Τη συνέντευξη πήρε η
Ασκείται κριτική στην κυβέρνηση, όπως αποτυπώνεται και στις δημοσκοπήσεις, για το πώς διαχειρίζεται την πανδημία. Θεωρείς πως όσα κάνει είναι αποτέλεσμα σχεδίου ή πως η κυβέρνηση είναι ακολούθημα της πανδημίας και επομένως βαδίζει στα τυφλά;
Είναι σαφές ότι έχει αποτύχει στη διαχείριση της πανδημίας λόγω ανικανότητας, νεοφιλελεύθερης άποψης να μην ενισχύσει το ΕΣΥ αλλά τους ιδιώτες (κλινικές, εργαστήρια), λανθασμένων χειρισμών στο άνοιγμα της οικονομίας και επικοινωνιακών προταγμάτων. Η αποτυχία στη διαχείριση της πανδημίας και της οικονομίας είναι αποτέλεσμα ενός σχεδίου που έχει προδιαγράψει η ΝΔ από τον Ιούλιο του 2019, ακολουθεί πιστά μέχρι σήμερα και μάλιστα χρησιμοποιεί την πανδημία ως ευκαιρία για να το εγκαθιδρύσει. Τα χαρακτηριστικά αυτού του σχεδίου είναι: Πρώτον, η διαρκής και βίαιη επίθεση που εντείνεται και επιταχύνεται μέσα στην πανδημία στην εργασία, στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, στο κοινωνικό κράτος (υγεία, παιδεία, ασφαλιστικό, πρόνοια) και στη δημοκρατία, ελευθερία του Τύπου, ελευθερία πολιτών. Δεύτερον, η επανασύσταση ενός αυταρχικού κομματικού κράτους καταστολής και διαφθοράς προδικτατορικής κοπής με βραχίονα το επιτελικό κράτος και αδροδεξιούς ιστούς στη δικαιοσύνη και την αστυνομία (η αστυνομία στα ΑΕΙ είναι επαναφορά του σπουδαστικού της Ασφάλειας). Τρίτον, η εφαρμογή στο κοινωνικό και οικονομικό πεδίο ενός συνδυασμού μνημονιακών πολιτικών και ξεπερασμένων νεοφιλελεύθερων συνταγών προ δημοσιονομικής κρίσης με βραχίονα το σχέδιο Πισσαρίδη και την πρόταση για το Ταμείο Ανάκαμψης. Η ίδια η ΝΔ εξελίσσεται σε ένα υβριδικό νεοδεξιό κόμμα τύπου alt-right που επιχειρεί να συσπειρώσει κεντροδεξιά και ακροδεξιά ακροατήρια. Οι πολιτικές της στο μεταναστευτικό και την ελληνοτουρκική κρίση αυξάνουν το ρατσισμό και το φασισμό στην κοινωνία και δημιουργούν ένα επικίνδυνο μείγμα, καθώς επικάθονται στο γενικευμένο φόβο για τη ζωή και την οικονομική επιβίωση.
Αναφέρεις συχνά ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια απολύτως νέα κατάσταση που εγκυμονεί μια νέα εποχή αλλαγής παραδείγματος, όπως έγινε με τη δημοσιονομική κρίση πριν από 12 χρόνια. Με ποια στοιχεία το ισχυρίζεσαι;
Πράγματι θεωρώ ότι είμαστε στο ξεκίνημα αυτής της νέας εποχής αλλαγής παραδείγματος. Περίοδος δύσκολη και αντιφατική για την ριζοσπαστική Αριστερά, αλλά και συγκλονιστική γιατί οφείλει να κατανοήσει, και να αναλύσει με νέες θεωρητικές επεξεργασίες και εργαλεία την κατάσταση, να προβλέψει τις κοινωνικές ανακατατάξεις και αντιστάσεις, να συνδιαμορφώνει με ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις λόγο και προοπτική. Έχουμε όλες τις ενδείξεις για αυτή την αλλαγή παραδείγματος από την αναδιάρθρωση που επιχειρεί ο φιλελευθερισμός στην Ευρώπη και ο νεοφιλελευθερισμός στην Ελλάδα.
Για πρώτη φορά η Ευρώπη με το Ταμείο Ανάκαμψης δείχνει ότι φοβάται τις ανισότητες και τις προτεραιοποιεί. Αν προσέξετε, είναι η πρώτη φορά που η Ευρώπη στηρίζει κατά προτεραιότητα και με τεράστια οικονομικά ποσά, σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη μέλη, τις χώρες του Νότου, αυτές με τα πολύ ασθενή προνοιακά συστήματα και με ασθενές κοινωνικό κράτος στις οποίες διευρύνθηκε το χάσμα των ανισοτήτων (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα). Παράλληλα, η Ευρώπη δεν ορίζει πού θα δοθούν τα κονδύλια, αν δηλαδή προσανατολίζονται για τον δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα. Ταυτόχρονα, ας έχουμε στο νου μας πως στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, ο Μπάιντεν συζητά το διπλασιασμό του κατώτατου ωρομίσθιου. Τέλος, τα κονδύλια αυτά διατίθενται κατά 40% στην πράσινη ανάπτυξη και κατά 40% στην ανθεκτικότητα (αντοχή του κοινωνικού κράτους). Όλα αυτά τα κάνει η Ευρώπη, όχι μόνο για να αποφύγει τις επικείμενες κοινωνικές εκρήξεις, αλλά και γιατί γνωρίζει πως το μοντέλο που εφάρμοσε στην προηγούμενη κρίση απέτυχε, καθώς δεν κατάφερε παρά ισχνή ανάπτυξη που δεν ικανοποιεί την υπόσχεση της ευημερίας, που προβάλλει ο καπιταλισμός προς τους πολίτες. Ο φιλελευθερισμός, λοιπόν, αλλάζει τους στόχους και τα εργαλεία.
Αντίθετα η Έκθεση Πισσαρίδη και το Σχέδιο Ανάκαμψης της ΝΔ επαναφέρει μνημονιακές και προμνημονιακές νεοφιλελεύθερες αποτυχημένες συνταγές. Για να μην παρεξηγηθώ: δεν εννοώ ότι η πρόταση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης είναι προοδευτική, αναγνωρίζει απλώς την νέα κατάσταση. Όμως η πρόταση Πισσαρίδη, επειδή αποτελεί το ιδεολογικό και πολιτικό οπλοστάσιο της δεξιάς στη χώρα μας, θα είναι απολύτως καταστροφική, διότι πάει να εφαρμοστεί σε μια κοινωνία που βιώνει μια δεύτερη κρίση μέσα σε 10 χρόνια με μεγάλα ποσοστά ανεργίας και φτώχειας και με τα μεσαία στρώματα να φτωχοποιούνται για δεύτερη φορά και τα πιο αδύναμα να εξαθλιώνονται. Έχουμε πια όλες τις ενδείξεις για αυτό.
Θεωρείς πως είμαστε σε μια φάση, όπως το 2011, με το κίνημα των αγανακτισμένων; Τότε, ο κόσμος ριζοσπαστικοποιήθηκε και ανέδειξε την Αριστερά και τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή την περίοδο βλέπουμε την κοινωνία μουδιασμένη και να μην αντιδρά ιδιαίτερα σε όσα επιβάλλει η κυβέρνηση, με την κοινωνία σε λοκντάουν.
Δεν συγκρίνονται οι δύο περίοδοι, η πανδημία εξ ορισμού δυσκολεύει την ενσώματη μαζική αντίσταση και την εμπλοκή του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σε αυτή. Πιστεύω πως είμαστε σε ένα κρίσιμο μεταίχμιο ριζοσπαστικοποίησης ή επικίνδυνης ακροδεξιάς στροφής. Παρόλα αυτά, διακρίνω αντιστάσεις, οι οποίες όλο και πληθαίνουν και διαφοροποιήσεις στην στάση των πολιτών απέναντι μας. Ο κόσμος θέλει να συζητήσει μαζί μας, να μας ακούσει, σε αντίθεση με τον Μάιο του 2019. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει να παίξει καταλυτικό ρόλο, όπως οφείλει σε αυτή την περίοδο της πανδημίας, αλλά και την επόμενη μέρα, πρέπει να διαμορφώσει πρόγραμμα, το οποίο θα διαβάζει τις νέες συνθήκες, τις νέες ανάγκες και τα νέα αιτήματα. Για να γίνει αυτό πρέπει να εμπνεύσει πρώτα και κύρια τα μέλη του, να κινητοποιήσει τον κόσμο του. Χρειάζεται ένα πρόγραμμα ολοκληρωμένο, που θα εμπνέει, θα δίνει προοπτικές στην κοινωνία. Τότε θα κινητοποιηθούν τα μέλη του και όσο λειτουργεί το λοκντάουν θα κινητοποιήσουν την οικογένειά τους, τον γείτονα, τον φίλο τους. Μόνο αν εμπνεύσουμε θα φτιαχτεί ένα ρεύμα που θα βάζει φραγμό στη συντηρητικοποίηση.
Αυτό δεν αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις. Παρότι καταγράφεται η φθορά της κυβέρνησης, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται να μπορεί να εμπνεύσει εμπιστοσύνη.
Πράγματι ενώ καταγράφεται η φθορά της ΝΔ στους ποιοτικούς δείκτες δεν αποτυπώνεται στην αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών. Έχουν αναφερθεί ως αιτίες η ιστορικά επιβεβαιωμένη συσπείρωση στο κράτος και στην εκάστοτε κυβέρνηση σε ανάλογες περιόδους, ο πλήρης μιντιακός έλεγχος και το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο που δεν φαίνεται να υποχωρεί. Η ίδια η πανδημία ανατρέπει τις γνωστές μεθόδους επικοινωνίας κόμματος και κοινωνίας. Ανατρέπει υφιστάμενες σχέσεις και προγράμματα που οφείλουν να επαναδιατυπωθούν, να αλλάξουν με διαδικασίες ταχύτατες που δεν επιτρέπουν αναλυτικές και διαρκείς συλλογικές διαδικασίες και την αλληλεπίδραση με την κοινωνία και τις αντιστάσεις της. Παράδειγμα είναι το «Μένουμε Όρθιοι» που τώρα επιβεβαιώνεται και αρχίζει να γίνεται γνωστό. Το αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο θα υποχωρεί εφόσον έχουμε σαφή νέο λόγο προοπτικής και ελπίδας, δηλαδή νέο πρόγραμμα, εφόσον κατανοήσουμε γιατί χάσαμε την εμπιστοσύνη κάποιων στρωμάτων του λαού και διατυπώσουμε με σαφήνεια τις αλλαγές που θα κάνουμε σε ό, τι αναγνωρίζουμε ότι σφάλαμε. Όσο θα αποδεικνύουμε καθημερινά γιατί οι πολιτικές της ΝΔ είναι καταστροφικές με απλό και σοβαρό λόγο, αποκαθιστώντας στα μέλη και στους φίλους μας την τρωθείσα τους υπερηφάνεια ότι είναι αριστεροί που θέλουν και μπορούν να αλλάξουν την κοινωνία και όχι να διαχειριστούν την εξουσία.
Ασκείται κριτική πως ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αργήσει να διαμορφώσει το πρόγραμμά του. Είναι έτσι;
Να σας απαντήσω με ένα παράδειγμα. Το πρόγραμμα για την Κοινωνική Πρόνοια και αλληλεγγύη το είχαμε επεξεργαστεί με ένα μεγάλο δίκτυο φορέων και συνεργατών στα Τμήματα Εργασίας και Κοινωνικής Πρόνοιας με τις αντίστοιχες ΕΠΕΚΕ, είχε εγκριθεί και είχε ενσωματωθεί στο Πρόγραμμα τον Ιανουάριο του 2020. Μέσα στην πανδημία κατανοήσαμε ότι έπρεπε να αλλάξουν πολλά. Το δίχτυ ασφάλειας (ΚΕΑ) που είχαμε σχεδιάσει και υλοποιήσει ως κυβέρνηση δεν επαρκεί στις νέες συνθήκες, οι παροχές και υπηρεσίες για το παιδί, τους ηλικιωμένους και τους ανάπηρους έπρεπε να διευρυνθούν και να αποκτήσουν καθολικότητα. Οι υπηρεσίες φροντίδας (π.χ. γηροκομεία , ιδιωτικά και δημόσια) έπρεπε να τεθούν υπό τον έλεγχο ενός δημόσιου ψηφιακού βραχίονα κράτους και αυτοδιοίκησης. Όλα αυτά σε συνθήκες που δεν έχουν το απαραίτητο feed back από την κοινωνία και τις οργανώσεις μας. Ακούω όσα λένε σύντροφοί μας στις κομματικές οργανώσεις, που αναμένουν ολοκληρωμένο πρόγραμμα. Νομίζω ότι βρίσκεται στο τέλος του και θα μπει πολύ γρήγορα σε δημόσια διαβούλευση. Αφορά τόσο την κοστολογημένη πρόταση για το Ταμείο Ανακάμψης, όσο και το συνολικότερο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε αυτή την ετοιμότητα και αποφασιστικότητα που επιδεικνύει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Ήταν ζήτημα ανωριμότητας ή έλλειψης βούλησης;
Θα έλεγα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε την αποφασιστικότητα που του έδινε μια κοινωνία σε κίνηση και έγερση, την εντιμότητα ενός κόμματος με έλλειψη εμπειρίας διακυβέρνησης και τη βούληση να ανταποκριθεί στην ιστορική πρόσκληση να κυβερνά για πρώτη φορά η Αριστερά. Όμως αυτά δεν επαρκούν. Σήμερα έχουμε εμπειρία και γνώση των δυσκολιών. Έχουμε μια νέα γενιά αριστερών επιστημόνων που απέδειξαν τα χρόνια της διακυβέρνησης την υψηλή τους ποιότητα, την αποφασιστικότητα, το αριστερό τους ήθος και την αυταπάρνηση τους. Γνωρίζουμε τις αντιστάσεις στους θεσμούς του κράτους και τα όρια και τις δυνατότητες μας. Η επάνοδος στη διακυβέρνηση θα είναι πολύ διαφορετική εφόσον γίνει με μια κοινωνία και ένα κόμμα που θα είναι σε κίνηση και θα συνεχίσει να μας ελέγχει σε κάθε βήμα.
Είπες πως διαμορφώσατε ένα νέο πρόγραμμα ως προς την Πρόνοια. Θα μας δώσεις τους άξονες αυτού;
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θεωρεί ότι βασικός μοχλός για την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων είναι ένα σοβαρό προνοιακό κράτος που παρεμβαίνει για να άρει τις ανισότητες οι οποίες εμφανίζονται σε κάποιες φάσεις της ζωής των πολιτών. Ο καθένας μας αντιμετωπίζει τέτοιες φάσεις κατά τις οποίες παύει να είναι ισότιμος με τους άλλους λόγω φτώχειας, γήρανσης, αναπηρίας, αλλά και γιατί αποκτά παιδιά, ένα ευτυχές γεγονός που δημιουργεί ανισότητα. Η πρόνοια και η κοινωνική αλληλεγγύη είναι υποχρέωση του κράτους και ευθύνη του προς την κοινωνική πλειοψηφία και όχι μόνο στους φτωχούς. Για αυτό, από όλες τις παροχές και επιδόματα που σχεδιάσαμε (voucher για βρεφονηπιακούς σταθμούς, επίδομα παιδιού, επίδομα στέγης, σχολικά γεύματα, επίδομα αναπηρίας) μόνο το ΚΕΑ αφορά τη φτώχεια. Όλα τα άλλα αφορούν και τα μεσαία στρώματα, μεσαία εισοδήματα. Αντίθετα, η ΝΔ μείωσε τις δαπάνες για την πρόνοια από τον πρώτο χρόνο διακυβέρνησης και πιστεύει ότι αφορά μόνο τους φτωχούς, και μάλιστα τους ακραία φτωχούς. Αυτή είναι η διαιρετική τομή ανάμεσα στην αριστερά και την νεοφιλελεύθερη δεξιά. Το σχέδιο Πισσαρίδη πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω βάζοντας βόμβα στα θεμέλια του προνοιακού κράτους που χτίσαμε κατά την τετραετία της διακυβέρνησης μας: προτείνει τη συγχώνευση έξι παροχών και επιδομάτων σε ένα, στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (πρώην ΚΕΑ) πλην του αναπηρικού επιδόματος, καταργώντας όλα τα επιδόματα που δίναμε και στα μεσαία εισοδηματικά στρώματα. Αυτή ήταν πρόταση του ΔΝΤ που εμείς δεν είχαμε δεχτεί. Για τους αναπήρους επιφυλάσσει τη μείωση των αναπηρικών συντάξεων και επιδομάτων αφού επαναφέρει την πρόταση του ΔΝΤ για την αξιολόγηση της αναπηρίας με βάση τη λειτουργικότητα, την οποία επίσης, εμείς δεν είχαμε δεχτεί. Η ΝΔ και το σχέδιο Πισσαρίδη στοχεύουν στη μείωση των δαπανών για τη πρόνοια που θεωρούν ότι δεν έχουν σχέση με την ανάπτυξη, σε αντίθεση με εμάς που πιστεύουμε ότι είναι αναπτυξιακές δαπάνες διότι τα χρήματα που πέφτουν στην αγορά, αυξάνουν την ενεργό ζήτηση, την κατανάλωση και δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Εμείς, λοιπόν, προτείνουμε την παρέμβαση του κράτους με τον κοινωνικό μισθό σε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που θα συνάψει η αριστερά με τον λαό. Αυτός υλοποιείται με παροχές, επιδόματα και δωρεάν υπηρεσίες που παρέχει το κοινωνικό κράτος, στη δημόσια παιδεία, υγεία, πρόνοια. Η κυβέρνηση μας, σε αυτή την κατεύθυνση, ξαναέχτισε το κοινωνικό κράτος. Και τότε φτιάξαμε και το Εισόδημα Αλληλεγγύης, το λεγόμενο ΚΕΑ, το οποίο λειτουργούσε ως δίχτυ ασφαλείας για τη φτώχεια. Με την πανδημία έγινε εμφανές ότι αυτό το δίχτυ ασφαλείας δεν φτάνει, όχι μόνο γιατί οι κρίσεις του καπιταλισμού είναι συνεχείς και εγγενείς, αλλά και γιατί καταρρέουν κοινωνικά στρώματα, που διαβιούσαν αξιοπρεπώς μέχρι χθες. Βάσει αυτών των παρατηρήσεων, σχεδιάσαμε το εισόδημα έκτακτης ανάγκης. Η διαφορά του από το ΚΕΑ είναι ότι δεν ζητά τα εισοδήματά σου πριν από έξι μήνες, αλλά την σημερινή σου οικονομική κατάσταση. Και παρεμβαίνει στην πτώση σου για να σε ενισχύσει. Το δεύτερο μάθημα που πήραμε από την πανδημία είναι ότι πρέπει να έχουμε διευρυμένες παροχές για το παιδί, τον ηλικιωμένο και τον ανάπηρο. Το τρίτο είναι ότι καταλάβαμε πως πρέπει να μιλάμε για δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες φροντίδας δωρεάν, υψηλής στάθμης. Ένα παράδειγμα είναι οι οίκοι ευγηρίας που πρέπει να κλείσουν, και να γυρίσουν οι ηλικιωμένοι στα σπίτια τους και να πληρώνει το κράτος τον φροντιστή ή να ζήσουν σε μικρά σπίτια τριών έως τεσσάρων ατόμων. Το τέταρτο μάθημα είναι ότι το κράτος πρέπει να συμπράξει με την τοπική αυτοδιοίκηση για να δημιουργήσει ένα δημόσιο ψηφιακό βραχίονα που θα αξιολογεί, θα παρεμβαίνει και θα ελέγχει τις δομές φροντίδας.
Αναφέρθηκες σε διευρυμένες παροχές για το παιδί, τον ηλικιωμένο και τον ανάπηρο. Συγκεκριμένα, τι σχεδιάζετε;
Επενδύουμε στο παιδί με καθολικό σύστημα υποστήριξης του παιδιού και κάθε εργαζόμενης και άνεργης μητέρας του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα), από τη γέννηση ως την ενηλικίωση του παιδιού. Συγκεκριμένα, προβλέπουμε ενίσχυση των βρεφονηπιακών σταθμών και δημιουργία νέων δημόσιων σταθμών, ολοκλήρωση της ένταξης 100 Κέντρων Στήριξης Οικογένειας (ΚΣΟΙ) σε Κέντρα Κοινότητας, δωρεάν σχολικά γεύματα και voucher για εκτός σχολείου αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες σε όλα τα παιδιά υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Επενδύουμε στην ανεξάρτητη διαβίωση και προσβασιμότητα των ΑΜΕΑ με καθιέρωση του φροντιστή αναπήρου ανάλογα με τον βαθμό και το είδος της αναπηρίας (και σε 24ωρη βάση εφόσον αυτό απαιτείται), διασφάλιση της φυσικής και ψηφιακής απρόσκοπτης και δωρεάν προσβασιμότητας όλων των ατόμων με κινητικές, αισθητηριακές ή νοητικές αναπηρίες, σε περιβάλλον, μεταφορές, υπηρεσίες, συναλλαγές και παροχές με το ηλεκτρονικό πάσο του αναπήρου, συνδεδεμένο με τον ηλεκτρονικό του φάκελο, δημιουργία πανελλαδικού εκτεταμένου δικτύου Στεγών Υποστηριζόμενης και Ανεξάρτητης Διαβίωσης (ΣΥΔ και ΣΑΔ) πλήρως προσβάσιμων και με «πράσινο» αποτύπωμα, δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για ένταξη των παιδιών με αναπηρία στην εκπαιδευτική διαδικασία μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας τους, κατηγορηματική απόρριψη της χρησιμοποίησης της λειτουργικότητας ως εργαλείου αξιολόγησης του αναπήρου με σκοπό της περικοπή συντάξεων και επιδομάτων. Επενδύουμε στη φροντίδα για τους ηλικιωμένους και τη διαγενεακή αλληλεγγύη με ολοκλήρωση των 150 Κέντρων Ολοκληρωμένης Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΟΦΗΛΙ), που είχαμε δρομολογήσει επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και τώρα έχουν παγώσει, για να συντονίζουν ψηφιακά τα ΚΑΠΗ, τα ΚΗΦΗ και το «Βοήθεια στο Σπίτι». Δωρεάν παροχή σε όλους τους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών που τη χρειάζονται, της συσκευής εντοπισμού και τηλε-ειδοποίησης για να μην μείνουν ποτέ αβοήθητοι. Αυτά είναι η πρόταση της ριζοσπαστικής αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, το αντίπαλο πρόγραμμα στην πρόταση Πισσαρίδη.
Πηγή: Η Εποχή
