι των εργασιακών, ο ΣΕΒ βρίσκεται σε πλήρη συμπόρευση με τη Ν.Δ. Υπερασπίζεται ένα μοντέλο οργάνωσης της εργασίας που έχει αποδειχτεί και κοινωνικά καταστροφικό αλλά και οικονομικά αναποτελεσματικό.
Από την εναντίωσή του στην επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων, τις δηλώσεις του προέδρου του περί ξεπερασμένου οκταώρου, μέχρι την κάλυψη σε μέλη του που βρέθηκαν υπόλογα για υποδηλωμένη εργασία, ο ΣΕΒ ακολουθεί κατά πόδας το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Με τη συμφωνία του όμως με το ΔΝΤ για περικοπές στις συντάξεις, ξεπερνάει ακόμα και τον εαυτό του και γίνεται, από κοινωνικός εταίρος, εκφωνητής των πιο αντικοινωνικών και αντιδραστικών πολιτικών.
* Πρόσφατα ανακοινώσατε την προκήρυξη έντεκα προγραμμάτων απασχόλησης με ωφελούμενους 88.500 ανέργους. Υπάρχει σύνδεση των προγραμμάτων αυτών με την αγορά εργασίας;
Τα προγράμματα αυτά, και ειδικότερα οι τρεις δέσμες προγραμμάτων στις οποίες επιλέξαμε να σταθούμε στη συνέντευξη Τύπου, στοχεύουν σε ένα ανθρώπινο δυναμικό διαφορετικό από τις κατεξοχήν ομάδες στόχου τέτοιων δράσεων, ενώ έχουν σχεδιαστεί για πρώτη φορά μετά από διάλογο με κοινωνικούς φορείς, αλλά και με βάση τον νέο μηχανισμό διάγνωσης των αναγκών της αγοράς εργασίας.
Πρόκειται για προγράμματα που μπορούν να συμβάλουν όχι απλά στην ανασυγκρότηση, αλλά στον μετασχηματισμό και την αναβάθμιση του παραγωγικού μοντέλου. Σε αυτούς τους δύο πόλους έγκειται και ο διττός τους ρόλος. Είναι δηλαδή προγράμματα που απευθύνονται σε ανέργους με προσόντα, γνώσεις και ειδίκευση, αλλά άπτονται ταυτόχρονα του αναπτυξιακού σχεδίου της κυβέρνησης, ανοίγοντας νέες προοπτικές σε κλάδους αιχμής για την οικονομία και την κοινωνία.
* Πώς θα γίνει η επιλογή για τις θέσεις εργασίας στον δημόσιο τομέα και σε ποιους τομείς θεωρείτε ότι θα πρέπει να ενταχθούν;
Το σύστημα επιλογής των αποφοίτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και ηλικίας από 22 έως 29 ετών βασίζεται σε μοριοδότηση με συγκεκριμένα κριτήρια, όπως οι σπουδές και το χρονικό διάστημα ανεργίας. Εννοείται πως, εκτός του ΟΑΕΔ, η συνολική εποπτεία της διαδικασίας ανήκει στο ΑΣΕΠ. Όσον αφορά τους διάφορους τομείς και τα συγκεκριμένα πρότζεκτ στα οποία θα ενταχθούν οι συμμετέχοντες, αυτά ποικίλλουν από υπουργείο σε υπουργείο.
Θεωρώ όμως αναγκαίο να αναφερθώ στα έργα ψηφιοποίησης και διασύνδεσης της διοίκησης, με κορυφαίο το παράδειγμα της ψηφιοποίησης του αρχείου και των υπηρεσιών του ΕΦΚΑ, κάτι που θα έχει άμεσα θετικό αντίκτυπο στη ζωή χιλιάδων πολιτών.
* Αρκούν αυτά τα προγράμματα για να ξεκινήσει μια ανάσχεση του brain drain; Υπάρχει συνολική πολιτική σε αυτή την κατεύθυνση;
Όπως είπατε, αυτά τα προγράμματα αποτελούν μια παρέμβαση ενός συνολικότερου σχεδίου στη μάχη για αντιστροφή του brain drain. Χαρακτηριστικές εδώ είναι και οι πρωτοβουλίες του υπουργείου Παιδείας για τους νέους ερευνητές. Εμείς έχουμε δηλώσει επανειλημμένως πως το φαινόμενο της φυγής νέων επιστημόνων στο εξωτερικό δεν λύνεται με έωλα σχήματα για την αριστεία, αλλά με ουσιαστικές κινήσεις.
Για παράδειγμα στο πρόγραμμα των 5.500 χιλιάδων νέων επιστημόνων για τη θεσμική αναβάθμιση του δημόσιου τομέα, οι απολαβές μπορούν να φτάσουν τα 1.140 ευρώ μηνιαίως, ενώ στο πρόγραμμα επιδότησης 10.000 θέσεων εργασίας σε δυναμικούς παραγωγικούς κλάδους επιδοτείται το 50% του μισθολογικού και μη μισθολογικού κόστους έως και 800 ευρώ για κατόχους διδακτορικού.
Για εμάς, λοιπόν, συνολική πολιτική κατεύθυνση σημαίνει σύζευξη ενός επιστημονικού και εργατικού δυναμικού με την παραγωγή με στόχο καλύτερες, περισσότερες και πιο σταθερές σχέσεις εργασίας. Όχι στο απώτερο μέλλον, αλλά άμεσα. Δεν μπορεί κάποιος να πιστεύει ότι μπορεί να αντιμετωπίσει το φαινόμενο με το να ζητάει από έναν νέο προγραμματιστή να εργαστεί με βάση τον υποκατώτατο μισθό και με απλήρωτες υπερωρίες. Άρα η προστασία της εργασίας είναι σημαντικό στοιχείο αυτής της προσπάθειας.
* Έχετε αντιμετωπίσει και από την προηγούμενη θέση σας στο ΣΕΠΕ την πραγματικότητα στην αγορά εργασίας. Υπάρχει βελτίωση των συνθηκών για τους εργαζόμενους την τελευταία τριετία;
Η έκρηξη της παραβατικότητας ήταν το αποτέλεσμα της νομοθετικής απορρύθμισης και της απαξίωσης των ελεγκτικών μηχανισμών. Ακριβώς επειδή από την πρώτη μέρα κάναμε πολύ συγκεκριμένες κινήσεις τόσο νομοθετικά όσο και σε οργανωτικό επίπεδο, σήμερα έχουμε θετικά αποτελέσματα. Η αδήλωτη εργασία στους κλάδους υψηλής παραβατικότητας έχει μειωθεί περισσότερο από 7%.
Ταυτόχρονα η δουλειά που κάνει η Επιθεώρηση Εργασίας στο ζήτημα της υποδηλωμένης εργασίας και του ελέγχου των ωραρίων φέρνει αποτελέσματα. Η αυστηροποίηση του πλαισίου ποινών με την προσωρινή αναστολή λειτουργίας εργασιακών χώρων με πολλές παραβάσεις (πρόσφατο παράδειγμα το κλείσιμο υποκαταστήματος τράπεζας στη Θεσσαλονίκη) αλλά και ο αποκλεισμός παραβατών από κάθε μορφή δημόσιας χρηματοδότησης είναι δύο χαρακτηριστικές κινήσεις που έχουμε κάνει.
* Το τελευταίο διάστημα έχουν υπογραφεί ή έχουν εγκριθεί μέσω του ΟΜΕΔ, κλαδικές συλλογικές συμβάσεις σε χώρους μεγάλης επισφάλειας όπως είναι η εστίαση και τα delivery. Πώς μπορεί να “περιφρουρηθεί” σε έναν τόσο μεγάλο και κατακερματισμένο χώρο η εφαρμογή των ΣΣΕ;
Η αναβάθμιση της επιθεώρησης εργασίας νομοθετικά, θεσμικά και επιχειρησιακά έχει βελτιώσει ουσιαστικά τη δυνατότητα παρέμβασής μας. Ειδικά μέσα από το καινούργιο πληροφοριακό σύστημα ο προγραμματισμός των ελέγχων γίνεται με το νέο risk analysis που έχει τη δυνατότητα να διαβάζει το σύνολο των στοιχείων της Εργάνης και να κατευθύνει αποτελεσματικά τον έλεγχο.
Οι κλάδοι στους οποίους αναφερθήκατε αποτελούν βασική προτεραιότητα στους ελέγχους, που πλέον σε πολλές περιπτώσεις διεξάγονται από μεικτά κλιμάκια διαφορετικών ελεγκτικών μηχανισμών. Η τηλεφωνική γραμμή 15512, που επιτρέπει σε έναν εργαζόμενο να προχωρήσει και σε ανώνυμες καταγγελίες, είναι επίσης ένα σημαντικό εργαλείο για εμάς. Η τελευταία αλλαγή στο πρόστιμο για την αδήλωτη εργασία και η μείωσή του στον βαθμό που θα υπάρξει πρόσληψη του αδήλωτου εργαζόμενου είναι ταυτόχρονα μια κίνηση δικαιοσύνης για τον εργαζόμενο, αλλά και ένα κίνητρο για να προχωρήσει σε καταγγελία.
Τέλος, ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η ενίσχυση της επιθεώρησης που σήμερα υλοποιείται σε ανθρώπινο δυναμικό μέσα από νέες προσλήψεις αλλά και μετατάξεις.
Πηγή: Η Αυγή
