Πέμπτη 5/12/19. Στην Ολομέλεια για το φορολογικό νομοσχέδιο. Το πρωί ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης κάνει μια απίστευτη επίθεση στο Ισλάμ, χρησιμοποιώντας ως επιχείρημα τον κίνδυνο της Ισλαμοποίησης της ελληνικής κοινωνίας.
Παραμονή του Αγίου Νικολάου, θυμάμαι την παλαιότερη ανάρτηση που είχα κάνει για την Νίκη Κεραμέως η οποία είχε υποστηρίξει ότι η ιστορία πρέπει να έχει λιγότερες κοινωνικές αναφορές για να στοχεύει στο χτίσιμο της εθνικής συνείδησης. Της χαρίζω, όπως της είχα υποσχεθεί, το βιβλίο «1066 and All That» που γράφτηκε το 1930 για να χλευάσει αυτού του είδους την εργαλειοποίηση της ιστορίας που δομείται γύρω από διαχωρισμούς ανάμεσα σε καλούς και κακούς βασιλιάδες, καλούς και κακούς πολιτικούς, με την κοινωνία πάντα απούσα.
Μετά από την πρωινή ομιλία του κ. Βελόπουλου, αισθάνομαι την ανάγκη να κάνω ένα βήμα πέρα από τη σατιρική διάθεση του παραπάνω βιβλίου και να εστιάσω στην πλευρά εκείνη της εργαλειοποίησης της ιστορίας που δεν είναι καθόλου αστεία. Στη δίκη μου ομιλία, ως κυβερνητικός εκπρόσωπος, προσπαθώ να αναδείξω τον κίνδυνο της ισλαμοφοβίας. Με την εθνική συνείδηση ως οδηγό, θα μάθουνε τα παιδιά μας για το μεγάλο πολιτισμό του Ισλάμ; Θα μάθουνε ότι πολλά από τα αρχαία κείμενά μας, από τον Αριστοτέλη μέχρι τις αρχαίες τραγωδίες, διασώθηκαν χάρη στις μεταφράσεις των επιστημόνων και λογίων του Ισλάμ; Ότι το πρώτο πανεπιστήμιο, με τη σύγχρονη έννοια, δεν ήταν ούτε της Μπολόνια ούτε της Οξφόρδης, αλλά του Αλ Αζαρ; Θα μάθουνε για την αρχιτεκτονική ή την ποίηση αυτού του πολιτισμού;
Η άγνοια προσφέρει το πιο γόνιμο έδαφος για το μίσος που δημιουργεί ο ρατσισμός και η ξενοφοβία.
Παρασκευή 6/12/19. Δεύτερη μέρα στην Ολομέλεια για το φορολογικό νομοσχέδιο. Θλίψη.
Προσπαθούμε εδώ και μέρες, από την προηγούμενη εβδομάδα που ξεκίνησε η επεξεργασία του νομοσχεδίου στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων, να εμπλέξουμε την κυβέρνηση σε μια σοβαρή συζήτηση. Να απαντήσουν έστω σε κάποια από τα πολλά ερωτήματα που θέτουν οι βουλευτές όλων των κομμάτων της αντιπολίτευσης, και όχι μόνο του ΣΥΡΙΖΑ. Θέλουμε να μάθουμε τη θέση της Κυβέρνησης για παράδειγμα για την άδικη κατανομή των φοροελαφρύνσεων – τόσο συνολικά, όσο και μεταξύ φυσικών προσώπων και μεταξύ των επιχειρήσεων. Μια άδικη κατανομή που προκύπτει από τα δικά τους νούμερα. Αλλά εννιά έχει ο μήνας! Τις ίδιες ομιλίες, προετοιμασμένες από το ίδιο κέντρο, που επαναλαμβάνονται, χωρίς οίκτο, σε όλη τη διαδικασία του νομοσχεδίου. Διάλογος χωρίς σοβαρή ανταλλαγή απόψεων. Απαξιώνοντας λίγο ακόμα την πολιτική και τους πολιτικούς.
Στην ομιλία του ο Πρωθυπουργός δεν διαφοροποιείται από τον γενικό κανόνα, με κάποια έστω επιχειρηματολογία για το φορολογικό, που να δίνει την εντύπωση ότι παρακολούθησε έστω και λίγο ή ότι είχε κάποια ενημέρωση για τις συζητήσεις στη Βουλή.
Εξάλλου, και όχι αδίκως, μεγάλο κομμάτι της ομιλίας του το αφιερώνει στην εξωτερική πολιτική και το θέμα της Τουρκίας. Μάλιστα κάνει έκκληση η εξωτερική πολιτική να μην είναι μέρος της εσωτερικής αντιπαράθεσης. Στη δίκη μου παρέμβαση δεν μπορώ να μην του θυμίσω τι έλεγε ο ίδιος στον (τότε Πρωθυπουργό) Αλέξη Τσίπρα όταν ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν έκανε επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα: να μην τον συναντήσει καν δεδομένης της τουρκικής προκλητικότητας. Ή τι λέγανε βουλευτές και στελέχη, που τώρα έχουν κυβερνητικές θέσεις, όταν ήμουν στο εξωτερικό, σε δύσκολες στιγμές της διαπραγμάτευσης – «βάστα Γερούν» – ή την στάση της ΝΔ στο Μακεδονικό, η οποία είμαι σίγουρος ότι από τους ιστορικούς του μέλλοντος θα μπει στα εγχειρίδια ως παράδειγμα, για το πως ένα κόμμα λειτουργεί σε κρίσιμα θέματα εξωτερικής πολιτικής με μοναδικό γνώμονα το εκλογικό κέρδος.
Νομίζω ότι είναι πιο πιθανό η Ορθόδοξη εκκλησία, ή έστω η Καθολική που είναι πιο large σε αυτά τα θέματα, να ανακηρύξει τον Βασιλιά Ηρώδη άγιο και προστάτη των πρωτότοκων, παρά ο Κυριάκος Μητσοτάκης να καταγραφεί στην ιστορία ως ο πολιτικός αυτός, που αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει την εξωτερική πολιτική για εσωτερική κατανάλωση.
Παρασκευή 13/12/19. Προσπάθεια να ξεπεράσω το σοκ των βρετανικών εκλογών. Η ήττα των Εργατικών μεγάλη. Το ξεκάθαρο μήνυμα του Τζόνσον – να ξεμπερδεύουμε με το Brexit (Get Brexit Done) – κέρδισε κατά κράτος. Δεν ήταν εύκολο για τον Κόρμπιν να έχει εξίσου ξεκάθαρη θέση. Από όλους τους ψηφοφόρους των Εργατικών, η πλειοψηφία ήταν, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, υπέρ του Remain. Αλλά στις περιφέρειες που ήταν έδρες του Εργατικού Κόμματος, η πλειοψηφία των ψηφοφόρων των εργατικών ήταν υπέρ του Brexit – και οι πιο πολλές από τις περίπου 50 έδρες που έχασε στις χθεσινές εκλογές, ήταν τέτοιες περιπτώσεις. Αυτό συνέβη κυρίως σε μικρότερες πόλεις (στις μεγάλες πόλεις πήγαν καλά οι Εργατικοί) όπου η κρίση, η μετέπειτα λιτότητα των συντηρητικών κυβερνήσεων, και η αποβιομηχανοποίηση έχουν ρημάξει τον κοινωνικό ιστό.
Τώρα βέβαια αυτές οι περιοχές θα δουν ακόμα χειρότερες μέρες, γιατί οι οικονομικές πολιτικές των συντηρητικών δύσκολα θα τερματίσουν τη λιτότητα, ειδικά αν σκεφθεί κανείς το κόστος του Brexit, και είναι απίθανο να αντιστρέψουν την αποβιομηχανοποίηση. Αλλά η επιμονή των Εργατικών σε μια αριστερή κοινωνική και οικονομική πολιτική δεν μπόρεσε να αλλάξει την ατζέντα. Η πλειοψηφία είχε κουραστεί με το Brexit, και ήθελε να ξεμπερδέψει.
Η αισιόδοξη πλευρά είναι ότι μετά το Brexit, θα επιστρέψει η Μεγάλη Βρετανία σε μια πιο κανονική και ταξική αντιπαράθεση. Η απαισιόδοξη έχει να κάνει με τα ψέματα του Τζόνσον. Είναι από αυτούς τους πολιτικούς που σε κοιτάνε στα μάτια, ξέροντας ότι σου λένε ψέματα, ξέροντας ότι ξέρεις ότι σου λένε ψέματα, και ξέροντας ότι εσύ ξέρεις ότι ξέρουν ότι σου λένε ψέματα.
Δεν είναι εύκολο να είναι κανείς αισιόδοξος για το μέλλον της πολιτικής, όταν αυτή η προσέγγιση επιβραβεύεται.
Σάββατο 14/12 – Τετάρτη 18/13. Η συζήτηση για τον Προϋπολογισμό κρατάει πέντε ολόκληρες μέρες και με λύπη διαπιστώνω ότι δεν έχω να πω και πολλά. Την ίδια ματαιότητα που συναντήσαμε στο φορολογικό. Η κυβέρνηση, με τα μέσα ενημέρωσης στο πλάι της, δεν αισθάνεται καμία υποχρέωση να απαντήσει σε επιχειρήματα ή σε αμφισβήτηση αριθμών από όλη την αντιπολίτευση. Ανάμεσα στην αρχική ομιλία και την τελική του ομιλία του κ. Σταϊκούρα, η επιπλέον πληροφορία δεν γεμίζει ούτε το πίσω μέρος ενός γραμματόσημου. Ο κ. Σταϊκούρας στις ομιλίες του το πολύ πολύ, αν ζοριστεί να θυμηθεί κάποιες ατάκες για το τι έλεγα εγώ ή κάποιος άλλος το 2015 ή το 2017, προσωπικές αναφορές που τίποτα δεν έχουν να κάνουν με τα επιχειρήματα για την απογοητευτική πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, για το αν ο ελληνικός προϋπολογισμός θα βγει, αν είναι κοινωνικός, αν είναι αναπτυξιακός κλπ.
Ωστόσο βρίσκω κάποιο ενδιαφέρον στο κλείσιμο του πρωθυπουργού. Το κάλεσμά του στα μεσαία στρώματα αρχίζει να σχηματοποιείται με πιο άρτιο τρόπο. Με δικά μου λόγια: είτε το θέλετε είτε όχι, η Ελλάδα είναι μια χώρα όπου ο ατομικισμός κυριαρχεί. Η δική μας κυβέρνηση θα επιδιώξει να βοηθήσει το νοικοκύρη, τον μικροεπαγγελματία, τον μεσαίο υπάλληλο να ανελιχθεί κοινωνικά, πάντα με γνώμονα τις προσωπικές του προτιμήσεις και επιδιώξεις. Εσείς οι αριστεροί μπορεί να ονειρεύεστε συλλογικές λύσεις, αλλά αυτές έχουν αποτύχει παντού, και λίγη τύχη έχουν σε μια χώρα που κυριαρχείται από μικρό κλήρο, μικρές επιχειρήσεις και άφθονους ελεύθερους επαγγελματίες.
Παρόλο που ο προϋπολογισμός δεν κάνει και πολλά σε σχέση με τα παραπάνω, είναι ένα αφήγημα που έχει απήχηση και πρέπει να αντιμετωπιστεί. Αντικειμενικά ο ατομικισμός, και η υλική βάση που τον στηρίζει, είναι πρόβλημα για την Αριστερά.
Μπορεί αυτό το αφήγημα να έχει βρει μεγάλες δυσκολίες παντού στον κόσμο μετά την κρίση, με συνέπεια σοβαρές πολιτικές ανακατατάξεις, αλλά η αποδόμησή του χρειάζεται όχι μόνο προγραμματική εμβάθυνση, αλλά και ένα πολιτικό λόγο που δίνει ελπίδα για μια άλλη πιο συλλογική προοπτική. Με λίγα λόγια, το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ είναι σπουδαία υπόθεση και μια καλή ευκαιρία για να γίνει πειστικός ο δικός μας πολιτικός λόγος.
Κυριακή 29/12/19. Καλή συντρόφισσα μου στέλνει το πρωτοσέλιδο του Sportime «Αφήστε Με να Ζήσω» τιμώντας έτσι την ημέρα του αγέννητου παιδιού. Είναι η πρώτη φορά που πέφτει στην αντίληψη μου μια τέτοιου βεληνεκούς παρέμβαση κατά των αμβλώσεων στη χώρα μας, η οποία ταυτόχρονα συνδέεται με όλη την ακροδεξιά ρητορική για το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας. Ότι το σηκώνει το θέμα εφημερίδα του κ. Μαρινάκη δεν αμβλύνει τις ανησυχίες μου.
Ο σεξισμός του Τραμπ και του Σαλβίνι έχει αναζωπυρώσει το φεμινιστικό κίνημα στις ΗΠΑ και στην Ιταλία αντιστοίχως. Το αναλύει την ίδια μέρα η Ειρήνη Αγαθοπούλου στο άρθρο της στην κυριακάτικη Αυγή «Από την Αθήνα μέχρι τη Χιλή, φεμινισμοί ταράζουνε ολόκληρη τη Γη», όπου αναφέρει και κάποια αισιόδοξα σημεία για μια τέτοια αντίδραση και στην Ελλάδα.
Το πρόβλημα είναι σοβαρό. Από τότε που ήρθα στην Ελλάδα, τη δεκαετία του ενενήντα, μάλλον υπάρχει τάση επιδείνωσης στις δημόσιες εκφάνσεις σεξισμού. Τα ΜΜΕ έχουν μεγάλη ευθύνη για αυτή την τάση. Ρόλοι «γλάστρες» σε διάφορες εκπομπές, «αστειάκια» ακόμα και για φαινόμενα σεξουαλικής παρενόχλησης, και άλλα πολλά. Δεν είναι μόνο θέμα τηλεόρασης, αλλά και του έντυπου τύπου. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν και δημοσιογράφοι, όπως ο Θέμος Αναστασιάδης, που απενοχοποίησαν το σεξισμό σε ευρύτερους επαγγελματικούς και τεχνοκρατικούς κύκλους.
Συγχρόνως παρατηρώ, και ελπίζω να μην αδικώ, σε νεότερες αριστερές συντρόφισσες το εξής φαινόμενο: ενώ είναι εντελώς φεμινίστριες στην προσωπική τους ζωή και στις παρέες τους –ακόμα και στις πολιτικές παρέες τους- αποφεύγουν τις περισσότερες φορές τουλάχιστον, να σηκώσουν το γυναικείο ζήτημα στις δημόσιες τους παρεμβάσεις. Και πιστεύω ότι όλη η Αριστερά είναι φτωχότερη από αυτή τη δυστοκία, γιατί η κρίση, και η στασιμότητα που ακολούθησε, έχει ριζοσπαστικοποιήσει τις γυναίκες παγκοσμίως. Δουλειές με χαμηλούς μισθούς και χωρίς προοπτική, συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, υποβαθμισμένες περιοχές και γειτονιές, και πολλά άλλα φαινόμενα έχουν επιβαρύνει δυσανάλογα την καθημερινότητα της πλειοψηφίας των γυναικών σχεδόν παντού. Και ο λόγος της Αριστεράς σπανίως αναφέρεται ρητά στα παραπάνω τα τελευταία χρόνια, πόσο μάλλον τα εντάσσει σε ένα συνολικό πολιτικό σχέδιο.
Η καλύτερη ευχή, λοιπόν, για το 2020 είναι να συνεχίσει η αναζωπύρωση του φεμινιστικού κινήματος και στην Ελλάδα, και αυτό να επηρεάζει τις πρακτικές, τις παρεμβάσεις και τον προγραμματικό λόγο όλης της Αριστεράς.
Ευκλείδης Τσακαλώτος
Πηγή: TVXS
