Διάβασα το άρθρο της Μ. Ζορμπά στην Εποχή (13 και 14 Φεβρουαρίου 2021), και ειλικρινά έμεινα έκπληκτος.
Θα κάνω κατάχρηση της υπομονής των αναγνωστών μας και θα παραθέσω εκτεταμένα αποσπάσματα από το άρθρο της Μ. Ζορμπά το οποίο φέρει τον τίτλο iSΙRYZA Μια νέα σχέση με την πολιτική. Καν’ το καλύτερα / καν’ το μαζί μας. Γραμματική των μελών και κομματικές ανορθογραφίες.
Περί ανορθογραφιών λοιπόν.
Η Μ. Ζορμπά υποστηρίζει τη διεύρυνση και τον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Διαπιστώνει όμως προβλήματα. Στις διαπιστώσεις της όμως ξεπερνάει κάθε όριο. Δείτε τι γράφει αναφερόμενη στην διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ: «Η διεύρυνση και η ανασυγκρότηση δεν μπορεί να είναι η στενή πύλη των κινέζικων βασανιστηρίων με φρουρούς – απαράτσικ, αλλά μια πλατφόρμα προγραμματικής πολιτικής συμφωνίας και μια διαρκής ανάπτυξη ενός οργανωμένου σχεδίου συμμετοχών».
Εδώ είμαστε υποχρεωμένοι να σηκώσουμε τα χέρια ψηλά. Ποιοι είναι αυτοί οι «φρουροί-απαράτσικ» οι οποίοι στην «πύλη των κινέζικων βασανιστηρίων» (!!!), εμποδίζουν την «διαρκή ανάπτυξη ενός οργανωμένου σχεδίου συμμετοχών»; Η Μ. Ζορμπά δεν αναφέρει τάσεις, ρεύματα, ονόματα στελεχών κλπ. Και αυτό είναι το χειρότερο. Γιατί η λάσπη, από τους δηλητηριώδεις και ανοίκειους αυτούς χαρακτηρισμούς, μένει στον αέρα. Είναι φανερό ότι κείμενα σαν κι αυτό όχι μόνο δεν συμβάλουν στον εσωτερικό διάλογο αλλά, αντίθετα, ενισχύουν την εσωστρέφεια και τις εσωκομματικές αντιπαραθέσεις.
Προφανώς η Μ. Ζορμπά, όπως και τόσοι άλλοι και άλλες, με προέλευση κυρίως από τα ηγετικά κλιμάκια του άλλοτε ΠΑΣΟΚ, θεωρούν ότι είναι το τρισκατάρατο 3% του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο φυλάττωντας τις λενινιστικές Θερμοπύλες, είναι υπεύθυνο για την σημερινή καθήλωση του ΣΥΡΙΖΑ. (Ο πάντα οξυδερκής Μπάμπης Γεωργούλας ανέλυσε δεόντως, στο ίδιο φύλλο της εφημερίδας, τους λόγους για τους οποίους, παρά την εγκληματική πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ, δεν επωφελείται ο ΣΥΡΙΖΑ).
Η Μ. Ζορμπά ισχυρίζεται ότι «Οι νοσταλγοί του παλιοί ιεραρχικού λενινιστικού κόμματος και της κλειστής πρωτοπορίας θα πρέπει να διαβάσουν, έστω καθυστερημένα, λίγες σελίδες Γκράμσι για να αντιληφθούν τι σημαίνει κόμμα-συλλογικός διανοούμενος».
Όσον αφορά τη μελέτη του Γκράμσι είμαστε σύμφωνοι. Πρέπει να μελετηθεί. Όχι όμως με τα παραμορφωτικά γυαλιά των αναθεωρητών της ιστορίας. Ο Γκράμσι, αυτή η εντυπωσιακή και χαρισματική προσωπικότητα του ιταλικού κομμουνισμού, ανέλυσε με οξυδέρκεια τα ζητήματα της ηγεμονίας, του πολέμου θέσεων και κινήσεων κλπ. Δυστυχώς πολλοί από τους επιγόνους του, αυτοί οι οποίοι οδήγησαν αργά και βασανιστικά το πανίσχυρο ΚΚΙ στην επαίσχυντη πολιτική και οργανωτική του αυτοκτονία, επιχείρησαν να φέρουν το μεγάλο αυτό θεωρητικό και αγωνιστή του κομμουνιστικού κινήματος στα δικά τους ασήμαντα μέτρα. Τον παρουσίασαν –πολλοί από αυτούς πρώην σταλινικοί- ως ένα θεωρητικό του δεξιού ρεφορμισμού, του «ιστορικού συμβιβασμού», της συνεργασίας των τάξεων, της εγκατάλειψης των ιστορικών στόχων του κινήματος, – για όλα αυτά δηλαδή τα οποία οι ίδιοι εφάρμοσαν μέχρι τελικής εξαφάνισης του ιταλικού κόμματος.
Η αλήθεια βέβαια είναι εντελώς διαφορετική. Ο Γκράμσι, από τα νεανικά του χρόνια, υιοθέτησε τις μαρξιστικές αντιλήψεις, είχε μια τεράστια εμπιστοσύνη στο εργατικό κίνημα και στην ανάγκη συγκρότησης εργατικών συμβουλίων. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτός έγραψε το Πρόγραμμα των εργοστασιακών επιτροπών του Τορίνου, το οποίο φιλοδοξούσε να παρουσιάσει «τη νέα μορφή προλεταριακής εξουσίας». Ένθερμος υποστηρικτής της σοσιαλιστικής επανάστασης πρωτοστάτησε στη συγκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Υποστήριξε την «μπολσεβικοποίηση» του κόμματος και παρά τα λάθη του –υποτίμηση σε πρώτη φάση του φασιστικού φαινόμενου- είχε μια τεράστια θεωρητική συμβολή, ακόμα και μέσα από τα κελί της φυλακής, στις επεξεργασίες για το ιταλικό αλλά και το ευρωπαϊκό κομμουνιστικό κίνημα. Οι προτάσεις του σε θέματα τακτικής και όχι μόνον δεν απέβλεπαν στη διαχείριση και τη διατήρηση του συστήματος, αλλά στη σοσιαλιστική αλλαγή της κοινωνίας. Ο Γκράμσι, από όποια πλευρά και να τον μελετήσει κανείς, ήταν ένας επαναστάτης με την πλήρη έννοια του όρου.
Η Μ. Ζορμπά δεν μένει όμως στον Γκράμσι για να δυσφημίσει το «προηγούμενο ισχνό κομματικό σώμα» – αυτό που τα διάφορα παράθυρα και τα ντοκουμέντα της «φιλικής» δημοσιογραφίας αποκαλούν υποτιμητικά «ΣΥΡΙΖΑ του 3%»- αλλά, επί της ουσίας ζητά να «καθαριστεί η “αρχαία” (κομματική) σκουριά».
Η Μ. Ζορμπά υποστηρίζει ότι «Το κόμμα χαράκωμα, μέτωπο, πρωτοπορία, κομματική πειθαρχία, οικοδόμηση, γραμμή, καθοδήγηση, νομενκλατούρα επετηρίδα, απαράτ, εντολή από τα πάνω, μετωπικές οργανώσεις, γραφειοκρατία, φράξιες είναι μερικά ακόμα λεκτικά ίχνη του ψυχρού πολέμου. Ποιος δεν θυμάται την επιμονή του Α. Παπανδρέου να αποκαλεί το Πασόκ όχι κόμμα αλλά κίνημα , αλλά και τους «φίλους» της ΕΔΑ σε αντιδιαστολή προς τους «συντρόφους» του παράνομου ΚΚΕ…»
Δεν γνωρίζω γιατί ο Α. Παπανδρέου ήθελε να χαρακτηρίζει το ΠΑΣΟΚ κίνημα και όχι κόμμα. Υποθέτω ότι ήθελε να το διαχωρίσει –δεδομένου και του παρελθόντος του- από το κόμμα της «παραδοσιακής αριστεράς». Δημιούργησε όμως ένα αρχηγικό –ο αρχηγισμός του Α. Παπανδρέου πήρε πρωτοφανείς διαστάσεις- και ένα συγκεντρωτικό κόμμα –διαγραφές από τα πρώτα του βήματα, αήθεις χαρακτηρισμοί για όσους διαφωνούσαν- και στο οποίο μεγαλούργησαν οι «συσχετισμοί», δηλαδή ο χωρίς αρχές φραξιονισμός, η συγκρότηση οργανώσεων παραρτήματα των βουλευτών και των πολιτευτών, η εγγραφή μελών μόνο στα χαρτιά –τα λεγόμενα «δέντρα»- η συμμετοχή στις εσωκομματικές εκλογές ακόμα και των ψηφοφόρων, ή καλύτερα όσων δήλωναν ότι είναι ψηφοφόροι του, και πολλά άλλα –φαινόμενα τα οποία ορισμένοι επιχειρούν να μεταφέρουν, δεν γνωρίζω με πόση επιτυχία, και στον ΣΥΡΙΖΑ- και βέβαια ένα κίνημα, μια παράταξη, η οποία στο τέλος πνίγηκε μέσα στη διαπλοκή και τη διαφθορά.
Όσον αφορά το τελευταία σημείο της επισήμανσης της. Εδώ η Μ. Ζορμπά επιχειρεί μια ακροβασία. Η χρησιμοποίηση της προσφώνησης «φίλοι» από την νόμιμη ΕΔΑ, δεν ήταν σε αντιπαράθεση με την προσφώνηση «σύντροφοι» από το παράνομο ΚΚΕ, αλλά αποτελούσε μια στοιχειώδη προφύλαξη για τα μέλη και τους υποστηρικτές του κόμματος που δρούσαν στη νομιμότητα. Όποιος στις δεκαετίας του 1950 και του 1960 χρησιμοποιούσε τη λέξη «σύντροφος» είχε εξασφαλισμένη τη σύλληψη του από την ασφάλεια και πιθανά μια θέση σε κάποιο στρατόπεδο εξορίας. Ο αγαπημένος μας σύντροφος Τάκης ο Μπενάς, γραμματέας της Νεολαίας Λαμπράκη, ήταν ένας «φίλος» στην ΕΔΑ και ταυτόχρονα ένας «σύντροφος», και μάλιστα μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, στο ενιαίο ΚΚΕ. Και απορώ πως μπορεί να κανείς, δεκαετίες αργότερα, να χρησιμοποιεί τέτοια έωλα επιχειρήματα, για «ανοιχτούς» και για «κλειστούς», απλά και μόνο για να δικαιολογήσει την ανάγκη για μια «νέα γραμματική των μελών».
Επί της ουσίας τώρα. Το κόμμα που περιγράφει η Μ. Ζορμπά, δεν είναι το κόμμα της περιόδου του ψυχρού πολέμου, είναι το κόμμα της σταλινικής διαστρέβλωσης και παραμόρφωσης. Ένας τύπου κόμματος το οποίο οι κομμουνιστές της ανανέωσης, και δεν ήταν ευτυχώς οι μόνοι, απέρριψαν και τυπικά στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Πιστεύει ειλικρινά η Μ. Ζορμπά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα τέτοιο κόμμα; Εγώ, αν ήμουν στην θέση της και το πίστευα, θα έφευγα χιλιόμετρα μακριά. Ένα τέτοιο κόμμα δεν μεταλλάσσεται. Καμιά νέα «γραμματική των μελών» δεν πρόκειται να το μετασχηματίσει, όσα στελέχη του ΠΑΣΟΚ και αν προσχωρήσουν στην ηγεσία του. Θα μείνει με την «αρχαία σκουριά» του μέχρι τελικής εξαφάνισης, όπως απέδειξε και το άδοξο τέλος πολλών κομμάτων τόσο της κομμουνιστικής όσο και της σοσιαλιστικής αριστεράς, με πιο πρόσφατο παράδειγμα το αλήστου μνήμης ΠΑΣΟΚ.
Ποιες είναι οι διαζευκτικές λύσεις που αναφέρει τελικά στο άρθρο της η Μ. Ζορμπά; «Χρειάζονται εναλλακτικές επιλογές συμμετοχής» εκτιμά «Χρειάζονται δίκτυα διαλόγου, προβληματισμού και θεματικών ενδιαφερόντων που θα συνδέουν με ευρύτερες με ευρύτερες κοινωνικές συναρμογές. Τα τοτέμ των συνωμοσιών, των πατερναλιστικών κοινότοπων αναλύσεων, των μικρών και μεγαλύτερων τιμαρίων, του βερμπαλιστικού ριζοσπαστισμού, του παραγοντισμού, της πρωτοκαθεδρίας και του συντεχνιασμού δεν είναι παραγωγικά και μετατρέπουν τις ωραιότερες ιδέες σε χλωμές ιδεοληψίες εσωτερικής κατανάλωσης χωρίς κοινωνικό αντίκρισμα»
Εδώ η Μ. Ζορμπά παραβιάζει ανοιχτές θύρες. Οι «εναλλακτικές επιλογές συμμετοχής», έγιναν πράξη, και μάλιστα πολλά χρόνια, πριν όταν συγκροτήθηκε ο Χώρος Διαλόγου και Κοινής Δράσης, όταν οι δυνάμεις που τον αποτελούσαν συμμετείχαν ενεργά στο Φόρουμ, στις ευρωπορείες και σε πολλές κινηματικές μορφές δράσης, με αποκορύφωμα τη μάχη των πλατειών, όταν οι συζητήσεις και οι ανταλλαγές απόψεων και θέσεων για θέματα στρατηγικής και τακτικής ήταν στην ημερήσια διάταξη. Μέσα από αυτές τις διαδικασίες προέκυψε και ο ΣΥΡΙΖΑ την ίδια ακριβώς περίοδο που η Μ. Ζορμπά ήταν Διευθύντρια του πολιτικού γραφείου του πρωθυπουργού Κ. Σημίτη!
Τα υπόλοιπα, οι βερμπαλισμοί, οι παραγοντισμοί, οι συντεχνιασμοί, οι πατερναλισμοί, τα τιμάρια και οι χλωμές ιδεοληψίες μπορεί κατά περιόδους να χαρακτηρίζουν διάφορα κόμματα και οργανώσεις της αριστεράς, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες, όμως, κατά κύριο λόγο αντιπροσωπεύουν τον χώρο από τον οποίο ήλθε και η ίδια, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ, ιδιαίτερα αυτό του Κ. Σημίτη.
Ωστόσο, σε ένα πράγμα έχει δίκιο η Μ. Ζορμπά. Στο ότι πρέπει να γίνει ένας απολογισμός του ενάμιση χρόνου. Τι απέδωσε, αν απέδωσε, η διεύρυνση και κυρίως ο μετασχηματισμός του ΣΥΡΙΖΑ, τόσο πολιτικά όσο και οργανωτικά.
Κείμενα και άρθρα, όπως αυτά του Μπάμπη Γεωργούλα, του Μιχάλη Σπουρδαλάκη, του Κύρκου Δοξιάδη και πολλών άλλων, δίνουν την ευκαιρία για ένα σοβαρό, εν όψει και του συνεδρίου, διάλογο, όχι μόνο με το περιεχόμενο τους –κυρίως βέβαια γι’ αυτό- αλλά και για το ύφος που πρέπει να χαρακτηρίζει τον εσωτερικό διάλογο σε ένα κόμμα που θέλει να παραμείνει στο χώρο της αριστεράς. Να μου επιτρέψει να πω για ένα διάλογο μακριά από Κινέζους βασανιστές.
Θα χρειαστεί όμως να επανέλθω.
Τάκης Μαστρογιαννόπουλος
