Τη συνέντευξη πήρε ο Νίκος Γιαννόπουλος
Την επιχειρησιακή δυνατότητα του ΕΣΥ στην πανδημία
ενίσχυσε η αναστολή της τακτικής του λειτουργίας
Κατά γενική ομολογία το ΕΣΥ, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, αντέχει σ’ αυτήν την πρωτοφανή κρίση. Που οφείλεται η αντοχή του;
Είναι αναμφισβήτητη η διαπίστωση περί καθολικής αποδοχής του ΕΣΥ, σήμερα, στην ελληνική κοινωνία. Η αναγνώριση ρόλου και αξίας των δημόσιων συστημάτων υγείας καθολικής κάλυψης είναι νίκη στο ιδεολογικό πεδίο της προοδευτικής ατζέντας, της Αριστεράς. Για να φθάσουμε, όμως, σε αυτή την εικόνα ανταπόκρισης του ΕΣΥ στις προκλήσεις της πανδημίας έπαιξαν ρόλο τρία-τέσσερα πράγματα: οι άνθρωποι του συστήματος και η αφοσίωσή τους, τα μέτρα περιορισμού της διασποράς του ιού, η αναστολή της τακτικής λειτουργίας του ΕΣΥ και βεβαίως οι κρίσιμες παρεμβάσεις της περιόδου 2015-2019, σε περιβάλλον λιτότητας, που ενίσχυσαν την ανθεκτικότητά του στην πανδημία. Οι άνθρωποι του ΕΣΥ, που έβαλαν πλάτη τα χρόνια της κρίσης και μνημονίων, έδωσαν, με την προσπάθειά τους, πειστική απάντηση ακόμη και στους πιο σκληρούς θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού, με πρώτο τον ίδιο τον κ. Μητσοτάκη. Τα μέτρα περιορισμού της διασποράς, που εφαρμόστηκαν κατόπιν υποδείξεων των ικανών επιστημόνων που απαρτίζουν την αρμόδια επιτροπή, λήφθηκαν εγκαίρως και είχαν θετική επίδραση στο υγειονομικό πεδίο, βοηθώντας η καμπύλη της να έχει μία ομαλή πορεία. Και η στάση του ΣΥΡΙΖΑ και η επιλογή της υπεύθυνης «γραμμής», της γραμμής πολιτικής συναίνεσης βοήθησε σημαντικά στην κοινωνική συμμόρφωση με τα μέτρα. Βέβαια, συναίνεση στην επιστημονική διαχείριση της πανδημίας δεν συνεπάγεται και αφωνία ή πολύ περισσότερο ασυλία προς την κυβέρνηση, κατά την εφαρμογή των μέτρων. Την επιχειρησιακή δυνατότητα του ΕΣΥ στην πανδημία ενίσχυσε η αναστολή, σε πολύ μεγάλο βαθμό, της τακτικής του λειτουργίας. Δύο μήνες, περίπου, λειτουργεί ένα ΕΣΥ, ας μου επιτραπεί ο όρος, υποκατάστατο του Εθνικού Συστήματος Υγείας, διότι έχει προσανατολίσει την λειτουργία του στην πανδημία, αναστέλλοντας κρίσιμα και απαιτητικά κομμάτια της τακτικής τους λειτουργίας (τακτικά χειρουργεία, τακτικά εξωτερικά ιατρεία, απογευματινά ιατρεία, τακτικούς διαγνωστικούς ελέγχους κλπ).
Γιατί στάθηκε όρθιο το σύστημα υγείας
Να βλέπαμε ξεχωριστά τις παρεμβάσεις 2015 – 2019; Το ανέφερες ως έναν παράγοντα αντοχής του ΕΣΥ στην πανδημία.
Η ίδια η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι ο βασικός λόγος που το σύστημα υγείας είναι σήμερα όρθιο, κατορθώνοντας, στο μνημονιακό πλαίσιο, να εφαρμόσει ένα άλλο πολιτικό σχέδιο για την Υγεία, που περιλάμβανε: Καθολική κάλυψη υγείας. Πρόσβαση των ανασφάλιστων στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ενίσχυση των δημόσιων δαπανών υγείας και των προϋπολογισμών των νοσοκομείων μετά από μια πενταετία συνεχών περικοπών (2010-2014). Προσλήψεις 19.500 (μόνιμου και επικουρικού προσωπικού, συμβασιούχων ΟΑΕΔ, προσωπικό των ΤΟΜΥ, κλπ) που κάλυψαν τις αποχωρήσεις μετά το 2015 και τα κενά καθώς είχαν «παγώσει» οι προσλήψεις. Μεταρρύθμιση στην ΠΦΥ με δημιουργία 127 ΤΟΜΥ και σταδιακή ανάπτυξη του θεσμού του οικογενειακού γιατρού και της ομάδας υγείας που δίνει έμφαση στην πρόληψη και την κοινοτική φροντίδα. Στήριξη των Κέντρων Υγείας (αστικού και αγροτικού τύπου) με προκήρυξη 450 μόνιμων γιατρών. Θεσμοθέτηση των Κινητών Ομάδων Υγείας (ΚΟΜΥ) για ολοκληρωμένη φροντίδα ασθενών με δυσκολίες πρόσβασης στις δημόσιες δομές. Ανάπτυξη πάνω από 100 νέων κλινών ΜΕΘ – κάλυψη όλων (190) των κενών οργανικών θέσεων γιατρών ΕΣΥ στις ΜΕΘ. Ενίσχυση των ΤΕΠ με προκήρυξη 500 μόνιμων ειδικευμένων γιατρών ΕΣΥ. Δημιουργία μηχανισμού γρήγορης κάλυψης έκτακτων αναγκών προσωπικού (λίστες διαθέσιμων επικουρικών γιατρών, νοσηλευτών, παραϊατρικού προσωπικού ανά ειδικότητα και ανά ΥΠΕ). Ενίσχυση δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας (προκήρυξη 150 θέσεων ψυχιάτρων-παιδοψυχιάτρων, άνοιγμα 4 νέων ψυχιατρικών κλινικών σε γενικά νοσοκομεία της Περιφέρειας, στήριξη των Κέντρων Ψυχικής Υγείας και των Κινητών Μονάδων Ψυχικής Υγείας).
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη προχώρησε μεν σε προσλήψεις,
όμως με προσωπικό «μιας χρήσης»,
συμβασιούχους ορισμένου χρόνου,
για να καλυφθούν οι τρέχουσες αυξημένες ανάγκες
Ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένει ιδιαίτερα στις προσλήψεις μόνιμου προσωπικού για το σύστημα. Θα ήθελες να μας το αναλύσεις λίγο περισσότερο; Γιατί πρέπει να προσληφθούν μόνιμοι;
Το ΕΣΥ, όπως και οι υπόλοιποι κρίσιμοι βραχίονες του κοινωνικού κράτους, για να διασφαλίζουν συνέχεια στη φροντίδα, χρειάζονται προσωπικό αφοσιωμένο και έτοιμο να ταυτιστεί ακόμη και στις δύσκολες καταστάσεις με αξίες και στόχους που υπερβαίνουν έναν τυπικό εργασιακό ρόλο. Αυτή την υπέρβαση βιώνουμε σήμερα με την πανδημία, αλλά αναδείχθηκε και καθ’ όλη την περίοδο των μνημονίων, όταν οι άνθρωποί του ήταν εκεί και έδιναν τη μάχη, παρά τις δύσκολες συνθήκες και τη μισθολογική συμπίεση. Η δική μας επιμονή για προκήρυξη μόνιμων θέσεων, εκτός από ιδεολογικά χαρακτηριστικά, έχει και μία λογική κινητρο-δότησης υγειονομικού προσωπικού και ειδικότερα ιατρικού ώστε να στελεχώσει το ΕΣΥ. Το brain-drain, που την τελευταία δεκαετία έχει οδηγήσει περισσότερους από 16.000 νέους γιατρούς εκτός χώρας, και οι περιορισμένες αμοιβές στο ΕΣΥ μπορούν να αντισταθμιστούν μόνο με την μαζική προκήρυξη μόνιμων θέσεων που θα δώσει, μεταξύ άλλων, σήμα προοπτικής σε νέους επιστήμονες να παραμείνουν στην χώρα ή ακόμη και να επιστρέψουν. Το αίτημα γίνεται πιο πιεστικό ειδικότερα τώρα που, λόγω πανδημίας, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προχώρησε μεν σε προσλήψεις, με προσωπικό όμως «μιας χρήσης», συμβασιούχους ορισμένου χρόνου, για να καλυφθούν οι τρέχουσες αυξημένες ανάγκες, χωρίς να κάνει το παραμικρό για προκήρυξη μόνιμων θέσεων. Κάναμε πολύ μεγάλη προσπάθεια για την κατάργηση του περιορισμού 1 προς 5 (προσλήψεις προς αποχωρήσεις) τα προηγούμενα χρόνια και τώρα που υπάρχει δημοσιονομικό περιθώριο και ευρεία πολιτική και κοινωνική συναίνεση για την αξία μόνιμης ενίσχυσης του ΕΣΥ, η κυβέρνηση εμμονικά περιμένει να περάσει η μπόρα, ώστε να επιστρέψει στο δικό της πολιτικό σχέδιο: υπολειμματικό κοινωνικό κράτος, μικρότερο ΕΣΥ, λιγότερα δικαιώματα, περισσότερο χώρο στην ιδιωτική πρωτοβουλία.
Μετά την πανδημία
Μία κυβέρνηση της αριστεράς στη διαχείριση της κρίσης τι παραπάνω θα έκανε για το ΕΣΥ;
Με τη δημοσιονομική ευελιξία που προσφέρει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η πανδημία, την άρση των περιορισμών στις προσλήψεις/αποχωρήσεις, την ευρεία κοινωνική και πολιτική συναίνεση και ένα σχέδιο που έχει την ενίσχυση του ΕΣΥ στο επίκεντρο, νομίζω, θα κάναμε περισσότερα σε αυτήν την κατεύθυνση. Θα το ενισχύαμε πιο «απλόχερα» με επικουρικό και μόνιμο προσωπικό. Θα βάζαμε πιο ενεργά στη μάχη την Πρωτοβάθμια, (Κέντρα Υγείας, ΤΟΜΥ, Περιφερειακά Ιατρεία). Θα μεριμνούσαμε για αποσυμφόρηση των χώρων διαβίωσης των ευάλωτων προσφυγικών πληθυσμών, θα δίναμε έμφαση στην πρόληψη και στην αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων του ΕΣΥ ώστε η πληροφορία και η επαφή του συστήματος με τους πολίτες να μην περιοριστεί μόνο στην διαχείριση των περιστατικών της πανδημίας. Αν π.χ. είχαν υποστηριχθεί και αξιοποιηθεί οι ΤΟΜΥ θα είχαμε από την αρχή της πανδημίας 127 ομάδες υγείας με εξειδίκευση στην κοινότητα, ικανές να ενημερώνουν, να επιτηρούν και να παρεμβαίνουν τόσο στον γενικό πληθυσμό, όσο και σε κατηγορίες ευάλωτων συμπολιτών μας. Παράλληλα, θα είχαμε βάλει μπροστά το σχέδιό μας για την επόμενη μέρα της πανδημίας, που όπως παρουσιάστηκε και στο πλαίσιο του «Μένουμε Όρθιοι» περιλαμβάνει αυξημένη χρηματοδότηση του ΕΣΥ (επιπλέον 1 δισ. ευρώ ή 0,5% του ΑΕΠ) άρα νέους πόρους, κάλυψη νέων αναγκών και ανάπτυξη νέων υπηρεσιών μακροπρόθεσμου ορίζοντα.
Τι προβλέπεις ότι θα πράξει η κυβέρνηση όταν πια η κρίση περάσει; Θυμόμαστε, είχε έτοιμες τις ΣΔΙΤ…
Φοβάμαι ότι η ΝΔ, παρά την αναγκαστική και προσωρινή στήριξη του ΕΣΥ, ετοιμάζεται να επαναφέρει το σχέδιο του «νέου ΕΣΥ μέσω των ΣΔΙΤ. Δεν σκοπεύει μακροπρόθεσμη ενίσχυση και αναβάθμιση του ΕΣΥ, να προχωρήσει σε πολυετή σχεδιασμό μόνιμων προσλήψεων όπως είχαμε δρομολογήσει εμείς. Θέλει «συμβασιούχους μιας χρήσης» και επιστροφή στην «κανονικότητα» του ανεπαρκούς ΕΣΥ που δίνει «χώρο» στις ιδιωτικές επενδύσεις. Απέναντι στο νεοφιλελεύθερο σχέδιο των ΣΔΙΤ που δεν αντιμετωπίζει τα διαχρονικά και ζωτικά προβλήματα της δημόσιας περίθαλψης αλλά την ανάγκη κερδοφόρων ιδιωτικών επενδύσεων εντός του «σκληρού πυρήνα» του ΕΣΥ, οφείλουμε, μαζί με το έντιμο και αξιοπρεπές ανθρώπινο δυναμικό του, τους Συλλόγους Ασθενών, την κοινωνία των πολιτών, τις προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις, να υπερασπιστούμε όχι μόνο τα θετικά βήματα και τις μεταρρυθμιστικές τομές που έγιναν επί ΣΥΡΙΖΑ, αλλά την Υγεία ως καθολικό κοινωνικό δικαίωμα που διασφαλίζεται μέσα από την ενδυνάμωση του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, προσανατολισμένου στην διευρυμένη κάλυψη νέων αναγκών, με ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και μακροχρόνια επένδυση σε προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή. Αφετηρία είναι: προκήρυξη 4.000 μόνιμων θέσεων στο ΕΣΥ μέσα στο 2020 και ένας αντίστοιχου βεληνεκούς σχεδιασμός τετραετίας, κατάρτιση στρατηγικού προγράμματος υλικοτεχνικής αναβάθμισης των υποδομών του ΕΣΥ, ενός Φιλόδημου για την Υγεία, με αξιοποίηση πόρων από το ΠΔΕ, το νέο ΕΣΠΑ και άλλες ενωσιακές πηγές. Ο «Φιλόδημος για την Υγεία» μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να αποτελέσει την απάντηση στο νεοφιλελεύθερο σχέδιο περί ΣΔΙΤ στην υγεία. Άλλωστε, οι περιβόητες Συμπράξεις Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) προσεγγίζονται από τους επιχειρηματίες υγείας μόνο με όρους κερδοφορίας και επενδύσεων σε τομείς εγγυημένης απόδοσης (όπως η σύγχρονη διαγνωστική τεχνολογία κλπ) και κανείς ιδιώτης δεν έχει σκοπό να επενδύσει στους κρίσιμους «κρίκους» του ΕΣΥ που χρειάζονται ενίσχυση όπως η ΠΦΥ, η κατ’ οίκον φροντίδα, τα ΤΕΠ και οι ΜΕΘ.
Στο όριο της ανευθυνότητας η μαζική προσέλκυση τουρισμού
Κατά τόπους, το ΕΣΥ που έχει τις μεγαλύτερες ανάγκες; Τα νησιά πχ θα αντέξουν ένα δεύτερο κύμα του ιού το καλοκαίρι;
Οι αγροτικές και νησιωτικές περιοχές είναι αλήθεια ότι αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην υγειονομική φροντίδα, κυρίως σε επίπεδο στελέχωσης των δημόσιων δομών, λιγότερο σε επίπεδο εξοπλισμού και συνήθως παντού λόγω ιδιαίτερων συνθηκών (οδικό δίκτυο, ακτοπλοϊκή σύνδεση) στο σύστημα διακομιδών. Κατά τη διακυβέρνησή μας κάναμε μία σημαντική προσπάθεια, μέσω του επιδόματος αγόνου, να στελεχώσουμε περιφερειακά ιατρεία που ήταν κενά επί χρόνια και ήταν πολύ σημαντικά τα αποτελέσματα. Επίσης, πραγματοποιήθηκε μία συστηματική προσπάθεια αναβάθμισης της υγειονομικής υποδομής πολλών ορεινών και νησιωτικών περιοχών. Η μεγάλη πρόκληση, ωστόσο, παραμένει η θεσμοθέτηση ενός γενναίου πλαισίου κινήτρων, οικονομικών και άλλων, ώστε οι υγειονομικοί σχηματισμοί σε αυτές τις περιοχές να καταστούν πιο ελκυστικοί για τους γιατρούς και τους άλλους επαγγελματίες υγείας. Η νησιωτική Ελλάδα αποτελεί κατά βάση τουριστικό προορισμό τους θερινούς μήνες και έχει διαχρονικά αυξημένες εποχικές ανάγκες, αντιμετωπίζοντας σημαντικές πληθυσμιακές μεταβολές από χειμώνα σε καλοκαίρι. Δεν είναι προφανώς αισιόδοξη η εικόνα στο ενδεχόμενο εξάπλωσης του ιού μέσα στο καλοκαίρι. Γι’ αυτό έχουμε τονίσει, από την αρχή, ότι πρέπει να πάμε σε μια ελεγχόμενη αποκλιμάκωση των περιοριστικών μέτρων, με προσήλωση στην επιστημονική τεκμηρίωση των πολιτικών αποφάσεων και με αυξημένη επιδημιολογική επιτήρηση. Προφανώς, οι συνέπειες στην οικονομία και στην εργασία είναι ιδιαίτερα έντονες και πιθανότατα θα αφήσουν μεγαλύτερης διάρκειας αποτύπωμα, αλλά και ένα σήμα από κυβερνητικά χείλη για μαζική προσέλκυση τουρισμού κινείται στο όριο της ανευθυνότητας, ειδικά σε περιοχές που το ΕΣΥ διαχρονικά αντιμετωπίζει δυσκολίες. Θα πω σχηματικά ότι είναι σαν να βγαίνουμε από την καραντίνα έχοντας θέσει σε λειτουργία «την αντίστροφη μέτρηση σε εκρηκτικό μηχανισμό».
Κατά την κυβερνητική σας θητεία, τι παρεμβάσεις σχεδιάζατε και τελικά δεν ολοκληρώθηκαν;
Δεν ξέρω αν το πολιτικά ορθό είναι να λες πολλά ή λίγα, αλλά σε κάθε περίπτωση νομίζω ότι είμαστε σε σωστή κατεύθυνση όταν ξεκινάμε να απαντάμε «ξεχνώντας» τους δημοσιονομικούς και μνημονιακούς περιορισμούς. Στη μέση έμεινε η πολύ μεγάλη προσπάθεια, κυρίως από τον Γιώργο Γιαννόπουλο, για την τροποποίηση των οργανισμών νοσοκομείων και ΥΠΕ. Θα θέλαμε περισσότερο χρόνο για να ανοίξουμε και άλλες ΤΟΜΥ ή να δούμε να υλοποιείται εξ ολοκλήρου ο σχεδιασμός για αυτόνομα τμήματα επειγόντων περιστατικών. Άρτιος ήταν και ο σχεδιασμός στην ανάπτυξη υπηρεσιών φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης από το ΕΣΥ με την πρόβλεψη για ενεργοποίηση ΚΕΦΙΑΠ. Σημαντικό ήταν το στρατηγικό σχέδιο για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων που ως διακριτός άξονας εξασφάλισε χρηματοδότηση από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, οι καινοτόμες δράσεις στη ψυχική υγεία, αλλά και το μεγάλο project για τις κινητές ομάδες υγείας, σε αγροτικές και ημιαστικές περιοχές, το οποίο εσχάτως φρόντισε να «κακοποιήσει» η Κυβέρνηση. Το ευτύχημα είναι ότι αυτά τα ανολοκλήρωτα βήματα ή ακόμη και τα σχέδια, εξ αρχής, αποτελούν μία εξαιρετική παρακαταθήκη για την επόμενη μέρα. Καθήκον μας είναι να προετοιμαστούμε για αυτήν. Άλλωστε, η πολιτική της Αριστεράς στην υγεία απέδειξε ότι μπορεί να είναι ριζοσπαστική, τεκμηριωμένη, αποτελεσματική.
Πηγή: Η Εποχή
