Πολλά δεν πήγαν καλά. Κάποια τα γνωρίζαμε, τα περιγράφαμε κι άλλα τα αναγνωρίζαμε έστω κι αν δεν μπορούσαμε με ακρίβεια να τα ονομάσουμε ή να τα ταυτίσουμε με γνωστές παθογένειες. Μια αίσθηση παρακμής, παλιού κι απαξιωμένου. Η υπέρμετρη φασαρία χωρίς περιεχόμενο. Καραμπινάτες, οφθαλμοφανείς αντινομίες στις στοχεύσεις. Πολιτικό προσωπικό που προσχωρούσε χωρίς να ξέρει καν τι μουσική παίζει το πάρτι. Προγραμματική προχειρότητα και επικοινωνιακή καμπάνια από τα Lidl. Κομματικότητα οπαδική κι όχι ουσίας. Διαδικασίες που στη βιτρίνα μοιάζουν δημοκρατικές και συμμετοχικές και στο περιεχόμενο απλώς ενισχύουν όσους τις επινόησαν.
Τα παραπάνω φάνηκε πως τα καταλάβαινε και η κοινωνία, το πιστοποιεί το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ. Το σοκ της μεγάλης ήττας είναι ευκαιρία να ανασυνθέσουμε τη συλλογικότητα της Αριστεράς για να πατήσει γερά, ηγεμονικά στους καιρούς της δεξιάς αξιακής και θεσμικής ηγεμονίας. Και για να μην είναι μακρύς ο χειμώνας της συντηρητικής παντοδυναμίας, μέσα σε ένα καλοκαίρι μας λαχαίνει να πρέπει να ορίσουμε πολλά από όσα θα παίζουν καίριο ρόλο για πολύ καιρό. Σε αυτό το σημείωμα προσπαθώ σε εξαιρετικά αδρές γραμμές να ορίσω το «προς τα πού» της κομματικής ανασυγκρότησης σε πέντε σημεία.
1. Κόμμα – κεραία
Είναι η συλλογικότητα εκείνη που μπορεί να αφουγκραστεί όσα λένε οι πολίτες για την πολιτική, τις δυσκολίες και τις χαρές, τις ανάγκες και τις επιθυμίες τους. Ο κόσμος ενός κόμματος – κεραία δε μιλάει μόνο αναμεταξύ του και για το μεταξύ του. Αυτό προϋποθέτει μια συλλογική διάταξη, ενσώματη αλλά και ψυχική, που θα είναι εξωστρεφής, προς όλη την κοινωνία. Όταν το συνανήκειν στην οργάνωση θα σημαίνει και την οργανική, ουσιαστική ένταξη στις τυπικές συσσωματώσεις της κοινωνίας κι όχι σε εκείνες που είναι σφραγίδες για να χαίρονται οι παράγοντες. Κι από την άλλη, τόσες καλές άτυπες συλλογικότητες χρειάζονται βοήθεια και θάρρος και απαιτείται να δημιουργηθούν κι άλλες γιατί υπάρχει πραγματικό κενό. Ισχυρή κοινωνία πολιτών, ισχυρή κοινωνική αριστερά είναι αναγκαία προϋπόθεση συνάντησης της με την πολιτική αριστερά.
Τα μέλη μαζεύουν την κοινωνική εμπειρία κι όχι την εντύπωσή τους γι’ αυτήν, την κοινοποιούν, την επεξεργάζονται μέσα στο κόμμα τους, τους δίνεται πεδίο να προτείνουν και να δοκιμάσουν τις προτάσεις τους, να κάνουν λάθη μέχρι να κάνουν τα σωστά.
Αυτά δεν είναι ζητήματα καταστατικού. Άλλωστε τα συνταγματικά κείμενα αυτού του είδους αναφέρονται σε τέτοια με πιο ωραίες διατυπώσεις. Άπτονται της νοοτροπίας, της αλλαγής της και επαναθεμελίωσής της σε νέες βάσεις, «προς και με την κοινωνία» κι όχι «για την κοινωνία».
2. Κόμμα μεταστοιχείωσης των αξιών
Στην πιάτσα των ιδεολογιών και των αξιών, των νοοτροπιών και των ηθών δεν δουλεύει μόνο η δεξιά, η ακροδεξιά κι ο διάχυτος συντηρητισμός. Ιδέες και καλές πολιτικές δεν παράγουν μόνο τα think tank του νεοφιλελευθερισμού και του ακραίου κέντρου, αλίμονο μας αν ήταν έτσι.
«Όσα είπαμε παλιά ισχύουν», αλλά πρέπει να τα πούμε αλλιώς. Και, παράλληλα, να σπάσουμε από τις ρίζες όσες από τις κυρίαρχες πλαισιώσεις μας κρατάνε πίσω. Να μεταστοιχειώσουμε τις αξίες μας σε μαχητές, σε ιδέες για τις οποίες αξίζει να αγωνιστεί μια νέα γυναίκα σήμερα κι όχι κάποτε στο μέλλον, σε ιδέες που μπορούν να νικάνε τώρα. Να είναι έτσι διατυπωμένες, να έχουν την απλότητα και τη φόρμα έτσι ώστε να γίνονται καταληπτές στο Μενίδι. Να τις ελέγξουμε, να τις οργανώσουμε σε σκέψεις, σε κείμενα, σε λόγια δημόσια κι ιδιωτικά και, τελικά, να τις παρουσιάσουμε ως ακαταμάχητες γιατί έχει έρθει η ώρα τους1.
3. Κόμμα τεχνοκρατικής επάρκειας και επικοινωνιακής επίθεσης
Και να μαζέψουμε την κοινωνική εμπειρία διαρκώς και με ενάργεια. Και να αναπλαισιωθούν επαρκώς οι ιδέες της δικής μας, καλής πλευράς. Τότε -απλώς- θα έχουμε αρχίσει, κι έχουμε πολύ δουλειά και λίγο χρόνο. Τα παραπάνω πρέπει να γίνουν εφαρμοσμένες πολιτικές με αντίκτυπο και υψηλή, εμπράγματη κοινωνική χρησιμότητα. Απαιτείται να είναι έτοιμο ανά πεδίο το σοκ μεταρρυθμίσεων, να είναι κοστολογημένο, χρονικά καθορισμένο, να είναι προσδιορισμένοι οι βαθμοί ωρίμανσης, τα επόμενα στάδια εμβάθυνσης.
Όλα αυτά για να προκύψουν χρειάζονται κόσμο από την κοινωνία που ξέρει το αντικείμενό του, ανθρώπους με τεχνοκρατική επάρκεια που δεν θα μπουν να πουν απλώς τη γνώμη τους. Θα έχουν το χρόνο και το χώρο κομματικά να διαβουλευτούν με γνώμονα τις αξίες μας και τις κοινωνικές επιθυμίες. Θα μετρήσουν, θα ορίσουν και θα συγκρίνουν ό,τι και όπως χρειάζεται και θα έχουν την υποχρέωση παραδοτέων project. Με άλλα λόγια και σε κομματική ιδιόλεκτο, συγκροτούνται τμήματα που λειτουργούν και παράγουν δουλειά στον τομέα τους, φτιάχνουν νομοσχέδια, απαντούν με εμβρίθεια στις αλλαγές που προωθεί ο αντίπαλος. Γίνονται εστίες ανασύνθεσης της πολιτικής με ενδελεχείς κι όχι γενικές προτάσεις καλών πρακτικών.
Όλα αυτά πρέπει να δένουν με την επικοινωνία γιατί αλλιώς πάνε στράφι ή έχουν λιγότερη εμβέλεια από αυτή που τους αξίζει. Το επικοινωνιακό αντάρτικο σε μια χώρα με ενημέρωση 107 είναι πέρα από απαραίτητο, είναι ζωτικό. Δεν αρκούν τα δικά μας μέσα, δεν αρκούν οι δημοσιογράφοι της αριστεράς στα κανάλια, δεν αρκεί η αντιπολιτευτική εξαλλοσύνη στα echo chambers των κοινωνικών δικτύων. Αντάρτικο θα πει διείσδυση με σχέδιο που περιλαμβάνει γλώσσα, γραφιστικά, μουσική, βίντεο, κωμωδία, ειρωνεία. Υλικά κι επιχειρήματα που προκύπτουν από την κοινωνία και μετασχηματίζονται σε εύληπτα μηνύματα, καμπάνιες που τρέχουν και ανανεώνονται, απευθύνσεις ειδικά και συγκεκριμένα σε κοινά αναφοράς2.
4. Κόμμα της μισθωτής εργασίας και των συνδικάτων.
Όσα περιγράψαμε φαντάζουν, και τελικά είναι, ανοηματικά αν δεν πούμε ποιους συγκεκριμένα αφορούν. Πρέπει να ορίσουμε στο εδώ και στο τώρα ποιο είναι το ιστορικό μπλοκ, να περιγράψουμε την κοινωνική συμμαχία που θεωρούμε την ιστορική δύναμη των καιρών μας. Παραμένει αξεπέραστος ορίζοντας του κόσμου μας η εργατική τάξη, οι άνθρωποι που με το μισθό του, τον διανοητικό και χειρωνακτικό τους κόπο, παράγουν όλο τον πλούτο. Η μισθωτή εργασία αυτών που δημιουργούν όσα υπάρχουν είναι το ιστορικό μπλοκ που θέλουμε να νικάει. Δυνάμει, ως ήδη πλειοψηφία, μπορεί να αναπτύξει μια τεράστια συμμαχία με τον κόσμο της μικρής επιχειρηματικότητας, τους πολίτες των συνεταιρισμών, τους παραγωγούς της τροφής μας. Μπορεί να συμπεριλάβει τη ριζοσπαστική διανόηση, μερίδα των επιχειρήσεων που πράγματι παράγουν και δίνουν δίκαιους μισθούς. Αυτό είναι το ιστορικό μπλοκ που κανένα κόμμα δεν αντιπροσώπευσε επαρκώς στην Ελλάδα της μικροαστικής λαοθάλασσας, της ατελέσφορης «πολυσθένειας», της πελατειακής στρέβλωσης της οικονομίας.
Κανένα κόμμα δεν τόλμησε να αντιπροσωπεύσει στεντόρια αυτό το 70% πλέον της ελληνικής κοινωνίας. Ήρθε η ώρα. Είναι η ώρα για συνδικαλισμό ξανά και αλλιώς. Στη χώρα μας μόνο το 5% έως 10% των εργαζόμενων είναι σε σωματεία, στον ιδιωτικό τομέα τα ποσοστά είναι ακόμα πιο τραγικά. Πεδίο δόξης λαμπρό γιατί γνωρίζουμε πως οι ενδυναμωμένοι εργαζόμενοι πέραν του ότι αυξάνουν τους μισθούς τους, υφαίνουν ισχυρούς τους κοινωνικούς τους δεσμούς μέσα στο ιστορικό μπλοκ3.
5. Κόμμα δημοκρατίας
Τίποτα δεν μπορεί να συμβεί αν δεν συνειδητοποιήσουμε βαθιά και εμπειρικά, αν δεν πιστέψουμε μέσα μας και δεν το αναβλύσουμε με τις πράξεις και το λόγο μας, πως η δημοκρατία είναι εκείνο το μυστικό που τα δένει όλα. Όχι γιατί είναι ηθικά ανώτερη ούτε γιατί είναι αναγκαίο κακό, αλλά γιατί είναι αποτελεσματική, επιτελική και επιτελεστική. Ο ανώτατος βαθμός ουσιαστικής συμπερίληψης.
Σημειώσεις:
1. Φαντάζουν γενικά αυτά, το γνωρίζω. Για περισσότερα δείτε το κομμάτι που δημοσιεύτηκε στην Εποχή στις 20 Φεβρουαρίου 2022 με τίτλο «Οι κόσμοι που έρχονται». https://www.epohi.gr/article/42625/oi-kosmoi-poy-erhontai
2. Για περισσότερα δείτε το εξαιρετικό κείμενο της Τζέλας Αλιπράντη «Είναι (και) η επικοινωνία». https://www.epohi.gr/article/46575/einai-kai-h-epikoinonia
3. Σημείωνα πολλά από τα παραπάνω στην Εποχή, στις 5 Δεκεμβρίου 2021, στο άρθρο «Με αφορμή τον Καμπαγιάννη». https://www.epohi.gr/article/41108/me-aformh-ton-kampagiannh
Βασίλης Ρόγγας
