Συνέντευξη με τον Σαλβαδόρ Αλιέντε, Σαντιάγο, Χιλή, Μάιος 1971
Μετάφραση-επιμέλεια: Ιωάννα Δρόσου
Ήταν 11 Σεπτεμβρίου του 1973, όταν το στρατιωτικό πραξικόπημα με επικεφαλής τον Αογούστο Πινοσέτ έθεσε τέλος, με τον πιο αιματηρό τρόπο, στο όραμα του Σαλβαδόρ Αλιέντε και της «Λαϊκής Ενότητας» για μια ειρηνική μετάβαση στο σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία. Ο Αλιέντε υπηρέτησε την ιδέα τού «τρίτου δρόμου» μέχρι τη μέρα του πραξικοπήματος, όταν αυτοκτόνησε στο προεδρικό μέγαρο. Σε ομιλία του τον Μάιο του 1971, μίλησε για το στόχο και όχι μόνο για τη διαδρομή, ορίζοντας τον χιλιανό σοσιαλισμό ως ελευθεριακό, δημοκρατικό και πολυκομματικό, μια ιδέα που αποτέλεσε προάγγελο των θέσεων του ευρωκομμουνισμού. Λίγες μέρες αργότερα, έδωσε συνέντευξη στον Ρομπέρτο Ροσελίνι, όπου προσπάθησε με παραδείγματα να εξηγήσει τις ιδέες και το όραμά του, διευκρινίζοντας πως στόχος του δεν είναι ο αυταρχισμός της εξουσίας, όπως έκαναν σχεδόν όλοι οι πρόεδροι της Χιλής από το 1932.
Ο Αλιέντε δεν προσπάθησε να δημιουργήσει έναν νέο ρεφορμισμό ούτε έναν σοσιαλδημοκρατικό δρόμο. Ήθελε να κάνει το ριζοσπαστικό εκδημοκρατισμό όλων των σφαιρών της κοινωνικής ζωής άξονα του κοινωνικού μετασχηματισμού. Σ’ αυτό έγκειτο ο επαναστατικός χαρακτήρας του και όχι στη χρήση βίας για την επίλυση του προβλήματος της εξουσίας.
Ο χιλιανός πρόεδρος δεν έμεινε στην Ιστορία λόγω του θανάτου του, αλλά λόγω της ζωής του, και ο θάνατός του ενισχύει το μύθο. Χάρη στο πολιτικό ένστικτό του και τον ιστορικό ρεαλισμό του, αντιπροσωπεύει, σε τελική ανάλυση, τη συμβολική έκφραση ενός «νέου τρόπου» μετάβασης στο σοσιαλισμό, σε μια στιγμή που τα συμπτώματα κρίσης του υπαρκτού σοσιαλισμού γίνονται αισθητά.
Ο Σαλβαδόρ Αλιέντε έχασε την πρώτη μάχη για ένα νέο σοσιαλισμό. Όμως, δεν πρόκειται για ένα παρωχημένο φάντασμα. Παραμένει η σημαία ενός αγώνα που πρέπει να σηκώσουμε για το σοσιαλισμό του μέλλοντος.
[Σημ: Ο πρόλογος είναι μια διασκευή άρθρου του Τομά Μουλιάν στη Μοντ Ντιπλοματίκ, που δημοσιεύτηκε και στο ένθετο της «Αυγής», στις 15/9/2013 με τον τίτλο «Το ανεκπλήρωτο όνειρο του Σαλβαδόρ Αλιέντε»]
Τη συνέντευξη πήρε ο Ρομπέρτο Ροσελίνι*
Προσπαθείτε να επιτύχετε μια επανάσταση, σεβόμενοι πλήρως τους νόμους του κράτους και τους δημοκρατικούς κανόνες, τους οποίους πολλά επαναστατικά κινήματα περιφρονούν. Η κοινή γνώμη, ο «μέσος άνθρωπος», όταν ακούει περί μαρξισμού κάνει συνειρμούς περί δικτατορίας του προλεταριάτου. Σε τι διαφέρετε;
Αυτό που αναφέρατε είναι μια κοινή άποψη. Οποιοσδήποτε, όμως, έχει διαβάσει έστω και αποσπασματικά μαρξιστικές θεωρίες, γνωρίζει πολύ καλά ότι κάθε χώρα διαμορφώνει τη δική της «πραγματικότητα». Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτή την πραγματικότητα, οφείλουμε να διαμορφώσουμε τις τακτικές και να σχεδιάσουμε άρτια το στρατηγικό μας στόχο. Για να γίνω πιο σαφής: τι σημαίνει επανάσταση από κοινωνιολογική άποψη; Μια μειονοτική κοινωνική τάξη εγκαταλείπει την άσκηση εξουσίας και ελέγχου, η οποία περνά στα χέρια μιας πλειοψηφικής κοινωνικής τάξης, που βίωνε πολιτική καταπίεση και οικονομική αφαίμαξη. Νιώθω την υποχρέωση να σας ενημερώσω ότι αυτό συνέβη και στη Χιλή: τα παραδοσιακά στρώματα της χιλιανής πλουτοκρατίας ηττήθηκαν από τους Χριστιανοδημοκράτες το 1964. Δεν τίθεται θέμα σύγκρισης μιας κυβέρνησης Χριστιανοδημοκρατών με μια δεξιά κυβέρνηση, ωστόσο έχουμε δεσμευτεί στη χώρα ότι θα φέρουμε τη δική μας επανάσταση μέσα από τη νόμιμη οδό. Ποτέ δεν είπαμε ότι θα ανατρέψουμε το καπιταλιστικό καθεστώς, ώστε να ανοίξει ο δρόμος για το Σοσιαλισμό –έχουμε συνείδηση ότι ο Σοσιαλισμός δεν μπορεί να επιβληθεί με διατάγματα.
Για να συνεχίσουμε την κουβέντα μας, πρέπει να λάβουμε υπόψη τη χιλιανή «πραγματικότητα»: πρόκειται για μια χώρα, όπου παραδοσιακά η αστική συνείδηση παίζει καθοριστικό ρόλο, όπου οι Ένοπλες Δυνάμεις έχουν επαγγελματική συναίσθηση των υποχρεώσεών τους, όπου οι «θεσμοί» είναι σαφώς καθορισμένοι (για παράδειγμα: το Εθνικό Κογκρέσο έχει θεσμοθετηθεί εδώ και 120 χρόνια –μπορείτε να μου φέρετε ένα αντίστοιχο παράδειγμα από οποιαδήποτε χώρα της Λατινικής Αμερικής, ή ακόμα και της Ευρώπης;) Πλέον είμαστε η καρδιά αυτής της «πραγματικότητας», που περιβάλλεται από νόμους που θέσπισε η δημοκρατία της μεσαίας τάξης ή η φιλελεύθερη δημοκρατία, και έχουμε πια τη δυνατότητα να αλλάξουμε αυτούς τους «θεσμούς». Το επιτρέπει, άλλωστε, και το Σύνταγμα. Για παράδειγμα, σε περίπτωση που ανακύψουν σοβαρές δυσκολίες στο Κογκρέσο, έχω τη συνταγματική υποχρέωση αλλά και δυνατότητα να παρουσιάσω ένα σχέδιο διάλυσης του Κογκρέσου. Φυσικά, το Κογκρέσο θα μου απορρίψει αυτή την πρόταση και τότε έχω το δικαίωμα να απευθυνθώ στο λαό, προκηρύσσοντας δημοψήφισμα. Εάν ο λαός το υπερψηφίσει, αυτόματα διαλύεται το Κογκρέσο και προκηρύσσονται εκλογές, στις οποίες είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα κερδίσουμε, από τη στιγμή που θα έχουμε κερδίσει το δημοψήφισμα. Τότε θα έχουμε τη δυνατότητα, το νέο Κογκρέσο να συντάξει τους νόμους που θα εγκρίνει η λαϊκή δημοκρατία.
Το μέλλον της επανάστασης στα χέρια των εργατών
Στην ομιλία σας την Πρωτομαγιά κάνατε έκκληση στη λαϊκή συνείδηση, περιγράφοντας το δρόμο που ανοίγεται για την επίτευξη των στόχων σας ως μακρύ και δύσβατο. Μεταξύ άλλων, είπατε πως δεν αναγνωρίζετε μια «εργατική αριστοκρατία». Τι εννοείτε με αυτό τον όρο;
Προκειμένου να επιτύχει η επανάσταση στη Χιλή, είναι κρίσιμο οι εργάτες να δουλέψουν σκληρά: και αναφέρομαι σε όλους τους εργάτες, αλλά κυρίως στους χειρώνακτες και τους αγρότες. Γνωρίζετε κ. Ροσελίνι ότι συγκροτήσαμε ένα εθνικό συμβούλιο, το οποίο συναποτελείται από τοπικά, τομεακά και περιφερειακά συμβούλια. Έτσι, οι αγρότες (και εννοώ τους εργάτες γης) μαζί με μικρούς γαιοκτήμονες και κρατικούς τεχνικούς εμπειρογνώμονες είναι αυτοί που καταρτούν το σχέδιο παραγωγής και καθορίζουν τις γεωγραφικές περιοχές που θα απαλλοτριώσει το κράτος. Για να γίνω ακόμα πιο σαφής, οι αγρότες είναι αυτοί που έχουν άμεση συμμετοχή, καθώς εκείνοι γνωρίζουν την περιοχή, οργώνουν το χώμα, φυτεύουν τους σπόρους. Οι αγρότες είναι αυτοί που, παρότι δεν έχουν τελειώσει καν την πρώτη δημοτικού, ξέρουν τη μυρωδιά του χώματος και έχουν δεθεί με τη γη. Όσον αφορά τους βιομηχανικούς εργάτες, έχουμε δηλώσει ότι θα εθνικοποιήσουμε τους τομείς που αποτελούν το κοινωνικό κεφάλαιο και πως οι εργάτες θα μετέχουν στη διοίκηση των βιομηχανικών επιχειρήσεων μαζί με τους κρατικούς λειτουργούς. Το διοικητικό σώμα που θα εκπροσωπεί τους εργαζόμενους, θα εκλεγεί απευθείας από τους εργάτες. Για παράδειγμα, τώρα ετοιμάζουμε την εθνικοποίηση της βιομηχανίας χαλκού, η οποία θα λειτουργήσει σε αυτό το πλαίσιο που περιέγραψα. Και οι εργαζόμενοι θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι ο χαλκός τούς ανήκει, ότι είναι «εργάτες χαλκού».
Ωστόσο, πέραν αυτού, πρέπει να έχουν συνείδηση ότι είναι τμήμα του λαού και επομένως τα οικονομικά οφέλη από τα χαλκωρυχεία δεν μπορούν να διατεθούν αποκλειστικά στην αύξηση των μισθών των εργαζομένων στη βιομηχανία του χαλκού. Θα τους παραχωρήσουμε μονάχα ένα τμήμα αυτών, που στην περίπτωση της βιομηχανίας χαλκού είναι ελάχιστο. Το υπόλοιπο θα διατεθεί στη διασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης έως ότου –μαζί με τα κέρδη άλλων μονοπωλιακών επιχειρήσεων- μπορέσουμε να διασφαλίσουμε την αυτονομία μας στην παραγωγή των υλικών αγαθών που θα βελτιώσουν τη ζωή όλου του λαού. Αν ένα εργοστάσιο κουμπιών κατέλθει σε απεργία, το κράτος δεν θα επηρεαστεί από αυτό. Το ίδιο ισχύει και για ένα εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας. Αν προκηρυχθεί, ωστόσο, απεργία στη βιομηχανία χαλκού, χάλυβα ή άνθρακα, οι συνέπειες θα είναι τεράστιες για τη χώρα. Η εργατική συνείδηση είναι αυτή που θα πρέπει να έρθει στο προσκήνιο. Θα πρέπει να τους εξηγήσουμε ότι, παρότι είναι εργάτες που με τις πράξεις τους μπορούν να ασκήσουν ισχυρή πίεση στην κυβέρνηση, δεν πρέπει να το εκμεταλλευτούν, καθώς η κυβέρνηση είναι δική τους, εκείνοι είναι μέρος αυτής της κυβέρνησης. Γι’ αυτό το λόγο δεν μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε ως εργάτες με προνόμια, ως μια «εργατική αριστοκρατία», με την έννοια ότι θα απολαύσουν ειδική μεταχείριση ή θα διασφαλίσουν υψηλότερους μισθούς. Και γι’ αυτό πήγα και μίλησα στους εργάτες την Πρωτομαγιά: τους είπα ότι το μέλλον της επανάστασης είναι στα χέρια τους.
Τα τελευταία τριάντα-σαράντα χρόνια, τα πάντα άλλαξαν και η Νότια Αμερική φτωχοποιείται, την ίδια στιγμή που εμείς οι Ιταλοί, για παράδειγμα, μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, γινόμαστε όλο και πλουσιότεροι. Αν συμφωνείτε με την παρατήρησή μου, πώς ερμηνεύετε αυτό το φαινόμενο της φτωχοποίησης;
Πιστεύω πως όσα συνέβησαν στη Νότια Αμερική συνδέονται άμεσα με τη συγκέντρωση κεφαλαίου στις βιομηχανικές, κυρίως, χώρες. Ως ιμπεριαλισμό ορίζουμε την ακραία μορφή του καπιταλισμού. Το οικονομικό κεφάλαιο των βιομηχανικών χωρών επενδύει σε χώρες όπου μπορεί να αυξήσει το κέρδος του ή να εισπράξει υψηλότερα επιτόκια. Στην αρχική φάση της πολιτικής μας ημι-ανεξαρτησίας, η Αγγλία επένδυσε στη Χιλή και στα διυλιστήρια νιτρικού καλίου. Στη συνέχεια, ο ανταγωνισμός των ΗΠΑ με την Αγγλία προσέλκυσε την επένδυση χρημάτων και από τη Βόρεια Αμερική. Οι υπό ανάπτυξη χώρες πωλούν πρώτες ύλες: και εμείς πουλάμε σε χαμηλή τιμή και αγοράζουμε σε υψηλή τιμή. Όταν εισάγουμε, οφείλουμε να πληρώσουμε τους μισθούς των βορειοαμερικάνων εργατών και τεχνικών. Αυτή η μορφή «ανταλλαγής» γινόταν πάντα εις βάρος της Λατινικής Αμερικής και της Χιλής. Πληθωρισμός σημαίνει υποχρέωση να προμηθεύσουμε όλο και περισσότερες ακατέργαστες πρώτες ύλες, προκειμένου να εισάγουμε την ίδια ποσότητα ολοκληρωμένων προϊόντων. Να σας δώσω ένα απλό παράδειγμα: αν κάποτε έπρεπε να δώσουμε μισό τόνο χαλκού για να αποκτήσουμε ως αντάλλαγμα τέσσερα τζιπ, σήμερα πρέπει να παραδώσουμε δύο τόνους για τα ίδια τέσσερα τζιπ. Αυτά τα ποσά δεν είναι ακριβή, αλλά δίνουν μια γενική εικόνα. Και αυτή είναι η «πραγματικότητα» που βιώνουμε στη χώρα μας. Η απόσταση που χωρίζει τις βιομηχανικές χώρες, δηλαδή τις καπιταλιστικές χώρες, από τις υπό ανάπτυξη χώρες όλο και μεγαλώνει. Και είναι δραματικό το γεγονός ότι παρά τα νούμερα που παρουσιάζονται από δημοσιονομικο-οικονομική πλευρά, η κατάσταση που βιώνουν αυτές οι χώρες είναι στην πιο δύσκολη φάση. Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι εξαγωγές της Λατινικής Αμερικής είναι σαφώς μεγαλύτερες από τις εισαγωγές. Και όλα τα έσοδα διατέθηκαν για την αποπληρωμή των τραπεζών και των μακροπρόθεσμων χρεών, όπως επίσης και ως συνεισφορά στη Νότια Αμερική για κρατικά δάνεια, ημικρατικούς οργανισμούς και επιχειρηματικές επενδύσεις. Αυτή η δραματική κατάσταση έχει οδηγήσει βαθμιαία την Λατινική Αμερική στη φτωχοποίηση, ενώ τα ξένα κεφάλαια, στην ουσία το διεθνές κεφάλαιο, έχει εδραιωθεί, αντλώντας τεράστια κέρδη από αυτές τις χώρες σε σύγκριση με το εθνικό εισόδημα της κάθε μίας.
Το όραμά μας για την Χιλή
Πλησιάζει η ημερομηνία λήξης του προγράμματος εθνικοποίησης, που θίγει κυρίως τα συμφέροντα της Βόρειας Αμερικής. Πώς πιστεύετε ότι θα διαμορφωθεί η σχέση σας με τις ΗΠΑ στο μέλλον;
Μόλις θίξατε ένα από τα πιο περίπλοκα προβλήματά μας. Παρότι, έχουμε επανειλημμένα διακηρύξει –και θα το πράξουμε- την εθνικοποίηση του βασικού πλούτου της Χιλής που σήμερα βρίσκεται στα χέρια του ξένου κεφαλαίου, δεν έχουμε καμία πρόθεση να ενεργήσουμε εις βάρος των ΗΠΑ. Συμπάσχουμε και σεβόμαστε το λαό των ΗΠΑ και την ιστορία της χώρας. Οι πολιτικοί ηγέτες της Χιλής και της Λατινικής Αμερικής γνωρίζουν πολύ καλά τα λόγια του Ουάσιγκτον, του Τζέφερσον και πρώτα και κύρια του Λίνκολν. Επιπλέον, ξέρουμε τους συγγραφείς, τους καλλιτέχνες… όμως η αλήθεια είναι άλλη: έχουμε πραγματική ανάγκη το οικονομικό πλεόνασμα που διαρρέει πέρα από τα σύνορά μας. Να σας πω, για παράδειγμα, ότι μέσα σε εξήντα χρόνια, διέρρευσαν από τη Χιλή 9,8 δισ. δολάρια: ολόκληρο το κοινωνικό κεφάλαιο της Χιλής εκτιμάται στα 10 δισ., επομένως θα μπορούσαμε να πούμε ότι προς ενίσχυση των μεγάλων επιχειρήσεων παραχωρήσαμε όλη τη χώρα. Αυτό σημαίνει, όσο και αν σας ακουστεί εξωφρενικό, ότι χώρες που ικετεύουν να δανειστούν κάποια εκατομμύρια, είναι στην πραγματικότητα εξαγωγείς κεφαλαίου. Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι ο λαός και η κυβέρνηση της Βόρειας Αμερικής θα πρέπει να κατανοήσουν ότι θα τους αντιμετωπίσουμε όπως θα τους αντιμετωπίζαμε αν ήταν Ρώσοι ή Ιάπωνες, Γάλλοι ή Ιταλοί. Δεν έχουμε τίποτε εναντίον των ΗΠΑ ούτε εναντίον του λαού τους. Για παράδειγμα προτιθέμεθα, αν θέλουν, να πουλήσουμε στις ΗΠΑ εκατό ή διακόσες χιλιάδες τόνους χαλκού. Ωστόσο, ο χαλκός πρέπει «να ανήκει σε εμάς». Και είναι κρίσιμης σημασίας αυτό για τη Χιλή. Ποια είναι η ρίζα του προβλήματος; Είναι εύλογο να καταβάλουμε αποζημίωση, καθώς δεν προτιθέμεθα να κατάσχουμε αυτόν τον πλούτο. Ωστόσο, σκοπεύουμε να πληρώσουμε μονάχα αυτά που μας αντιστοιχούν. (…)
Το πρόγραμμα της προηγούμενης κυβέρνησης των Χριστιανοδημοκρατών υπογράμμιζε την αναγκαιότητα για μια απελευθερωτική επανάσταση, για ανάκτηση των φυσικών πόρων της Χιλής και για ανάκτηση του ελέγχου της εξόρυξης χαλκού. Το πρόγραμμά τους μιλούσε ακόμα για την αξιοπρέπεια των φτωχών, για αγροτική μεταρρύθμιση, για ανάκτηση γης, για την καθολική συμμετοχή στην ανοικοδόμηση της χιλιανής κοινωνίας και για σαρωτικές μεταρρυθμίσεις. Αν δεν κάνω λάθος, τα ίδια υποστηρίζετε και εσείς. Που διαφέρετε, λοιπόν;
Η διαφορά βρίσκεται ανάμεσα στο λόγια και τις πράξεις. Οι Χριστιανοδημοκράτες μίλησαν για ένα «κοινοτικό καθεστώς», χωρίς να το ορίσουν. Εμείς υποστηρίζουμε ότι υπάρχει μονάχα ο καπιταλισμός ή ο σοσιαλισμός. Έχω πει πολλές φορές, αντί να μιλάμε για επανάσταση, πρέπει να την κάνουμε. Νομίζω ότι αυτή είναι η θεμελιώδης διαφορά μας με τους Χριστιανοδημοκράτες.
Θέλετε να συμμετέχετε στο ιδεαλιστικό κίνημα που γεννιέται, αυτό που η Εκκλησία ονομάζει οικουμενισμό, η Κίνα προσπάθησε να προωθήσει με το πινγκ πονγκ και η Διάσκεψη της Μπαντούνγκ με την ιδέα του Τρίτου Κόσμου;
Παλεύουμε για να υπάρξει αμοιβαία κατανόηση και στήριξη ανάμεσα στις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Βαδίζουμε στο δρόμο που χάραξαν οι πρόγονοί μας οραματιζόμενοι μια ενιαία Λατινική Αμερική, η θέση της οποίας θα είχε άλλη βαρύτητα απέναντι στον κόσμο. Αυτό δεν μας εμποδίζει από το να αγκαλιάζουμε και να κατανοούμε το λόγο ύπαρξης ενός Τρίτου Κόσμου. Συνοπτικά, λοιπόν, για να απαντήσω στην ερώτησή σας, παλεύουμε πρώτα και κύρια για τη συγκρότηση μιας αυθεντικής αμερικανικής ηπείρου και συνεχίζουμε να χτίζουμε δεσμούς με τις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Είναι σαφές ότι αυτές οι αρχές είναι θεμελιώδεις για εμάς που τασσόμαστε υπέρ της ειρήνης και όχι του πολέμου, υπέρ της οικονομικής συνεργασίας και όχι εκμετάλλευσης, υπέρ της κοινωνικής ευημερίας και όχι της αδικίας.
Ο άνθρωπος του 21ου αιώνα
Προτού γεννηθούν όλες αυτές οι ιδέες υπήρχε το ιδανικό για ειρηνική συνύπαρξη, από το οποίο όμως προέκυψαν νέες συγχύσεις, νέα δράματα. Αυτά τα νέα εμπόδια πρέπει τώρα να υπερκεραστούν. Η εξερεύνηση της Σελήνης αποκάλυψε ότι η Γη είναι ένα πλοίο που πλέει στο σύμπαν. Οι άνθρωποι είμαστε το πλήρωμα αυτού του πλοίου και το πεπρωμένο μας είναι ίδιο με της Γης. Ποιο είναι το μέλλον μας;
Με άλλα λόγια, με ρωτάτε για τι πιστεύω ότι είναι ικανός ο άνθρωπος. Αν οι άνθρωποι των βιομηχανικών χωρών έφτασαν στο φεγγάρι, όπως είπατε, το κατάφεραν γιατί είναι ικανοί να κυριαρχούν της φύσης. Το ερώτημα είναι αν ο άνθρωπος πρέπει να πατήσει στο φεγγάρι ή αν θα πρέπει (και μιλάω συμβολικά) οι μεγάλες χώρες να πατούν με τα δύο τους πόδια στη γη και να συνειδητοποιήσουν ότι υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που υποφέρουν από την πείνα, την ανεργία, τον αναλφαβητισμό. Για αυτό πιστεύω ότι πρέπει με όλη μας την ψυχή να ελπίσουμε ότι ο άνθρωπος του 21ου αιώνα θα έχει διαφορετική αντίληψη για το σύμπαν, θα έχει αξίες, θα είναι ένας άνθρωπος που δεν θα δρα σύμφωνα με το κέρδος, ένας άνθρωπος που θα έχει την τύχη να συνειδητοποιήσει ότι υπάρχουν ευρύτεροι τομείς να αφιερώσει την ευφυία του, ότι η ευφυία του είναι δημιουργική δύναμη. Πιστεύω στον άνθρωπο, αλλά σε ένα όν που θα αποδέχεται τη φύση του, που θα ζει σε ένα κόσμο όπου όλοι ζούμε αρμονικά, και όχι ως μεμονωμένα προσπαθώντας ο ένας να εκμεταλλευτεί τον άλλον.
* Ο Ρομπέρτο Ροσελίνι (1906-1977) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες στην ιστορία του ιταλικού, αλλά και του παγκόσμιου κινηματογράφου. Χαρακτηρίστηκε ως πρωτοπόρος του ιταλικού νεορεαλιστικού κινηματογράφου. Η συνέντευξη ήταν σαφώς μεγαλύτερη, επιλέξαμε όμως ένα εκτενές απόσπασμα, για να αναδείξουμε τις αξίες και τις ιδέες που υπηρέτησε ο Αλιέντε μέχρι το θάνατό του. Ολόκληρη η απομαγνητοφώνηση της συνέντευξης στα αγγλικά βρίσκεται στο https://brooklynrail.org/2016/10/art/interview-with-dsalvador-allende
Πηγή: Η Εποχή
