Την συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης
-Οι εξελίξεις στην Ευρώπη βρίσκονται στο κέντρο της δημόσιας συζήτησης. Πως βλέπεις τα πράγματα; Θεωρείς ότι η υπόθεση «ενωμένη Ευρώπη» παραμένει ακόμα ανοιχτή;
-Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το σχέδιο οικοδόμησης μιας Ενωμένης Ευρώπης βρίσκεται σε βαθιά κρίση, της οποίας το Brexit είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα. Θεμελιώδης αιτία για την κρίση αυτή είναι η έλλειψη δημοκρατίας εντός της Ε. Ε., η οποία εκδηλώνεται με το βαθύ χάσμα μεταξύ των ελίτ της και των πολιτών της. Αυτό το χάσμα βρίσκεται πίσω από την επιδίωξη των νεοφιλελεύθερων πολιτικών ανεξάρτητα από το ανθρώπινο κόστος. Το αποτέλεσμα της δικτατορικής στάσης των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων για επιβολή λιτότητας στα κράτη μέλη, είναι η αυξανόμενη ανεργία, η επισφάλεια, η φτώχεια, η υποβάθμιση των ευρωπαϊκών θεσμών στα μάτια των πολιτών, η αδυναμία, και η αποτυχία, της Ευρώπης, να διασφαλίσει τα κοινωνικά δικαιώματα. Όλα αυτά, με την σειρά τους, δημιουργούν μια επικίνδυνη λαϊκιστική νοσταλγία για την μυθική «χρυσή εποχή» του έθνους κράτους. Ας είμαστε όμως σαφείς: «ο σοσιαλισμός σε μια χώρα» και «η σοσιαλδημοκρατία σε μια χώρα» είναι χρεοκοπημένες στρατηγικές για την Αριστερά. Δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση παρά η επιδίωξη μιας στρατηγικής αντίστασης προς τον νεοφιλελευθερισμό σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, και ακόμα και πέρα από αυτό. Αυτό σημαίνει να οικοδομήσουμε ένα διαφορετικό είδος Ενωμένης Ευρώπης. Το αν μπορεί να επιτευχθεί ακόμη μέσω μιας μεταρρύθμισης των θεσμικών οργάνων της Ε. Ε. δεν είμαι πλέον τόσο σίγουρος. Η Ε. Ε. φαίνεται, ενίοτε, αδιαπέραστη στις μεταρρυθμίσεις από τα μέσα.
-Στις εκλογές που έγιναν το τελευταίο διάστημα στην Ευρώπη (Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Τσεχία) είδαμε μια μεγάλη άνοδο των λαϊκίστικων και αντιευρωπαϊκών δυνάμεων. Ποιοι είναι ο προβληματισμοί σου, και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η τάση;
-Είναι πολύ μεγάλη η ανησυχία. Πρόκειται για ζήτημα πραγματικού επείγοντος, και ενδεχομένως τεράστιου κινδύνου. Είμαι πεπεισμένος ότι η Αριστερά πρέπει να απαντήσει στον λαϊκισμό της Δεξιάς, και σε τμήματα των αντιευρωπαϊκών νεοσταλινικών δυνάμεων, με την συνεχή και σαφή υπεράσπιση των δικαιωμάτων των μεταναστών και στη βάση του αντιρατσισμού, υπερασπίζοντας τις καλύτερες αξίες του ευρωπαϊκού διαφωτισμού (δημοκρατία, διάλογος, σεβασμός των διαφορετικών πολιτισμών), μαζί με μια συνεχή έκθεση των εγκλημάτων του νεοφιλελευθερισμού. Δεν είναι οι μετανάστες που απειλούν τις θέσεις εργασίας ή το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων, είναι οι αδίστακτοι καπιταλιστές και οι ελίτ με κίνητρο μια ιδεολογία που δεν ενδιαφέρεται για τα κέρδη της εργατικής τάξης. Πρέπει να το λέμε αυτό συνεχώς και δυνατά. Πρέπει επίσης να είμαστε προσεκτικοί, και να αποφύγουμε την υποκρισία και τις άσχημες προδοσίες των σοσιαλδημοκρατών τις τελευταίες δεκαετίες. Βεβαίως, συχνά απαιτούνται συμβιβασμοί στην πολιτική. Όμως, όπου είναι απαραίτητοι, οι συλλογισμοί πίσω από αυτούς πρέπει να διατυπωθούν με σαφήνεια και χωρίς υπερβολή. Πολλοί ευρωπαίοι πολίτες απογοητεύονται από την πολιτική, ή μάλλον από τα ψέματα και την εξαπάτηση των πολιτικών. Ενάντια στην οικονομική λιτότητα της δεξιάς, πρέπει να ανακαλύψουμε εκ νέου μια ηθική λιτότητα με την μπερλινγκουεριανή αντίληψη, με την οποία εννοώ ότι πρέπει να είμαστε ειλικρινείς, αναλυτικοί, και πάνω από την πολιτική της εξαπάτησης. Και κυρίως, πρέπει να αποφύγουμε την κατάπτυστη στρατηγική της αυστριακής σοσιαλδημοκρατικής ηγεσίας, που προσπάθησε να προσκολληθεί στην εξουσία μέσα από βρώμικα τεχνάσματα και άθλιους συμβιβασμούς με την ακροδεξιά.
-Πως συνεχίζεται η διαδικασία του Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο;
-Τρομερά, για να είμαι ειλικρινής. Η εικόνα που έχουμε είναι μιας κυβέρνησης που δεν έχει ιδέα πως να διαπραγματευτεί και οδηγείται από αυταπάτες μεγαλοπρέπειας. Η βρετανική συντηρητική κυβέρνηση κυριαρχείται από την ψευδαίσθηση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να είναι μια μεγάλη παγκόσμια εμπορική δύναμη, και ότι κατά κάποιον τρόπο δεν χρειάζεται την Ευρώπη. Ότι μπορεί να αντικαταστήσει αυτά που χάνει από την Ε. Ε. μέσω ειδικών εμπορικών συμφωνιών με την Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ, θεός φυλάξοι!, ή συναλλαγών με την Αυστραλία και την Νέα Ζηλανδία. Είναι θλιβερό. Εν τω μεταξύ, η πολιτική ατμόσφαιρα έχει δηλητηριαστεί από την ξενοφοβία και την απομόνωση. Προέρχομαι από τη Βόρεια Ιρλανδία, και οι συνέπειες αυτού του συνδυασμού ανικανότητας, αυτοκρατορικής αλαζονείας και αυταπατών, καθώς και η αδιαφορία για τα πραγματικά προβλήματα που προκαλεί το Brexit σε περιοχές όπως η Βόρεια Ιρλανδία, είναι πολύ ανησυχητικές για μένα. Πιστεύω ότι το Brexit έχει τη δυνατότητα να υπονομεύσει εντελώς την ειρηνευτική διαδικασία στη Βόρεια Ιρλανδία, και να οδηγήσει σε αναβίωση μιας μεγάλης κλίμακας τρομοκρατικής δραστηριότητας.
-Η Τερέζα Μέι αμφισβητείται έντονα από πολλά στελέχη του κόμματός της, και συγχρόνως μοιάζει να είναι πολύ αδύναμη για να κλείσει μια συμφωνία με τις Βρυξέλλες, καθώς και να επιβιώσει πολιτικά μετά από μια ενδεχόμενη αποτυχία. Ποια είναι η γνώμη σου σχετικά με αυτό;
-Συμφωνώ, είναι ακριβώς όπως το λες. Η δεξιά πλευρά των Συντηρητικών, παρακινουμένη από την ευρωφοβία και τον αγγλικό εθνικισμό, είναι αποφασισμένη να ακολουθήσει ένα «σκληρό Brexit» ανεξάρτητα από το κόστος. Η Μέι είναι πολύ αδύναμη για να την αμφισβητήσει, και πολύ συμβιβασμένη για να την καθοδηγήσει με πυγμή. Από την άλλη, η φιλοευρωπαϊκή μειοψηφία του κόμματος είναι όλο και περισσότερο ανυπόμονη, και μπορεί ακόμη και να ψηφίσει μαζί με τα κόμματα της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο για ορισμένα θέματα σχετικά με το Brexit. Σήμερα η Μέι επιζεί επειδή όλες οι εναλλακτικές λύσεις για την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος θα ήταν πιθανώς ακόμη χειρότερες.
-Όμως και στους Εργατικούς φαίνεται ότι υπάρχουν προβλήματα, αφού από την μια ο Κόρμπιν έχει δεσμευτεί για το Brexit ενώ από την άλλη πολλοί μέσα στο κόμμα διαφωνούν. Θα μας ενημερώσεις περισσότερο;
-Επέτρεψέ μου να πω ότι δεν είμαι, και ποτέ δεν ήμουν, μέλος του Εργατικού Κόμματος ή υποστηρικτής του, αν και το ψήφισα στο παρελθόν. Είμαι ευρωκομμουνιστής, και προέρχομαι από αυτή την παράδοση του φιλοευρωπαϊκού, δημοκρατικού και αντισταλινικού κομμουνισμού, που επηρεάστηκε τόσο αποφασιστικά από τον Μπερλινγκουέρ και τον Καρίγιο στις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Ήμουν στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Μεγάλης Βρετανίας (CPGB) μέχρι την απόφασή του να διαλυθεί το 1992. Ο Κόρμπιν προέρχεται από μια πολύ διαφορετική αριστερή παράδοση, αυτή των παλιών αριστερών «Bennites» των Εργατικών (σημ: αναφέρεται στους υποστηρικτές του Τόνι Μπεν). Η παράδοση αυτή ήταν πάντα αντίθετη με την ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ε. Ε. για δύο λόγους: θεωρούσε την Ε. Ε. ως μη δημοκρατική, και πίστευε στην «σοσιαλδημοκρατία σε μια χώρα». Εξέφραζε αυτές τις απόψεις με μια λαϊκιστική γλώσσα που θύμιζε τα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ. Θεωρώ ότι οι «Bennites» έχουν αποδειχθεί σωστοί σε ότι αφορά την αντιδημοκρατική φύση της Ε. Ε., και αυτό είναι ένα σημείο στο οποίο ο Κόρμπιν είναι πολύ ισχυρός. Νομίζω, ότι η ιστορία έχει δείξει ότι όσοι από εμάς επηρεαστήκαμε από τον Μπερλινγκουέρ και τον Σπινέλι ήμασταν, δυστυχώς, υπερβολικά αισιόδοξοι για το ενδεχόμενο δημοκρατικής επανέναρξης της Ε. Ε. από μέσα. Ωστόσο, είμαι πεπεισμένος ότι οι «Bennites» ήταν, και εξακολουθούν να είναι, λάθος στην τοποθέτησή τους για την «σοσιαλδημοκρατία σε μια χώρα». Αυτό είναι ένα σημείο που διαφωνώ με τον Κόρμπιν. Βέβαια, η επίσημη θέση του είναι ότι ήθελε να παραμείνει μέσα στην Ε. Ε. και να αγωνιστεί για την αλλαγή, αλλά τώρα δέχεται το Brexit ως τη βούληση του λαού. Όλοι γνωρίζουν όμως ότι αυτός είναι ένας συμβιβασμός για να κρατήσει τους Εργατικούς ενωμένους, και ότι οι απόψεις του είναι ουσιαστικά ακόμα αυτές των «Bennites». Νομίζω, πως η ιδέα ότι μια κυβέρνηση των Εργατικών εκτός της Ε. Ε. μπορεί να φέρει τον σοσιαλισμό μέσω του μηχανισμού του βρετανικού κράτους είναι τόσο παραπλανητική όπως ήταν πάντα. Ο Κόρμπιν αντιμετωπίζει έντονη εσωτερική αντίθεση στο θέμα της Ε. Ε. Η δεξιά πτέρυγα και το κέντρο του Εργατικού Κόμματος, είναι από καιρό και παθιασμένα υπέρ της Ε. Ε. και έχουν κάνει συμφωνία με τον νεοφιλελευθερισμό, σε διαφορετικούς βαθμούς. Η κεντροαριστερή πτέρυγα, καθώς και μεγάλα τμήματα της ριζοσπαστικής αριστεράς του κόμματος, είναι επίσης φιλοευρωπαϊκή, ειδικά οι νέοι που δυσπιστούν για την ικανότητα του αυτοκρατορικού και αντιδημοκρατικού βρετανικού κράτους να φέρει την πραγματική αλλαγή. Δεν νομίζω ότι ο Κόρμπιν καταλαβαίνει πλήρως τον βαθμό απογοήτευσης με τη βρετανική κρατική μηχανή.
-Στις εκλογές του Ιουνίου είδαμε ότι ο Κόρμπιν είχε πολύ μεγάλη υποστήριξη από νέους ανθρώπους και διάφορα κοινωνικά κινήματα. Σήμερα αυτή η ριζοσπαστικοποίηση πως εκφράζεται μέσα στο Εργατικό Κόμμα;
-Σίγουρα έχει αποδειχτεί ένας πολύ πιο επιτυχημένος και ανθεκτικός ηγέτης από ότι πολλοί από εμάς πίστευαν ότι είναι δυνατόν. Δεδομένης της ηλικίας του και της έλλειψης προσωπικού χαρίσματος, φαίνεται μερικές φορές ότι δεν είναι ο κατάλληλος για να ακολουθήσει την κουλτούρα της νεολαίας. Όμως με την προσωπική του ακεραιότητα και τον σαφή λόγο του, έχει κερδίσει μεγάλο σεβασμό και θαυμασμό. Εντός των Εργατικών αυτή η ριζοσπαστικοποίηση εκφράζεται κυρίως μέσω της εκστρατείας Momentum, η οποία έχει στρατολογήσει δεκάδες χιλιάδες νεαρών υποστηρικτών του Κόρμπιν, καθώς και πολλούς συνδικαλιστές και ακτιβιστές. Τα μέλη του κόμματος έχουν υπερδιπλασιαστεί υπό την ηγεσία του, και από περίπου 300.000 σήμερα είναι περισσότερα από 650.000. Πρέπει όμως να πω όμως ότι υπάρχει πραγματική αποτυχία, μέχρι στιγμής, να συνδεθεί πολύ με την κοινωνία των πολιτών. Έχει σπαταληθεί πάρα πολύς χρόνος για τις εσωκομματικές διαμάχες και έχθρες, και για τις προσπάθειες απομάκρυνσης των υποψηφίων του κόμματος από το κέντρο και την δεξιά πτέρυγα. Ζω στο Νταντί, μια πόλη της Σκωτίας με μεταβιομηχανική παρακμή η οποία για πολλές δεκαετίες μετά το 1945 ήταν ένα φρούριο του Εργατικού Κόμματος, αλλά πρόσφατα έπεσε στους σκωτσέζους εθνικιστές. Πρέπει να πω ότι σε πολλά πολιτικά γεγονότα, από αντιρατσιστικές πορείες μέχρι διαδηλώσεις για την ισότητα των φύλων, και από LGBT παρελάσεις ως κινητοποιήσεις ενάντια στη λιτότητα, υπάρχει πάντα μια ισχυρή εθνική σκωτσέζικη, πράσινη και ακροαριστερή παρουσία. Αλλά οι Εργατικοί είναι συχνά αόρατοι. Φίλοι μου που βρίσκονται στους Εργατικούς μου λένε ότι δυσκολεύονται να παρακινήσουν τα μέλη να γίνουν ακτιβιστές, και τους ακτιβιστές να ανακαλύψουν εκ νέου τις ρίζες του αγώνα τους. Επομένως, θα έλεγα ότι η ριζοσπαστικοποίηση που ανέφερες είναι πραγματική, αλλά ότι έχει ακόμη πολύ δρόμο να προχωρήσει πριν αρχίσει να ασκεί βαθιά επίδραση στην κοινωνία. Θα ολοκληρώσω, λέγοντας ότι μια νίκη των Εργατικών στις επόμενες βρετανικές γενικές εκλογές δεν είναι απολύτως βέβαιη. Θα χρειαστεί ένα σαφές στρατηγικό όραμα και σκληρή δουλειά, και να κάνουν μια εκστρατεία για να υπερνικηθούν οι ισχυρές εχθρικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων των, σχεδόν παγκοσμίως, εχθρικών ΜΜΕ.
Ο Ρίτσαρντ Ντάνφι είναι καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Νταντί, και μεμονωμένο μέλος του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς.
Πηγή: Η Εποχή
