Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης
Ποια είναι η οπτική σου για τις εξελίξεις στην Ευρώπη; Πόσο ανησυχητική θεωρείς ότι είναι η σημερινή κατάσταση;
Ως αποτέλεσμα της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης και της πολιτικής της λιτότητας, η ανισότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αυξηθεί σε ένα πρωτοφανές επίπεδο. Εκατομμύρια πολίτες έχουν δει πως η υπόσχεση μιας ολοένα και μεγαλύτερης ευημερίας έχει διαψευστεί, και η κατάσταση που ζουν είναι η αντίθετή της. Το αποτέλεσμα είναι μια κρίση αξιοπιστίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των κομμάτων του πολιτικού κέντρου που έχουν κυβερνήσει εδώ και δεκαετίες, και της δημοκρατίας καθεαυτής. Δεν είναι μόνο η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση που τίθεται υπό αμφισβήτηση, όπως δείχνει η ψηφοφορία του Brexit, αλλά και η ακεραιότητα των κρατών. Οι ελίτ διατρέχουν τον κίνδυνο να βυθιστούν από το χάος που οι ίδιες έχουν προκαλέσει, και να αντικατασταθούν από εθνικιστές και ακροδεξιούς λαϊκιστές του χειρότερου είδους.
Κοινωνική πολιτική και πολιτισμός
Σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις που έγιναν στην Ευρώπη το τελευταίο διάστημα (Γερμανία, Αυστρία, Τσεχία), είδαμε μια μεγάλη αύξηση των ακροδεξιών και λαϊκίστικων δυνάμεων. Θεωρείς ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια τάση που παίρνει πλέον μόνιμα χαρακτηριστικά; Πώς πιστεύεις ότι μπορεί αυτή να αντιμετωπιστεί;
Βλέπω δύο βασικούς τομείς στους οποίους μπορούν να νικηθούν οι ακροδεξιοί λαϊκιστές: πρώτον στην κοινωνική πολιτική, και δεύτερον στον πολιτισμό. Παρά την οικονομική ανάπτυξη, η ανεργία παραμένει υψηλή, ιδίως μεταξύ των νέων στην νότια Ευρώπη. Η ανισότητα εντός και μεταξύ των κρατών συνεχίζει να αυξάνεται. Είναι προφανές ότι η επισφάλεια και η μετανάστευση δεν μπορεί να είναι μια βιώσιμη ιδέα για το μέλλον. Χρειαζόμαστε ένα ευρωπαϊκό «New Deal» για την ενίσχυση της απασχόλησης, επενδύσεις στον οικολογικό μετασχηματισμό, εξάλειψη της φτώχειας, και αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες. Αυτό το είδος της νέας συμφωνίας προϋποθέτει επίσης τον τερματισμό των δεσμευτικών χρεών των κρατών που έχουν μπει μέσα στην ευρωπαϊκή κυριαρχία, και την αποκατάσταση της εθνικής τους κυριαρχίας. Όσον αφορά τον πολιτισμό, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να μάθει από την Ελλάδα, η οποία, παρά τη σοβαρή οικονομική κρίση βοηθά τους πρόσφυγες όσο το δυνατόν περισσότερο. Η Ευρώπη θα μπορούσε να μάθει ότι η φτώχεια δεν πρέπει να οδηγήσει στο φθόνο και στο μίσος, αλλά στην ανθρωπιά και την αλληλεγγύη. Όπου αυτός ο πολιτισμός υπάρχει, ο εθνικισμός και ο λαϊκισμός δεν έχουν καμία πιθανότητα.
Μέσα στο ζοφερό σημερινό πλαίσιο, που από τη μια παρατηρούμε την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού και από την άλλη έχουμε τις δυνάμεις που επιθυμούν τη συνέχιση αυτής της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, πώς μπορούμε να υπερασπιστούμε την «ενωμένη Ευρώπη»;
Ο νεοφιλελευθερισμός έφερε την Ευρωπαϊκή Ένωση στη σοβαρότερη κρίση της ιστορίας της. Οι προτάσεις για μια μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις οποίες δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι «μια από τα ίδια». Ο Αϊνστάιν, ωστόσο, δήλωσε ότι τα προβλήματα δεν μπορούν ποτέ να λυθούν με τον ίδιον τρόπο σκέψης που τα δημιούργησε αρχικά. Από την άλλη μεριά, ο εθνικισμός, ο οποίος τώρα αναπαράγεται/προωθείται ως μια εναλλακτική λύση στο αποτυχημένο σύστημα, οδήγησε δύο φορές την Ευρώπη σε καταστροφή. Αντίθετα σε αυτά, η Αριστερά πρέπει να φέρει μια τρίτη επιλογή στο παιχνίδι. Πρέπει να μάθουμε να αντιλαμβανόμαστε την Ευρώπη ως κάτι το «κοινό μας», το «κοινό μας σπίτι» και την «κοινότητά μας». Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση του ««ευρωπαϊκού New Deal» για μια κοινωνική και οικολογική ανασυγκρότηση. Κάτι τέτοιο σημαίνει επίσης μια ριζικά εκδημοκρατισμένη Ευρωπαϊκή Ένωση. Δημοκρατία σημαίνει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να σέβεται την εθνική κυριαρχία και την αξιοπρέπεια του κάθε κράτους μέλους, και των μικρότερων, όχι μόνο των μεγαλύτερων. Σε μια δημοκρατία ένα κοινοβούλιο παίρνει τις αποφάσεις και μια γραφειοκρατία τις εκτελεί. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου ισχύει το αντίθετο. Αυτό είναι απαράδεκτο. Χρειαζόμαστε ένα κυρίαρχο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που να ψηφίζει νόμους οι οποίοι να ελέγχουν τη δραστηριότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Τον 19ο και τον 20ο αιώνα αυτό το δικαίωμα κερδήθηκε από το έθνος – κράτος μέσω επαναστάσεων. Τώρα, στον 21ο αιώνα, πρέπει να επιτευχθεί και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Μόνο μια δημοκρατική Ευρωπαϊκή Ένωση που μετασχηματίζεται με αυτόν τον τρόπο, η οποία θα προστατεύει τα κοινωνικά συμφέροντα των πολιτών της, θα μπορέσει να αμυνθεί από την επίθεση του αντιδραστικού εθνικισμού.
Η Γερμανία συνεχίζει στην ίδια γραμμή
Σε αναμονή του σχηματισμού της νέας γερμανικής κυβέρνησης, τι περιμένεις από αυτήν; Βλέπεις να υπάρχει κάποιο όραμα ευρωπαϊκού προσανατολισμού στους κυβερνητικούς κύκλους της Γερμανίας;
Δυστυχώς, δεν βλέπω τίποτα τέτοιο. Η ένταξη του FDP στην κυβέρνηση σηματοδοτεί τη συνέχιση της νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Η Άνγκελα Μέρκελ έχει συμφωνήσει πλήρως με τα σχέδια μεταρρύθμισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και έχει στηρίξει συγκεκριμένα τη σχεδιαζόμενη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ, σε πλήρη αρμονία με το ΝΑΤΟ. Ορισμένα θετικά στοιχεία στις προτάσεις του Μακρόν, όπως για παράδειγμα η αύξηση του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η εισαγωγή «κοινών χρηματοοικονομικών μέσων», απορρίφθηκαν αμέσως από τη γερμανική κυβέρνηση. Με άλλα λόγια, τίποτα νέο «στο δυτικό μέτωπο».
Τελειώνοντας, θα ήθελα να μας ενημερώσεις για το πώς διαμορφώνεται το πολιτικό σκηνικό στην Αυστρία μετά τις πρόσφατες εκλογές (σημ: ο Βάλτερ Μπάγερ ζει στη Βιέννη).
Το ÖVP και το FPÖ θα αποτελέσουν από κοινού την επόμενη κυβέρνηση. Το FPÖ είναι ένα ακροδεξιό ριζοσπαστικό, ρατσιστικό κόμμα, το οποίο, όπως και οι Εθνικοί Σοσιαλιστές στην εποχή του, βλέπει τους Αυστριακούς ως μέλη του «γερμανικού έθνους» (Volksgenossen). Θα είναι σε θέση να διεκδικήσει το αξίωμα του υπουργού Εξωτερικών ή του υπουργού Εσωτερικών. Αυτή θα είναι η Αυστρία που θα διοργανώσει την επόμενη προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούλιο. Η νέα αυστριακή κυβέρνηση είναι αντικοινωνική, θα συνεχίσει να ευνοεί τους πλούσιους και τους ιδιοκτήτες μεγάλων περιουσιών και θα περιορίσει τα δικαιώματα των εργαζομένων. Είναι επίσης απροκάλυπτα ρατσιστική, και θα επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση των προσφύγων που ζουν στην Αυστρία. Θα συμβαδίσει με το νεοφιλελευθερισμό που εξακολουθεί να κυριαρχεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και, επιπλέον, θα είναι σύμμαχος με τις πιο αντιδραστικές και ακροδεξιές κυβερνήσεις των λεγόμενων κρατών του Βίσεγκραντ. Στην πραγματικότητα, οι καλύτεροι φίλοι της στην Ευρώπη είναι οι ακροδεξιές κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας. Αυτή η κυβέρνηση είναι ντροπή για την Αυστρία και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πηγή: Η Εποχή
