Όπως έγινε γνωστό, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), επέβαλε την εβδομάδα που μας πέρασε πρόστιμο 400.000 ευρώ στο υπουργείο Εσωτερικών για την παράνομη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων των ελλήνων και ελληνίδων εκλογέων του εξωτερικού σε σχέση με τη γνωστή υπόθεση διαρροής των δεδομένων στην ευρωβουλεύτρια της Νέας Δημοκρατίας Άννα-Μισέλ Ασημακοπούλου. Πρόστιμο 40.000 ευρώ επιβλήθηκε στην ίδια την κ. Ασημακοπούλου, ενώ η Αρχή ανέβαλε την έκδοση οριστικής απόφασης σε σχέση με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας και τον Γραμματέα Αποδήμων της ΝΔ Νίκο Θεοδωρόπουλο ενόψει της εξέτασης νέων αποδεικτικών στοιχείων που αυτοί προσκόμισαν.
Τα βασικά δεδομένα της υπόθεσης είναι γνωστά.
Η υπόθεση αυτή αποτελεί ένα (ακόμα) παράδειγμα πλήρους οικειοποίησης του κρατικού μηχανισμού και περιφρόνησης των θεσμών από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Εν προκειμένω, το υπουργείο Εσωτερικών, δηλαδή ο αρμόδιος φορέας για τη διεξαγωγή των εκλογών που οφείλει από τη θέση του να τηρεί ουδετερότητα σε σχέση με την εκλογική διαδικασία, αποδεικνύεται ότι ανέπτυξε μια προνομιακή σχέση και προέβη σε παράνομη επεξεργασία και σε διαρροή των προσωπικών δεδομένων που του εμπιστεύτηκαν καλόπιστα οι εκλογείς σε ένα συγκεκριμένο κόμμα (την Νέα Δημοκρατία) και σε μια συγκεκριμένη υποψήφια. Πρόκειται για μια ξεκάθαρη περίπτωση θεσμικής αποτυχίας και για πολιτικό ζήτημα κορυφαίας σημασίας.
Είναι προφανής ακόμα η έλλειψη θεσμικής συνείδησης των στελεχών του υπουργείου –για τα στελέχη της ΝΔ δυστυχώς δεν θα ήταν λογικό να υπάρχουν τέτοιες απαιτήσεις- που ευθύνονται για αυτή την θεσμική απρέπεια. Υπ’ αυτή την έννοια, δεν έχει τόση σημασία αν η παράνομη επεξεργασία και διαρροή συντελέστηκε επί ημερών της υπηρεσιακής κυβέρνησης Σαρμά -στο ζήτημα αυτό η Αρχή δείχνει να δικαιώνει τον ισχυρισμό που διατυπώθηκε από την Νίκη Κεραμέως και την κυβέρνηση Μητσοτάκη- καθώς είναι φανερό ότι οι διασυνδέσεις του κόμματος και της υποψήφιας με το υπουργείο και η αίσθηση ατιμωρησίας υπήρξαν καθοριστικά στοιχεία που ενθάρρυναν την απαράδεκτη αυτή πράξη.
Από αυτή την σκοπιά, φαντάζει πραγματικά προκλητικά εκτός τόπου και χρόνου η τοποθέτηση του πρωθυπουργού που ισχυρίστηκε ότι το συγκεκριμένο ζήτημα αποτελεί έκφραση των παθογενειών του «βαθέος κράτους», με το οποίο ο ίδιος «συγκρούεται» αποσιωπώντας ότι εν προκειμένω τα προσωπικά δεδομένα των εκλογέων παραβιάστηκαν από στελέχη του κόμματός του και υπέρ του κόμματός του και μιας υποψήφιάς του. Είναι τόσο αξιόπιστη αυτή η δήλωση όσο και ο αρχικός ισχυρισμός της κ. Ασημακοπουλου ότι είχε συλλέξει τα προσωπικά δεδομένα των ανθρώπων στους οποίους απευθύνθηκε κατόπιν επικοινωνίας μαζί τους και συναίνεσής τους!
Είναι προφανές ότι το γνώριμο κυβερνητικό μοτίβο της διάχυσης των ευθυνών εφαρμόζεται ως επικοινωνιακή διαχείριση και εδώ. Ωστόσο, η (δυστυχώς ως σήμερα δοκιμασμένη και επιτυχής) τακτική αυτή δεν πείθει – ιδίως σε αυτό το ζήτημα – καθώς η κυβέρνηση εν προκειμένω δεν μπορεί να βάλει καμία άλλη πολιτική δύναμη στο κάδρο των ευθυνών.
Αξίζει επίσης να επισημάνουμε ότι η ΑΠΔΠΧ , πέρα από την συγκεκριμένη παράνομη επεξεργασία, διαπιστώνει σημαντικά προβλήματα στον τρόπο προστασίας των προσωπικών δεδομένων των εκλογέων καθώς καλεί το υπουργείο «…να ελέγξει και να αναθεωρήσει τις διαδικασίες και τα μέτρα που εφαρμόζει σχετικά με την προστασία προσωπικών δεδομένων κατά την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων των εκλογέων». Αποδεικνύεται επομένως ότι πίσω από τα μεγάλα λόγια για μεταρρυθμίσεις και για «προσέγγιση με την Ευρώπη», η σημερινή κυβέρνηση αποτυγχάνει να υλοποιήσει στοιχειώδεις εκσυγχρονιστικές αλλαγές που θα διασφαλίζουν τα δικαιώματα των πολιτών.
Τέλος, μια αναγκαία επισήμανση. Η απόφαση της ΑΠΔΠΧ, είναι μια άρτια δομημένη και τεκμηριωμένη απόφαση, έχει δε συνταχθεί με επίγνωση της σοβαρότητας της υπόθεσης. Από αυτή την σκοπιά, η απόφαση αυτή δείχνει να μας υπενθυμίζει την σημασία θεσμικών αντίβαρων, όπως είναι και η ΑΠΔΠΧ και να αποδυναμώνει την γνωστή κριτική που συχνά αναπτύσσεται από διάφορες πλευρές κατά των Ανεξάρτητων Αρχών. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι η σημερινή κυβέρνηση επιχείρησε να παρέμβει στην λειτουργία και της ΑΠΔΠΧ – πέρα από τις γνωστές παρεμβάσεις της στην Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών – και να ιδίως να αντικαταστήσει τους «ενοχλητικούς» επικεφαλής τους. Μετά την αποκάλυψη των σκανδάλου των υποκλοπών και της διαρροής των προσωπικών δεδομένων των εκλογέων του εξωτερικού, νομίζω ότι μπορούμε να κατανοήσουμε καλά τους λόγους για αυτή την – όχι και τόσο θεσμική – πρεμούρα.
Ο Βασίλης Παπαστεργίου είναι δικηγόρος, Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και μέλος του ΔΣ του ΔΣΑ.
