Πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων, παρακολουθήσεις, δηλώσεις νομιμοφροσύνης η μετανοίας. Θα μπορούσα να απαριθμήσω και άλλα στοιχεία που συγκρότησαν την τεχνολογία του εμφυλιακού και μετεμφυλιακού κράτους για να ελέγξει τον πληθυσμό της χώρας. Μελετώντας τους και εγώ, όπως και άλλοι και άλλες κοινωνικοί επιστήμονες, συνειδητοποιήσαμε ότι η λειτουργία τους βασιζόταν στην λογική της διαπαιδαγώγησης στην ιδέα ότι όλοι εν δυνάμει είναι ένοχοι, όλοι θα μπορούσαν να γλιστρήσουν και να μετακινηθούν από την εθνικοφροσύνη στην συνοδοπορία ή και στον «κομμουνιστοσυμμοριτισμό». Κανείς και καμία δεν ξέφευγε από το αυτό τον κανόνα, την τήρηση του οποίου σε μεγάλο βαθμό ανέλαβαν αυτοτελείς και ανεξέλεγκτοι επί της ουσίας θεσμοί, όπως η ΚΥΠ και τα σώματα ασφαλείας με τα γνωστά αποτελέσματα. Με ενοχλεί, λοιπόν βαθύτατα, ότι 73 χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου, ο νέος διοικητής της ΕΥΠ, αν ισχύουν όσα διέρρευσαν, θεωρεί όλους τους Έλληνες εν δυνάμει υπόπτους, πιθανά αντικείμενα μιας παρακολούθησης. Σε μια δημοκρατία, διαδικασίες όπως αυτές της παρακολούθησης δεν μπορεί παρά να αφορούν τους πολίτες εκείνους για τους οποίους στοιχειοθετείται μέσα από τις νόμιμες διαδικασίες και με όλον τον έλεγχο της Πολιτείας, η ανάγκη αυτή. Και μιλώ για νόμιμες διαδικασίες και έλεγχο, τις οποίες η κυβέρνηση όχι μόνο παραβίασε αλλά και προσπάθησε από την πρώτη μέρα της διακυβέρνησής της να περιορίσει. Εάν η απάντηση σε αυτό είναι ότι όλοι εν δυνάμει είναι ύποπτοι, τότε το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο.
ΥΓ. Τα όσα γράφω συνδέονται προφανώς με μια μακρά επιστημονική μου ενασχόληση με την ιστορία των φακέλων στην Ελλάδα. Εμπεριέχουν, όμως, και την πολιτική μου θέση, αλλοίμονο αν γινόταν διαφορετικά. Είναι καιρός τώρα, που ξέρουμε πως δεν υπάρχει ουδέτερη επιστήμη, ούτε οι άνθρωποι ξαφνικά γίνονται δυο κομμάτια, ο επιστήμονας και ο πολίτη ή ο πολιτικός. Το ζήτημα είναι η στιβαρότητα των επιχειρημάτων, η τεκμηρίωσή τους, το άνοιγμα στο διάλογο. Ας μην επιστρέψουμε σε συζητήσεις του 19ου αιώνα για την ουδετερότητα της επιστήμης.
Βαγγέλης Καραμανωλάκης
Ανάρτησή του στο Facebook
