Στις 12 Σεπτέμβρη του 1977 οι αρχές της Νοτίου Αφρικής ανακοινώνουν ότι ένας μαύρος πολιτικός κρατούμενος, ο Στιβ Μπίκο, βρέθηκε νεκρός στο κελί του, στις φυλακές της Πρετόρια, κάνοντας λόγο στην αρχή για «αδιευκρίνιστες συνθήκες θανάτου» και μετά για «αυτοκτονία».
Στις 26 Σεπτεμβρίου ο Μπίκο κηδεύεται στο Κινγκς Ουίλιαμ Τάουν και η κηδεία του μετατρέπεται σε διαδήλωση διαμαρτυρίας. Πάνω από 20.000 άνθρωποι τον αποχαιρετούν με υψωμένες γροθιές και θυμωμένα συνθήματα, ενώ στην κηδεία δίνουν το «παρών» και διπλωμάτες από 12 χώρες.
Αμέσως μετά ξεσπούν επί δύο ημέρες βίαιες ταραχές, που εξαπλώνονται σε όλη τη χώρα. Η Αστυνομία επιτίθεται με ιδιαίτερη αγριότητα κατά των διαδηλωτών και η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας είναι έντονη.
Στις 14 Νοέμβρη 1977 αρχίζει επισήμως πλέον, η εξέταση της υπόθεσης Μπίκο. Το πόρισμα του ιατροδικαστή και οι μάρτυρες είναι καταπέλτης κατά της κυβέρνησης και της Αστυνομίας. Ο Μπίκο δολοφονήθηκε από τους φύλακές του μετά από άγρια βασανιστήρια.
Είχε μεσολαβήσει η καταδίκη της νοτιοαφρικάνικης κυβέρνησης από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και η απαγόρευση πώλησης όπλων στη Νότια Αφρική. Παρ’ όλα αυτά το καθεστώς της Πρετόρια επιμένει στην πολιτική του. Στις εκλογές που γίνονται στις 30 Νοεμβρίου, το ακροδεξιό Εθνικό κόμμα θριαμβεύει.
Ωστόσο, δύο μήνες μετά τις εκλογές ο υπουργός Εξωτερικών Ρ.Φ. Μπότα αναγκάζεται να παραδεχτεί ότι «η υπόθεση Μπίκο προκάλεσε ανυπολόγιστη ζημιά στη Νότια Αφρική».
Ο «άγνωστος Μαντέλα»
Ο Στιβ Μπίκο γεννήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 1946, δολοφονήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 1977, σε ηλικία μόλις 31 ετών και έμεινε στην ιστορία ως «ο άγνωστος Μαντέλα».
Υπήρξε κορυφαία μορφή του κινήματος της μαύρης φοιτητικής νεολαίας και ηγέτης του Κινήματος της Μαύρης Συνείδησης, ένας θαρραλέος άνδρας που πλήρωσε με τη ίδια του ζωή του τον αγώνα του κατά του απαρτχάιντ στην πατρίδα του Νότια Αφρική.
Τρίτο παιδί μιας φτωχής οικογένειας, ο Στιβ Μπίκο μεγάλωσε στην πόλη Γκίνσμπεργκ. Το 1966 ξεκίνησε σπουδές Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Νατάλ.
Προσχώρησε αμέσως στην Εθνική Ένωση Νοτιοαφρικανών Φοιτητών (NUSAS), σύντομα όμως, απογοητεύθηκε, θεωρώντας ότι οι NUSAS -και άλλες ομάδες κατά του απαρτχάιντ- κυριαρχούνταν από λευκούς φιλελεύθερους και όχι από τους μαύρους οι οποίοι πλήττονταν από το ρατσιστικό καθεστώς και ότι ακόμη και οι πλέον καλοπροαίρετοι λευκοί αδυνατούσαν να κατανοήσουν πλήρως την εμπειρία των μαύρων, ενεργώντας ως επί το πλείστον με πατερναλιστικό τρόπο.
Κρίνοντας ότι είχε έρθει η ώρα οι μαύροι να οργανωθούν ανεξάρτητα, ιδρύει το 1968 την Οργάνωση Φοιτητών Νότιας Αφρικής (SASO), η οποία δεχόταν μόνο μαύρους. Το καθεστώς αρχικά χαιρετίζει τη δημιουργία της SASO, ερμηνεύοντας την ως νίκη του φυλετικού διαχωρισμού που υποστήριζε το απαρτχάιντ.
Επηρεασμένος από τον Φραντς Φανόν (1925-1961), τον «φιλόσοφο των οδοφραγμάτων» και το Αφρο-Αμερικανικό Κίνημα της Black Power, ο Μπίκο αναπτύσσει την ιδέα της Μαύρης Συνείδησης, που γίνεται επίσημη ιδεολογία της SASO.
Το κίνημα υποστήριζε το τέλος του απαρτχάιντ, το δικαίωμα της καθολικής ψήφου και τη μετάβαση της Νότιας Αφρικής στη σοσιαλιστική οικονομία.
Ο Μπίκο οργάνωνε κοινοτικά προγράμματα για μαύρους (BCP) και έθεσε στην κορυφή της δράσης του τη χειραφέτηση της μαύρης κοινότητας, πιστεύοντας ότι οι μαύροι πρέπει να απαλλαγούν από κάθε αίσθηση φυλετικής κατωτερότητας, ιδέα που αποτυπώθηκε στο σύνθημα «black is beautiful» (το μαύρο είναι όμορφο).
Το 1972, συμμετείχε στη σύσταση του Black People’s Convention (BPC) για την προώθηση των ιδεών της μαύρης συνείδησης.
Το καθεστώς έβλεπε στο πρόσωπο του Μπίκο μία ξεκάθαρη απειλή. Το 1973 τον μπλοκάρουν με μία σειρά απαγορεύσεων, γεγονός που περιόρισε σε μεγάλο βαθμό τις δραστηριότητές του, καθώς του απαγόρευσαν να μιλάει σε παραπάνω από ένα άτομο τη φορά, να κάνει ομιλίες να δημοσιεύει κείμενα, να έχει επαφή με τα media. Όμως, δεν καταφέρνουν να τον κάνουν να σωπάσει.
Ο Μπίκο παρέμεινε πολιτικά ενεργός, με έντονη παρουσία στην οργάνωση BCPs, όπου, παρά τα προβλήματα, βοήθησε στη δημιουργία ενός κέντρου υγείας και ενός βρεφονηπιακού σταθμού στο Ginsberg.
Την περίοδο εκείνη λάμβανε συνεχώς ανώνυμες απειλές.
Τον Αύγουστο του 1977 συλλαμβάνεται σε μπλόκο της αστυνομίας με την κατηγορία της τρομοκρατίας. Στο Πορτ Ελίζαμπεθ ανακρίνεται στην αίθουσα 619 του αστυνομικού σταθμού επί 22 ώρες. Τα υπόλοιπα είναι γνωστά.
Η φήμη του Μπίκο, του «πατέρα της Μαύρης Συνείδησης» εξαπλώθηκε μετά θάνατον σε όλον τον κόσμο.
Η βιογραφία του από τον φίλο του, δημοσιογράφο Ντέιβιντ Γουντς αποτέλεσε τη βάση της ταινίας του Ρίτσαρντ Ατένμπορο «Cry Freedom» (1987). Τον Μπίκο ενσάρκωνε ο ηθοποιός Ντένζελ Ουάσιγκτον και η ταινία ήταν υποψήφια για τέσσερα Όσκαρ.
Πίτερ Γκάμπριελ «Biko»
Ο Πίτερ Γκάμπριελ έγραψε το τραγούδι «Biko», που έγινε ύμνος κατά του ρατσισμού και ακουγόταν σε όλες τις συναυλίες της Διεθνούς Αμνηστίας, όταν έμαθε για τη δολοφονία του Μπίκο.
Το τραγούδι κυκλοφόρησε το 1980 και έφτασε στο Νο 38 των βρετανικών τσαρτς. Μάλιστα, ο Γκάμπριελ προσέφερε τα έσοδα από τις πωλήσεις του τραγουδιού στο Κίνημα της Μαύρης Συνείδησης της Νότιας Αφρικής.
Τόνια Γκόρου
Πηγή: TVXS
