Η λειψή δικογραφία με το μόλις 1/5 των μαρτύρων κατηγορίας ή ένα θύμα που δεν είχε καταγραφεί σαν θύμα αφού δεν πήγε στο νοσοκομείο, όπως είχε το 2014 αποκαλύψει ο τότε συνήγορος της πολιτικής αγωγής Βασίλης Κερασιώτης από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ).
Μόλις την περασμένη Πέμπτη, τέσσερα χρόνια μετά τους πυροβολισμούς από τους φραουλοπαραγωγούς προς τους απλήρωτους μετανάστες- εργάτες γης που απασχολούσαν στη Μανωλάδα, ήρθε η δικαίωση με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που καταδίκασε τη χώρα μας ομόφωνα, κρίνοντας ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 4 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (απαγόρευση καταναγκαστικής εργασίας). Το δικαστήριο έκρινε επίσης ότι το κράτος παρέβη τις υποχρεώσεις του προκειμένου να αποτρέψει την εμπορία ανθρώπων, να προστατέψει τα θύματα, να διερευνήσει αποτελεσματικά τα διαπραχθέντα αδικήματα και να τιμωρήσει τους υπεύθυνους. Άλλωστε, για όσους θυμούνται την υπόθεση, από την αρχή πολλά ήταν τα μελανά σημεία. Η λειψή δικογραφία με το μόλις 1/5 των μαρτύρων κατηγορίας ή ένα θύμα που δεν είχε καταγραφεί σαν θύμα αφού δεν πήγε στο νοσοκομείο, όπως είχε το 2014 αποκαλύψει ο τότε συνήγορος της πολιτικής αγωγής Βασίλης Κερασιώτης από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ).
* Τι πρέπει να γίνει για να μην έχουμε νέες Μανωλάδες;
Κατά τη γνώμη μου, πρέπει να γίνουν δύο πράγματα. Το ένα είναι να αρχίσει να εφαρμόζεται το υπάρχον νομικό πλαίσιο για το trafficking. Υπάρχει, αλλά δεν εφαρμόζεται. Να γίνονται σωστά οι ανακρίσεις, να υπάρχει το «ακολούθησε τα χρήματα», να υπάρχουν ψυχολόγοι όπου υπάρχουν τέτοια φαινόμενα. Οι εισαγγελικές αρχές και οι αστυνομικές αρχές να λειτουργούν πιο προληπτικά, γιατί στην ουσία αυτό που μας είπε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο είναι ότι αυτά ήταν γνωστά από πριν και μόλις έπεσαν οι πυροβολισμοί ξεκίνησαν οι ποινικές διαδικασίες, ενώ στην αστυνομία ήταν γνωστά δύο μήνες πριν συμβούν, άρα έπρεπε να σχηματιστούν δικογραφίες κ.λπ. Πρέπει και όλοι οι εμπλεκόμενοι, δηλαδή Οικονομική Αστυνομία, ΣΕΠΕ, εισαγγελικές αρχές να έχουν γνώση για το τι είναι το trafficking. Για όλα αυτά χρειάζεται ένα στρατηγικό πλάνο, όπως ας πούμε γίνεται και στο μεταναστευτικό -παρά το γεγονός ότι διαφωνούμε επί της ουσίας του. Στο trafficking δεν υπάρχει τίποτα, αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα, είναι tabula rasa. Δεν γίνεται κάτι συγκεκριμένο. Δηλαδή, η τοπική αστυνομία στη δίκη της Πάτρας -και το αναφέρει αυτό το ΕΔΑΔ- κατέθετε ότι “εμείς το ξέραμε αυτό και παίρναμε απλά ένα τηλέφωνο τους εργοδότες για να πληρώσουν τους εργαζομένους”. Αντιλαμβανόταν τελείως αλλιώς τον ρόλο της η αστυνομία, ότι θα έπρεπε να είναι ενδιάμεσος. Όχι ότι η αστυνομία νομιμοποιούσε την κατάσταση, προσπαθούσε με πενιχρά μέσα. Απαιτείται μια πολύ σοβαρή προσπάθεια. Το νομικό πλαίσιο στη θεωρία υπάρχει, αλλά στην πράξη δεν εφαρμόζεται για πολύ συγκεκριμένους λόγους, οι οποίοι πρέπει να αναλυθούν και πρέπει να υπάρξει μια συντονισμένη δράση. Τα έχει πει ο Συνήγορος του Πολίτη από το 2008 σχετικά με το τι πρέπει να γίνει. Όχι σαν ευχολόγια. Πρέπει να ενσκύψουν στα θέματα και οι εισαγγελικές αρχές κυρίως, κατα τη γνώμη μου, θα πρέπει να ασκήσουν περισσότερες προκαταρκτικές εξετάσεις για θέματα που αφορούν την εκμετάλλευση της ανθρώπινης εργασίας εν γένει, είτε λόγω συνθηκών, είτε λόγω μη πληρωμών, είτε λόγω διαίρει και βασίλευε. Να υπάρχει ένας πραγματικός έλεγχος του τι συμβαίνει. Το υπάρχον νομικό πλαίσιο δεν έχει αποδώσει καρπούς. Στην ουσία υπάρχει ένα σχήμα άδειες εργασίας χωρίς “άδειες παραμονής”, το οποίο όμως έχει μηδενική εφαρμογή. Θα πρέπει να αναλυθούν οι λόγοι για τη μη εφαρμογή του και θα πρέπει στο τέλος να υπάρξει κάτι καλύτερο. Να δούμε τι πήγε στραβά και δεν εφαρμόστηκε. Στην ουσία πρέπει να αποσυρθεί η τροπολογία Μπαλαούρα και να μπει ένα νέο σχήμα, που να είναι ad hoc για τους εργάτες γης.
* Πού έχετε εντοπίσει τη μη απόδοση του παρόντος συστήματος;
Στο ότι είναι υπερβολικά περίπλοκο και γραφειοκρατικό, τόσο που δεν το καταλαβαίνουν ούτε και οι πλέον καλόπιστοι των εργοδοτών, στο ότι δεν αναγνωρίζει τις πραγματικές ανάγκες καλόπιστων εργοδοτών και εργατών και στο ότι δεν είναι αρκετά γενναίο ώστε να λάβει υπόψη του τις πραγματικές ανάγκες όλων. Στην ουσία, είναι ένα σχήμα που συνδέει απόλυτα τον παραγωγό με τον εργάτη, είναι δηλαδή ένα «tight worker scheme», που στην Αγγλία έχει αποτύχει παταγωδώς γιατί εξαρτάται απόλυτα η νομιμότητα, έστω αυτού του είδους, από τον εργοδότη. Ειδικά σε μια τέτοια περιοχή, που υπάρχει ιστορικό παραβιάσεων της εργατικής νομοθεσίας, καταλαβαίνετε τι κινδύνους ελλοχεύει το να εξαρτάται σε απόλυτο βαθμό ο εργαζόμενος από τον εργοδότη. Στην ουσία μπορεί να νομιμοποιήσει καταστάσεις Μανωλάδας. Να πουν “μέχρι και χαρτιά σας δώσαμε”.
* Στη δυσκολία της αστυνομίας να αντιληφθεί τον ρόλο της, που αναφέρατε, δηλαδή που καλούσε τους εργοδότες να πληρώσουν τους εργαζομένους αντί να προβεί σε άλλες ενέργειες, και τη δυσκολία του δικαστηρίου να αναγνωρίσει τη υπόθεση ως trafficking, θεωρείτε πως συνέβαλε η παρανόηση ότι trafficking έχουμε μόνο όταν έχουμε κάποιους ανθρώπους αλυσοδεμένους σε έναν χώρο…
Σε αυτή περίπτωση δεν έχουμε trafficking αλλά δουλεία.
* …Ή ότι πρόκειται για γυναίκα που την έχουν φέρει από τις ανατολικές χώρες και την εξαναγκάζουν σε πορνεία. Αυτό δεν πρέπει να αλλάξει με έναν τρόπο; Δηλαδή να είμαστε σίγουροι ότι το αντιλαμβάνεται και ο αστυνομικός, και ο δικαστής;
Αυτό είναι και η μεγάλη αξία της υπόθεσης αυτής. Στην ουσία, θα πρέπει να επηρεάσει και την στενή ερμηνεία που κάνουμε στα ελληνικά δικαστήρια. Αυτό μας διδάσκει αυτή η απόφαση, ότι θα πρέπει να γίνεται η σωστή ερμηνεία προς τα κοινώς δεκτά είτε σε επίπεδο θεωρίας είτε νομολογίας.
* Ως προς την αστυνομία, τι θα μπορούσε να γίνει;
Η αστυνομία χρειάζεται εκπαίδευση, οι δικαστές χρειάζεται να διαβάσουν.
* Σας έχουν καταγγελθεί και άλλα ανάλογα περιστατικά με τη Μανωλάδα σε άλλες περιοχές της Ελλάδας μετά τη δημοσιοποίηση της υπόθεσης, με μετανάστες – εργάτες σε άλλες καλλιέργειες;
Η Μανωλάδα έγινε γνωστή λόγω των πυροβολισμών. Τα φαινόμενα συνεχίζονται ανά την Ελλάδα, με κακές συνθήκες διαβίωσης. Αν πάτε τώρα στη Μανωλάδα, συνεχίζει η κατάσταση να είναι έτσι, απλά δεν πέφτουν πυροβολισμοί ή εν πάση περιπτώσει, πληρώνονται οι άνθρωποι στο τέλος. Πρέπει να το δούμε σφαιρικά. Δεν έπαψε εν μία νυκτί η Μανωλάδα. Από εδώ και πέρα ελπίζουμε να πάψει.
* Θα θέλατε να επισημάνετε κάτι για την απόφαση του ΕΔΑΔ;
Είναι πολύ μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα να ηγηθεί -γιατί αυτά τα φαινόμενα δεν συμβαίνουν μόνο στην Ελλάδα, ενός σχεδίου καταπολέμησης του φαινομένου. Τα ίδια φαινόμενα συμβαίνουν και στη νότια Ιταλία και εκεί δεν πήγαν ποτέ σε δικαστήρια.
* Μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτό το δεδικασμένο και για άλλες υποθέσεις από άλλες χώρες της Ε.Ε.;
Φυσικά. Είναι η πρώτη φορά που η παράνομη εργασία σε τόσο μεγάλη κλίμακα τίθεται υπό το μικροσκόπιο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και έχει αυτή την ισχύ το δεδικασμένο μιας τέτοιας απόφασης. Δηλαδή, αυτή θα λαμβάνεται υπόψη και από ιταλικά και από πορτογαλικά και από άλλα δικαστήρια ως προς τις θετικές υποχρεώσεις για πρόληψη, και διερεύνηση και καταστολή του φαινομένου. Αυτό είναι η προστιθέμενη αξία της υπόθεσης. Έχει ευρύτερες προεκτάσεις που ακόμα δεν έχουμε καταλάβει, όπως η υπόθεση Ράντσεφ εναντίον Κύπρου και Ρωσίας που ήταν σταθμός για το σεξουαλικό trafficking.
Τη συνέντευξη πήρε η Έλλη Ζώτου
Πηγή: Η Αυγή
