H πρόθεση του Ματέο Σαλβίνι να κλείνει νωρίς τα εστιατόρια των μεταναστών θυμίζει πάρα πολύ τα μέτρα που είχαν πάρει οι ναζί με στόχο να στραγγαλίσουν την επιχειρηματική δραστηριότητα των Εβραίων. Ωστόσο ο Σαλβίνι δεν είναι τυπικός φασίστας ούτε εκπέμπει την αλαζονεία του Μουσολίνι, που φαντασιωνόταν ότι είναι Ρωμαίος αυτοκράτορας. Διατηρεί το προφίλ του μοντέρνου πολιτικού της μεσαίας τάξης, που μιλάει “έξω από τα δόντια”. Και ξέρει πολύ καλά ότι η επιθετική πρακτική του κατά των μεταναστών, όσο και αν είναι ενάντια στην αρχή της ισότητας όλων έναντι του νόμου, στο τέλος θα του αποφέρει πολιτικά κέρδη.
*
Η Νέα Δεξιά, που κάποτε περιοριζόταν στο Εθνικό Μέτωπο του πατέρα Λεπέν, σήμερα είναι ένα ρεύμα που ενδυναμώνεται εντυπωσιακά σε όλο τον δυτικό κόσμο. Στήριγμά της είναι τα στρώματα της μεσαίας τάξης που θεωρούν τον κατεστημένο συντηρητισμό συμβιβασμένο, αδύναμο και υποχωρητικό απέναντι στην “ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς”. Με την υποκίνηση των λαϊκιστών δημαγωγών, αξίες που ήταν ενσωματωμένες στον παραδοσιακό συντηρητισμό, όπως η πίστη στην εθνική και τη θρησκευτική ταυτότητα και την παράδοση, η έλλειψη ανοχής στο διαφορετικό, οι ρατσιστικές και αντισημιτικές προκαταλήψεις, απελευθερώνονται από το παλιό πολιτικό τους πλαίσιο και έρχονται στο προσκήνιο ως βασικοί πυλώνες της νεοδεξιάς ιδεολογίας. Η μαζική βάση της Νέας Δεξιάς είναι όλος αυτός ο κόσμος που δεν θέλει να ακούει κουβέντα για ισότητα, δημοκρατία, ανεκτικότητα, κοινωνικά δικαιώματα, φεμινισμό και γενικά για τις αξίες που θεωρεί ότι έχουν διαβρώσει τις δομές της κάποτε στέρεης εξουσίας. Όλοι αυτοί είναι έτοιμοι να αγαπήσουν όποιον σπάει με τη ρητορική του τον καθωσπρεπισμό και την πολιτική ορθότητα, όποιον βρίζει αυτούς που δεν συμπαθούν και -κυρίως- όποιον τους υπόσχεται μια σκληρή πολιτική κατά των μεταναστών.
*
Η Νέα Δεξιά δεν υιοθετεί τη ρητορική του παραδοσιακού φασισμού. Δεν περιφέρει ανοιχτά τα δόγματα της φυλετικής ανωτερότητας, δεν προωθεί τον μιλιταρισμό ούτε καταγγέλλει τη δημοκρατία σαν σύστημα ασθενές και ξεπερασμένο. Επικεντρώνει στο θέμα της ταυτότητας και το συνδέει με μια ρητορική κοινωνικής δικαιοσύνης – ώστε να συσπειρώνει στρώματα που πλήττονται από τη σημερινή βαθιά κρίση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου. Επί της ουσίας η Νέα Δεξιά και ο φασισμός είναι κοινωνικά φαινόμενα που προέρχονται από την ίδια μήτρα: την ευρύτατη πεποίθηση ότι το κράτος οφείλει να επιβάλλει με κάθε μέσον την τάξη και να υπερασπίζεται τις παραδοσιακές αξίες και ότι οι νόμοι υπάρχουν για να διασφαλίζουν περισσότερο τα δικαιώματα των εγκληματιών παρά των φιλήσυχων πολιτών. Είναι η αντίληψη που κυριάρχησε για δεκαετίες στα κατεστημένα ΜΜΕ και ταύτιζε τους μετανάστες με την εγκληματικότητα και την ανεργία ανατροφοδοτώντας και ενισχύοντας τις ανησυχίες των λαϊκών στρωμάτων για τις μεγάλες παγκόσμιες αλλαγές. Μέσα από αυτό το μιντιακό περιβάλλον αναδείχτηκαν οι σημερινοί ιεροκήρυκες της Νέας Δεξιάς. Ας θυμηθούμε τον Καρατζαφέρη, που έστησε πολιτική καριέρα μέσα από ένα περιθωριακό κανάλι τρίτης κατηγορίας πριν η επιλογή του να συμμαχήσει με το καταρρέον πολιτικό κατεστημένο της χώρας αποδειχτεί αυτοκτονική.
*
Σήμερα, οι πιο έξυπνοι και ευέλικτοι πολιτικοί εκπρόσωποι του νεοφασισμού είναι έτοιμοι να αποκηρύξουν τις αρβύλες και τα ρόπαλα του μπέιζμπολ και να προσχωρήσουν στη Νέα Δεξιά με το άνετο και κομψό σπορ ντύσιμο. Όμως το βασικό και πιο επικίνδυνο χαρακτηριστικό της Νέας Δεξιάς είναι η πίεση και η επιρροή που ασκεί στα παραδοσιακά συντηρητικά κόμματα. Όσο ο κλασικός δικομματισμός, που κυβέρνησε την Δύση από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και μετά, βαίνει προς συρρίκνωση, τόσο στη συστημική Δεξιά ενισχύονται οι τάσεις και τα ρεύματα που επικοινωνούν πολιτικά και ιδεολογικά με την Νέα Δεξιά. Και όσο η κοινωνική βάση της Δεξιάς αποδεσμεύεται από το παλιό πολιτικό σύστημα και μετακινείται σε ριζοσπαστικότερες θέσεις, τόσο η συστημική Δεξιά αναγκάζεται να μετατοπιστεί προς αυτή την κατεύθυνση ελπίζοντας να συγκρατήσει τις δυνάμεις της.
Η κατάρρευση της ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας -φαινόμενο που πρέπει να ερευνηθεί προσεκτικά γιατί είναι το κλειδί για όλες αυτές τις ανακατατάξεις- κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Σήμερα, η πολιτική συμμαχία της παραδοσιακής με την Νέα Δεξιά έχει αποκτήσει δυναμική προοπτική, ενώ ήδη σε κάποιες χώρες, όπως η Αυστρία, είναι πια γεγονός. Η τάση αυτή είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το συναινετικό πολιτικό υπόβαθρο της οποίας απειλείται από εθνοκεντρικές αναδιπλώσεις, όπως είδαμε χαρακτηριστικά στην περίπτωση της προσφυγικής κρίσης. Είναι όμως εκατό φορές πιο επικίνδυνη για το μέλλον των φιλελεύθερων κοινωνιών, που εδραιώθηκαν πάνω στις δημοκρατικές αξίες και στην κληρονομιά του Διαφωτισμού. Η προσεκτική μελέτη της σημερινής κατάστασης σε χώρες όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία είναι αρκετή για να μας προβληματίσει.
*
Στην Ελλάδα η Νέα Δεξιά, με εξαίρεση κάποιες περιθωριακές κινήσεις που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν κυρίως το «Μακεδονικό», εκφράζεται σήμερα ως τάση μέσα στις γραμμές της Νέας Δημοκρατίας. Πριν από την πολιτική της διαμόρφωση προέχει η “στρατηγική ήττα της Αριστεράς”, όπως το έχει θέσει ο Μ. Βορίδης – ή η στρατηγική ήττα της Δεξιάς όπως την ξέρουμε. Ωστόσο η ρητορική της Νέας Δεξιάς είναι εδώ και ενισχύεται συνεχώς όσο η ηγεσία της Ν.Δ. θεωρεί το ακροδεξιό ακροατήριο κλειδί για την εκλογική της νίκη. Το προσφυγικό είναι το πιο πρόσφορο πεδίο για την καλλιέργεια της ρητορικής αυτής και αυτά που γίνονται με τη ΔΑΚΕ καθηγητών της Λέσβου μόνο ως μεμονωμένες γραφικότητες δεν πρέπει να θεωρηθούν. Πέρα από το «Μακεδονικό» και το προσφυγικό, δεν θα πρέπει να περάσει απαρατήρητη μια έντονη τάση ιστορικού αναθεωρητισμού, αλλά και ο ακατάπαυστος πόλεμος ενάντια σε κάθε πολιτική που έχει δικαιωματικά χαρακτηριστικά. Η δημόσια συζήτηση που έγινε στα κοινωνικά δίκτυα με αφορμή τον φόνο του Ζακ Κωστόπουλου είναι πρόσφορη για μια συστηματική ανάλυση του φαινομένου. Επιτομή των νεοδεξιών αντιλήψεων είναι η μάχη ενάντια στην “ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς”. Με τον όρο αυτόν δεν υπονοείται ο μαρξισμός ή ο σοσιαλισμός, αλλά οι αξίες της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης και των κοινωνικών δικαιωμάτων, τις οποίες η Αριστερά υπηρετεί με συνέπεια.
*
Η απάντηση στη Νέα Δεξιά δεν θα έρθει από το παραδοσιακό πολιτικό κατεστημένο, αλλά από την πολιτική και προγραμματική ανασυγκρότηση της Αριστεράς. Η ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία κατέρρευσε επειδή αυτό που υπερασπιζόταν δεν υπάρχει πλέον. Από την άλλη, η παραδοσιακή Αριστερά εξακολουθεί να προσφεύγει στην ασφάλεια του σεκταρισμού και της ιδεολογικής καθαρότητας προκειμένου να αποφύγει τον κίνδυνο της μετάλλαξης. Αυτό που χρειάζεται, όμως, είναι ένα νέο πολιτικό και κοινωνικό σχέδιο, επαναστατικό αλλά και ρεαλιστικό, και μια πολιτική συμμαχιών που θα διαμορφώσει νέες πλειοψηφίες σε επίπεδο πολιτικής και κοινωνίας. Μόνο έτσι θα καθαρίσει το μέλλον από τα σύννεφα.
Άγγελος Τσέκερης
Πηγή: Η Αυγή
