Σάββας Ρομπόλης: Μο­νό­δρο­μος η ε­γκα­θί­δρυ­ση συν­θη­κών δυ­να­μι­κής α­νά­πτυ­ξης

Τη συ­νέ­ντευ­ξη πή­ρε ο Παύ­λος Κλαυ­δια­νός

Έχου­με στα χέ­ρια μας, πλέ­ον, τη συμ­φω­νία στο Eurogroup, η ο­ποία, στο ση­με­ρι­νό πλαί­σιο συ­σχε­τι­σμών, προ­δια­γρά­φει τα ε­πό­με­να βή­μα­τα για το κοι­νω­νι­κό κρά­τος και την οι­κο­νο­μία. Ποια η πρώ­τη ε­κτί­μη­σή σου γι’ αυ­τή;
Το θε­με­λιώ­δες α­ξιο­λο­γι­κό ε­ρώ­τη­μα που προ­κύ­πτει α­πό τη συμ­φω­νία της 21ης Ιου­νίου του Eurogroup συ­νί­στα­ται στο εάν, στο βαθ­μό που τη­ν α­φο­ρά, με τους ό­ρους και τις προϋπο­θέ­σεις που πε­ρι­λαμ­βά­νει, θα ω­θή­σει την ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία σε συν­θή­κες α­ναι­μι­κής (μέ­σος ε­τή­σιος ρυθ­μός με­τα­βο­λής του Α­ΕΠ 1,5%-2% την πε­ρίο­δο 2018-2060) ή δυ­να­μι­κής α­νά­πτυ­ξης (μέ­σος ε­τή­σιος ρυθ­μός με­τα­βο­λής του Α­Ε­Π του­λά­χι­στον 3,5% την πε­ρίο­δο 2018-2060). Από την ά­πο­ψη αυ­τή, α­ξί­ζει να ση­μειω­θεί ό­τι την πε­ρίο­δο 1981-2009 ο μέ­σος ε­τή­σιος ρυθ­μός με­τα­βο­λής του Α­ΕΠ στην ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία ή­ταν 2%, με συ­νε­χή δα­νει­σμό και ε­πί­πε­δο κα­τα­νά­λω­σης δυ­σα­νά­λο­γο των πα­ρα­γω­γι­κώ­ν της ε­πι­δό­σεων. Κα­τά συ­νέ­πεια, το δια­κύ­βευ­μα για την ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία και το κοι­νω­νι­κό κρά­τος εί­ναι αρ­κε­τά σο­βα­ρό, με την έν­νοια ό­τι εάν ε­πι­κρα­τή­σουν στο μέλ­λον οι συν­θή­κες μίας α­ναι­μι­κής α­νά­πτυ­ξης, τό­τε οι ε­πι­δό­σεις της δεν θα ε­παρ­κούν για να α­ντι­με­τω­πί­σουν τη­ν α­νερ­γία, τις α­νι­σό­τη­τες, να χρη­μα­το­δο­τή­σου­ν ε­παρ­κώς το σύ­στη­μα κοι­νω­νι­κής προ­στα­σίας και να α­να­κό­ψουν, με­τα­ξύ των άλ­λων, τα βα­σι­κά αί­τια της μείω­σης των γεν­νή­σεων, της με­τα­νά­στευ­σης και της μείω­σης του πλη­θυ­σμού κα­τά την πε­ρίο­δο 2010-2018. Ως ε­κ τού­του, α­πο­τε­λεί μο­νό­δρο­μο για τη­ν ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία και το κοι­νω­νι­κό κρά­τος η ε­γκα­θί­δρυ­ση συν­θη­κών μίας δυ­να­μι­κής α­νά­πτυ­ξης, στην κα­τεύ­θυν­ση προ­σα­να­το­λι­σμού των ε­πεν­δύ­σεων (δη­μό­σιες, ι­διω­τι­κές, κ.λ.π.) στην τε­χνο­λο­γι­κή-και­νο­το­μι­κή α­να­βάθ­μι­ση της πα­ρα­γω­γι­κής της βά­σης, στην το­με­α­κή και κλα­δι­κή α­να­διάρ­θρω­ση της α­γρο­τι­κής, με­τα­ποιη­τι­κής-βιο­μη­χα­νι­κής πα­ρα­γω­γής, στην αύ­ξη­ση των ε­ξα­γω­γώ­ν διε­θνώς ε­μπο­ρεύ­σι­μων και α­ντα­γω­νι­στι­κώ­ν προϊό­ντων και υ­πη­ρε­σιών, κα­θώς και της α­να­βάθ­μι­σης του κοι­νω­νι­κού κρά­τους.

Το ζή­τη­μα της κα­τα­νά­λω­σης

Το κρί­σι­μο ε­ρώ­τη­μα εί­ναι να δια­κρι­βώ­σου­με τι πε­ρι­θώ­ρια α­νά­πτυ­ξης ε­πι­τρέ­πει το πλαί­σιο που κα­θο­ρί­στη­κε, αυ­τά κα­θ’ ε­αυ­τά. Η κυ­βέρ­νη­ση μι­λά για δυ­να­τό­τη­τες που α­νοίχ­θη­καν, σε έ­να διά­δρο­μο 10 – 15 ε­τών, να μπουν στέ­ρεες βά­σεις για να στα­θεί στα πό­δια της η οι­κο­νο­μία. Μπο­ρεί να συμ­βεί αυ­τό; Ποια μέ­τρα πο­λι­τι­κής θα το ε­πα­λή­θευαν; Εί­ναι ε­φι­κτά στο υ­πάρ­χο­ν πλαί­σιο ε­πο­πτείας και ο­ρίων πο­λι­τι­κής που ο­ρί­ζο­νται;
Το πλαί­σιο των ό­ρων και των προϋπο­θέ­σεω­ν που ε­μπε­ριέ­χο­νται στη συμ­φω­νία, δε­ν ε­νερ­γο­ποιεί δύο κι­νη­τή­ριες δυ­νά­μεις, με­τα­ξύ των άλ­λων, της δια­δι­κα­σίας α­νά­πτυ­ξης: την α­πο­τα­μίευ­ση και τη­ν κα­τα­νά­λω­ση, ώ­στε να δη­μιουρ­γη­θού­ν ε­πεν­δυ­τι­κές συν­θή­κες μίας δυ­να­μι­κής α­νά­πτυ­ξης και αύ­ξη­σης του Α­ΕΠ -του­λά­χι­στο­ν 3,5% κα­τά μέ­σο ε­τή­σιο ρυθ­μό με­τα­βο­λής- προ­κει­μέ­νου κα­τά το πρώ­το με­σο­πρό­θε­σμο διά­στη­μα να μπο­ρέ­σει η ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία να α­πο­μα­κρυν­θεί με βε­βαιό­τη­τα α­πό τις υ­φε­σια­κές ε­πι­πτώ­σεις της μνη­μο­νι­κής πε­ριό­δου. Στις συν­θή­κες αυ­τές η α­να­γκαία ε­πεν­δυ­τι­κή δυ­να­μι­κή ε­πα­φίε­ται στις ά­με­σες ξέ­νες ε­πεν­δύ­σεις, η στρα­τη­γι­κή των ο­ποίων, ό­πως προ­κύ­πτει εκ του α­πο­τε­λέ­σμα­τος, δεν συ­νά­δει πολ­λές φο­ρές με τα α­να­πτυ­ξια­κά δια­κυ­βεύ­μα­τα τω­ν χω­ρών υ­πο­δο­χής. Γι΄ αυ­τό θεω­ρώ ό­τι το α­να­πτυ­ξια­κό μέλ­λον της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μίας, στο πλαί­σιο των πε­ριο­ρι­σμώ­ν και των δυ­να­το­τή­των, α­πο­τε­λεί τη­ν σο­βα­ρό­τε­ρη και κρι­σι­μό­τε­ρη, α­πό ά­πο­ψη πο­λι­τι­κή, οι­κο­νο­μι­κή, κοι­νω­νι­κή, πρό­κλη­ση των ε­πό­με­νων δε­κα­ε­τιών.

Ο με­γά­λος κίν­δυ­νος για την ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία εί­ναι να κα­θη­λω­θεί, για μα­κρό διά­στη­μα, σε μια α­ναι­μι­κή α­νά­πτυ­ξη και ό­χι δυ­να­μι­κή, που εί­ναι α­πο­λύ­τως α­να­γκαίο αν θέ­λεις να κα­λύ­ψεις την α­πώ­λεια του 25% του Α­ΕΠ που έ­χει συμ­βεί. Εξάλ­λου οι με­λέ­τες των δα­νει­στών για την πε­ρίο­δο 2020 – 2070 αυ­τό προ­βλέ­πουν και με βά­ση αυ­τό προ­τεί­νουν μέ­τρα και πο­λι­τι­κή! Πώς μπο­ρεί να δρα­πε­τεύ­σου­με απ’ αυ­τό το φαύ­λο κύ­κλο;
Νο­μί­ζω ό­τι ο με­γά­λος κίν­δυ­νος για την ελ­λη­νι­κή οι­κο­νο­μία εί­ναι η ε­πα­νά­λη­ψη της α­να­ντι­στοι­χίας στό­χου-α­πο­τε­λέ­σμα­τος των α­σκού­με­νων πο­λι­τι­κών των τριώ­ν μνη­μο­νίων (2010-2018), με την έν­νοια ό­τι στό­χευαν στην ε­ξι­σορ­ρό­πη­ση της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μίας και στην α­πο­κα­τά­στα­ση της βιω­σι­μό­τη­τας των ε­ξω­τε­ρι­κών πλη­ρω­μώ­ν της χώ­ρας και αυ­τό ε­πι­τεύχ­θη­κε με­τά α­πό ο­κτώ χρό­νια με ση­μα­ντι­κές θυ­σίες της με­γά­λης πλειο­ψη­φίας του πλη­θυ­σμού, με πα­ρα­γω­γι­κή, ει­σο­δη­μα­τι­κή και κοι­νω­νι­κή κα­τάρ­ρευ­ση και με ε­πί­πε­δο χρέ­ους α­πό 123% του Α­ΕΠ (280 δισ. ευ­ρώ το 2009) να έ­χει αυ­ξη­θεί στο 185% του Α­ΕΠ (330 δισ. ευ­ρώ το 2018). Αυ­τό ση­μαί­νει ό­τι εάν ο στό­χος (δε­κα­ε­τής διάρ­κεια α­νά­κτη­σης του α­πο­λε­σθέ­ντος ει­σο­δή­μα­τος της χώ­ρας και ε­πι­στρο­φής στο προ κρί­σης βιο­τι­κό ε­πί­πε­δο του πλη­θυ­σμού) του προ­γράμ­μα­τος των δα­νει­στών στε­φθεί με α­βε­βαιό­τη­τα, τό­τε θα ε­πι­βε­βαιω­θεί στο μέλ­λον η με­τα­τρο­πή της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μίας σε «αέ­ναη α­ποι­κία χρέ­ους».

Έχεις με­λε­τή­σει, στο πα­ρελ­θόν, τους ό­ρους που θα μπο­ρού­σε ο του­ρι­σμός να α­πο­τε­λέ­σει την α­φε­τη­ρία για την α­νά­πτυ­ξη της πρω­το­γε­νούς και εν μέ­ρει της δευ­τε­ρο­γε­νούς πα­ρα­γω­γής. Αυ­τούς τους το­μείς θεω­ρείς στις με­λέ­τες σου, ού­τως ή άλ­λως, κι­νη­τή­ριες δυ­νά­μεις για την πα­ρα­γω­γή διε­θνώς ε­μπο­ρεύ­σι­μων προϊό­ντων, α­ντι­με­τώ­πι­σης της α­νερ­γίας και ε­πα­να­σύ­στα­σης του κοι­νω­νι­κού κρά­τους, για να ξε­φύ­γου­με α­πό το μο­ντέ­λο το ο­ποίο σχε­διά­ζουν άλ­λοι για μας και στη­ρί­ζε­ται στις υ­πη­ρε­σίες, ό­χι την πα­ρα­γω­γή. Βλέ­πεις να ε­πι­δρά ή­δη ο του­ρι­σμός σ’ αυ­τή την κα­τεύ­θυν­ση; Πώς θα έ­πρε­πε να σχε­δια­σθεί η πο­λι­τι­κή που συν­δέει ό­λα αυ­τά;
Εί­ναι γνω­στό ό­τι η α­νά­πτυ­ξη του του­ρι­σμού στην Ελλά­δα δεν α­ξιο­ποίη­σε ε­παρ­κώς τη­ν α­να­βάθ­μι­ση της α­να­πτυ­ξια­κής του διά­στα­σης με τη σύ­ζευ­ξη του, μέ­σω της δη­μιουρ­γίας σε πε­ρι­φε­ρεια­κό ε­πί­πε­δο ο­λο­κλη­ρω­μέ­νω­ν συ­μπλεγ­μά­των δρα­στη­ριο­τή­των (clusters), με τους άλ­λους το­μείς και κλά­δους οι­κο­νο­μι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας. Κα­τά συ­νέ­πεια, το πα­ρα­τη­ρού­με­νο α­να­πτυ­ξια­κό έλ­λειμ­μα α­πο­τε­λεί πρό­κλη­ση α­ντι­με­τώ­πι­σης του κα­τά τα ε­πό­με­να χρό­νια, αυ­ξά­νο­ντας, με­τα­ξύ των άλ­λων, α­κό­μα πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό 20% του Α­Ε­Π, α­πό πο­σο­τι­κή και ποιο­τι­κή ά­πο­ψη, τη συμ­με­το­χή του του­ρι­σμού στο σχη­μα­τι­σμό του Α­ΕΠ της χώ­ρας μας. Στη­ν κα­τεύ­θυν­ση αυ­τής της προώ­θη­σης τω­ν ε­πι­δρά­σεων του του­ρι­σμού, μέ­σω τω­ν πολ­λα­πλα­σια­στών, στη δυ­να­μι­κή α­νά­πτυ­ξη της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μίας, ε­πι­βάλ­λε­ται κα­τά προ­τε­ραιό­τη­τα να α­φο­ρά ό­χι μό­νο την προ­σέλ­κυ­ση του αλ­λο­δα­πού του­ρι­στι­κού ρεύ­μα­τος, μέ­σω της βελ­τίω­σης του ε­πι­πέ­δου α­ντα­γω­νι­στι­κό­τη­τας (χα­μη­λές τι­μές, υ­ψη­λή ποιό­τη­τα), αλ­λά και την αύ­ξη­ση του εγ­χώ­ριου του­ρι­στι­κού ρεύ­μα­τος, το ο­ποίο κα­τά την ο­κτα­ε­τή πε­ρίο­δο των μνη­μο­νίω­ν μειώ­θη­κε κα­τά 66%.
Ποιες οι πα­ρα­τη­ρή­σεις σου για την πο­ρεία της α­πα­σχό­λη­σης στην Ελλά­δα; Τι προ­βλέ­πεις για το ά­με­σο και το α­πώ­τε­ρο μέλ­λον της; Μια πα­ρέμ­βα­ση ε­δώ της πο­λι­τι­κής, τι μέ­τρα θα προέ­κρι­νε και στο ε­πί­πε­δο της οι­κο­νο­μίας και στο ε­πί­πε­δο της δια­χεί­ρι­σης του πο­λύ υ­ψη­λού, πά­ντο­τε, πο­σο­στού α­νερ­γίας;
Εί­ναι φα­νε­ρό ό­τι η στρα­τη­γι­κή κα­τα­πο­λέ­μη­σης της α­νερ­γίας και προώ­θη­σης της α­πα­σχό­λη­σης στην Ευ­ρω­παϊκή Ένω­ση και στα κρά­τη-μέ­λη, ι­διαί­τε­ρα με­τά το 1990, κυ­ριαρ­χεί­ται α­πό τις πο­λι­τι­κές ευε­λι­ξίας, κά­θε μορ­φής και πε­ριε­χο­μέ­νου, στην α­γο­ρά ερ­γα­σίας (α­μοι­βές, χρό­νος ερ­γα­σίας, κοι­νω­νι­κή α­σφά­λι­ση, μορ­φές α­πα­σχό­λη­σης, συλ­λο­γι­κές συμ­βά­σεις ερ­γα­σίας, κ.λ.π.). Το α­πο­τέ­λε­σμα αυ­τών των πο­λι­τι­κών στα κρά­τη-μέ­λη συ­νί­στα­ται στη στα­τι­στι­κή μείω­ση του ε­πι­πέ­δου της α­νερ­γίας, μέ­σω της θε­σμι­κής α­πο­διάρ­θρω­σης της α­γο­ράς ερ­γα­σίας, της ε­ξα­το­μί­κευ­σης και της συρ­ρί­κνω­σης τω­ν ερ­γα­σια­κών, κοι­νω­νι­κο-α­σφα­λι­στι­κών και κοι­νω­νι­κών δι­καιω­μά­των. Στις συν­θή­κες αυ­τές το μέ­σο ε­πί­πε­δο της α­νερ­γίας στη­ν Ευ­ρω­παϊκή Ένω­ση εί­ναι 9% του ερ­γα­τι­κού δυ­να­μι­κού, με την πο­σο­τι­κή και ποιο­τι­κή διεύ­ρυν­ση των α­νι­σο­τή­των και της φτω­χο­ποίη­σης των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Στη­ν Ελλά­δα ι­διαί­τε­ρα κα­τά την ο­κτα­ε­τή μνη­μο­νια­κή πε­ρίο­δο πα­ρα­τη­ρού­με μία πλή­ρη α­πο­διάρ­θρω­ση της α­γο­ράς ερ­γα­σίας και μία ε­κτό­ξευ­ση του ε­πι­πέ­δου της στα­τι­στι­κής α­νερ­γίας στο 28,5% (2013) και στα­δια­κή μείω­ση της στο 21,2% το Α’ τρί­μη­νο του 2018. Πα­ράλ­λη­λα, η με­ρι­κή α­πα­σχό­λη­ση και γε­νι­κό­τε­ρα οι ευέ­λι­κτες μορ­φές ερ­γα­σίας κα­τα­λαμ­βά­νουν ση­μα­ντι­κό με­ρί­διο της α­γο­ράς ερ­γα­σίας. Έτσι, το 2017 α­πό τις νέες προσ­λή­ψεις το 54,9% ή­τα­ν με συμ­βά­σεις με­ρι­κής ή εκ πε­ρι­τρο­πής α­πα­σχό­λη­σης, ε­νώ οι προσ­λή­ψεις με συμ­βά­σεις πλή­ρους α­πα­σχό­λη­σης α­πο­τε­λού­σα­ν το 45,1% του συ­νό­λου των ερ­γα­ζο­μέ­νων. Με α­φε­τη­ρία αυ­τά τα δε­δο­μέ­να υ­ψη­λού κό­στους και μι­κρής α­πό­δο­σης για τους ερ­γα­ζό­με­νους και τους α­νέρ­γους, ε­πι­βάλ­λε­ται η ά­σκη­ση πο­λι­τι­κών α­πο­τε­λε­σμα­τι­κής κα­τα­πο­λέ­μη­σης της α­νερ­γίας στην κα­τεύ­θυν­ση της ε­ναλ­λα­κτι­κής στρα­τη­γι­κής «στα­θε­ρο­ποίη­ση και α­νά­πτυ­ξη της οι­κο­νο­μίας με α­να­βάθ­μι­ση της ερ­γα­σίας και ρύθ­μι­ση της α­γο­ράς ερ­γα­σίας».

Από τον Σε­πτέμ­βρη θα α­πο­κα­τα­στα­θούν κά­ποια κρί­σι­μα ερ­γα­σια­κά δι­καιώ­μα­τα και αυ­τό ή­δη, μα­ζί με ρυθ­μί­σεις που προ­στα­τεύου­ν α­κραία ε­κτε­θει­μέ­νους στην εκ­με­τάλ­λευ­ση ερ­γα­ζό­με­νους, ω­θούν ό­χι μό­νο τον ΣΕ­Β αλ­λά ευ­ρύ­τε­ρα τις συ­στη­μι­κές δυ­νά­μεις στην ε­πί­θε­ση, να προ­στα­τεύ­σουν το μνη­μο­νια­κό κε­κτη­μέ­νο τους, ως πο­λι­τι­κές της «flexi – α­να­σφά­λειας της α­πα­σχό­λη­σης», ό­πως ση­μειώ­νεις σε έ­να άρ­θρο και μα­ζί με τον υ­πο­ψή­φιο δι­δά­κτο­ρα Β. Μπέ­τση. Πώς βλέ­πεις να ε­ξε­λίσ­σε­ται η α­ντι­πα­ρά­θε­ση; Πώς μπο­ρεί να ε­νι­σχυ­θεί η πο­λι­τι­κή στή­ρι­ξης της συλ­λο­γι­κής θέ­σης τω­ν ερ­γα­ζο­μέ­νων;
Εκτι­μώ ό­τι η α­ντι­πα­ρά­θε­ση θα ε­ξε­λιχ­θεί έ­ντο­να δε­δο­μέ­νου ό­τι η στα­δια­κή ε­πέ­κτα­ση τω­ν πο­λι­τι­κών της flexi-α­να­σφά­λειας της α­πα­σχό­λη­σης ι­κα­νο­ποιούν μο­νο­με­ρώς και σε ση­μα­ντι­κό βαθ­μό τις α­νά­γκες τω­ν ε­πι­χει­ρή­σεων και τη βελ­τίω­ση του ε­πι­πέ­δου της κερ­δο­φο­ρίας τους, υ­πο­βαθ­μί­ζο­ντας πα­ράλ­λη­λα το βιο­τι­κό ε­πί­πε­δο (385 ευ­ρώ μει­κτά α­μεί­βο­νται 629.687 ερ­γα­ζό­με­νοι με ευέ­λι­κτη α­πα­σχό­λη­ση το 2017) ση­μα­ντι­κού τμή­μα­τος του ερ­γα­τι­κού δυ­να­μι­κού. Η στρα­τη­γι­κή που μπο­ρεί να α­πο­κα­τα­στή­σει τη θέ­ση και το ρό­λο της ερ­γα­σίας στη­ν πα­ρα­γω­γι­κή δια­δι­κα­σία, εί­ναι η συ­σπεί­ρω­ση των ερ­γα­ζο­μέ­νων στα συν­δι­κά­τα και η διεκ­δί­κη­ση α­πό μέ­ρους τους της θε­σμι­κής α­πο­κα­τά­στα­σης των συλ­λο­γι­κώ­ν δια­πραγ­μα­τεύ­σεων και των συλ­λο­γι­κώ­ν συμ­βά­σεων ερ­γα­σίας.

Το φαι­νό­με­νο της ου­μπε­ρο­ποίη­σης

Έχεις α­να­φερ­θεί στο φαι­νό­με­νο της ου­μπε­ρο­ποίη­σης (uberisation) της οι­κο­νο­μίας σε ε­πί­πε­δο Ευ­ρω­παϊκής Ένω­σης και των ό­σων συ­νε­πά­γε­ται για τις κοι­νω­νι­κές και οι­κο­νο­μι­κές α­νι­σό­τη­τες, στις δια­κρί­σεις πά­σης φύ­σεως και το­ν α­ντα­γω­νι­σμό με­τα­ξύ των ερ­γα­ζό­με­νων. Υπάρ­χει τρό­πος α­ντι­με­τώ­πι­σής του; Δρα­στη­ριο­ποιού­νται, ε­δώ, τα ευ­ρω­παϊκά συν­δι­κά­τα;
Το φαι­νό­με­νο της ου­μπε­ρο­ποίη­σης της α­γο­ράς ερ­γα­σίας ε­γκα­θι­δρύ­θη­κε και διευ­ρύ­νε­ται με τις η­λεκ­τρο­νι­κές πλατ­φόρ­μες ερ­γα­σίας, κα­θώς και τις πλατ­φόρ­μες ε­παγ­γελ­μα­τι­κής και οι­κο­νο­μι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας. Η στα­δια­κή διεύ­ρυν­σή του συμ­βάλ­λει στη­ν α­να­τρο­πή του μο­ντέ­λου του κοι­νω­νι­κού κορ­πο­ρα­τι­σμού και της ι­κα­νο­ποίη­σης τω­ν κοι­νω­νι­κών α­να­γκών, ε­γκα­θι­δρύο­ντας στη θέ­ση του το μο­ντέ­λο του ε­ξα­το­μι­κευ­μέ­νου κορ­πο­ρα­τι­σμού (λό­μπυ ε­ξα­το­μι­κευ­μέ­νω­ν συμ­φε­ρό­ντων), υ­πο­νο­μεύο­ντας την κοι­νω­νι­κή συ­νο­χή και την κοι­νω­νι­κή αλ­λη­λεγ­γύη. Οι συ­νέ­πειές του δεν πε­ριο­ρί­ζο­νται μό­νο στη διεύ­ρυν­ση των οι­κο­νο­μι­κών και τω­ν κοι­νω­νι­κών α­νι­σο­τή­των, αλ­λά ε­πε­κτεί­νο­νται α­νη­συ­χη­τι­κά και στη διεύ­ρυν­ση τω­ν δια­κρί­σεων με βά­ση τη φυ­λή, τη θρη­σκεία, το φύ­λο, τον τό­πο γέν­νη­σης και το­ν α­ντα­γω­νι­σμό με­τα­ξύ των ερ­γα­ζο­μέ­νων, σε βαθ­μό που να α­κυ­ρώ­νο­νται οι δυ­να­τό­τη­τες και οι προϋπο­θέ­σεις συ­γκρό­τη­σης δη­μο­κρα­τι­κών κοι­νω­νι­κών κι­νη­μά­τω­ν πα­ρε­μπό­δι­σης, της ε­γκα­θί­δρυ­σης τω­ν συ­γκε­κρι­μέ­νων συν­θη­κών στην ευ­ρω­παϊκή και διε­θνή οι­κο­νο­μία. Έτσι, εάν κα­τά τα α­μέ­σως ε­πό­με­να χρό­νια, οι διε­θνείς και ευ­ρω­παϊκές δη­μο­κρα­τι­κές πο­λι­τι­κές και κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις δεν α­να­τρέ­ψουν τις συν­θή­κες αυ­τές, τό­τε η ε­πι­κρα­τού­σα στρα­τη­γι­κή ε­πι­λο­γή α­νά­πτυ­ξης της διε­θνούς και ευ­ρω­παϊκής οι­κο­νο­μίας θα εί­ναι τε­χνο­λο­γι­κο-οι­κο­νο­μι­κά κα­τα­τμη­μέ­νη, κοι­νω­νι­κά κα­τα­κερ­μα­τι­σμέ­νη και ερ­γα­σια­κά υ­πο­βαθ­μι­σμέ­νη.

Ξα­νά στην ε­πι­και­ρό­τη­τα το συ­ντα­ξιο­δο­τι­κό που τό­σο κα­λά γνω­ρί­ζεις. Πού βρί­σκε­ται σή­με­ρα ως ζή­τη­μα το α­σφα­λι­στι­κό; Οι υ­πάρ­χου­σες τά­σεις σε τι μέλ­λον ο­δη­γούν;
Δε­δο­μέ­νου ό­τι το κοι­νω­νι­κο-α­σφα­λι­στι­κό σύ­στη­μα α­πο­τε­λεί υ­πο­σύ­στη­μα του ευ­ρύ­τε­ρου οι­κο­νο­μι­κού συ­στή­μα­τος, ή­ταν α­να­με­νό­με­νο ό­τι οι συ­νέ­πειες των α­σκού­με­νω­ν πε­ριο­ρι­στι­κών και υ­φε­σια­κών πο­λι­τι­κώ­ν των μνη­μο­νίων θα έ­πλητ­ταν α­πό πολ­λές πλευ­ρές (α­νερ­γία, ευε­λι­ξία, χα­μη­λοί μι­σθοί, γή­ραν­ση του πλη­θυ­σμού, α­πο­μείω­ση του α­πο­θε­μα­τι­κού κε­φα­λαίου, κ.λ.π.) το συ­ντα­ξιο­δο­τι­κό σύ­στη­μα της χώ­ρας μας. Στις συν­θή­κες αυ­τές α­να­δει­κνύε­ται η α­να­γκαιό­τη­τα ε­πα­να­προ­σέγ­γι­σης του συ­στή­μα­τος κοι­νω­νι­κής α­σφά­λι­σης, προ­κει­μέ­νου να α­να­κο­πεί η τά­ση τω­ν πε­ραι­τέ­ρω μειώ­σεων των συ­ντά­ξεων και ε­πι­δεί­νω­σης του βιο­τι­κού ε­πι­πέ­δου τω­ν συ­ντα­ξιού­χων. Ταυ­τό­χρο­να, α­παι­τεί­ται να ε­νερ­γο­ποιη­θούν τα α­να­πτυ­ξια­κά και κοι­νω­νι­κο-α­σφα­λι­στι­κά στοι­χεία της κοι­νω­νι­κής α­πο­τα­μίευ­σης, στο πλαί­σιο της στρα­τη­γι­κής ε­πι­λο­γής της δυ­να­μι­κής α­νά­πτυ­ξης και μίας α­ντί­λη­ψης δια­νε­μη­τι­κό­τη­τας και ό­χι ε­ξα­το­μί­κευ­σης και ι­διω­τι­κο­ποίη­σης της κοι­νω­νι­κής α­σφά­λι­σης ή ι­διο­ποίη­σης του α­πο­θε­μα­τι­κού της κε­φα­λαίου α­πό το κρά­τος. Από τη­ν ά­πο­ψη αυ­τή, α­πο­τέ­λε­σε σο­βα­ρό ε­πι­στη­μο­νι­κό και πο­λι­τι­κό λά­θος α­πό το 2010 και με­τά, η σύν­δε­ση των οι­κο­νο­μι­κών του συ­στή­μα­τος κοι­νω­νι­κής α­σφά­λι­σης με τις α­νά­γκες ε­ξυ­πη­ρέ­τη­σης του χρέ­ους και με τα πλε­ο­νά­σμα­τα, πα­ρα­γνω­ρί­ζο­ντας τη­ν οι­κο­νο­μι­κή θεω­ρία, σύμ­φω­να με την ο­ποία η ι­διο­κτη­σία των κα­τα­βαλ­λό­με­νων ει­σφο­ρώ­ν δεν α­νή­κει στο κρά­τος, ό­πως οι φό­ροι, αλ­λά α­νή­κει στους α­σφα­λι­σμέ­νους, τους συ­ντα­ξιού­χους και τις νέες γε­νεές.

Οι συ­ντά­ξεις δεν πρέ­πει να κο­πού­ν

Έχεις πρό­σφα­τα ε­πι­χει­ρη­μα­το­λο­γή­σει –μα­ζί με τον Β. Μπέ­τση– για­τί δεν πρέ­πει να μειω­θούν οι συ­ντά­ξεις. Να συ­νο­ψί­σου­με την ε­πι­χει­ρη­μα­το­λο­γία σας; Το θέ­μα εί­ναι τρα­γι­κά α­νοι­χτό.
Σε α­ντί­θε­ση με την ά­πο­ψη του ΔΝΤ, ο­ρι­σμέ­νω­ν φο­ρέων και σχο­λια­στών στη χώ­ρα μας, για την α­να­γκαιό­τη­τα πε­ρι­κο­πής των συ­ντά­ξεω­ν (κύ­ριων και ε­πι­κου­ρι­κών), α­πό σχε­τι­κή πρό­σφα­τη με­λέ­τη μας προ­κύ­πτει, με πο­σο­τι­κά τεκ­μη­ριω­μέ­νο τρό­πο, ό­τι η μη πε­ρι­κο­πή των συ­ντά­ξεων την 1/1/2019: πρώ­τον, δεν α­πει­λεί τη μνη­μο­νια­κή δέ­σμευ­ση της χώ­ρα μας για δια­τή­ρη­ση της συ­ντα­ξιο­δο­τι­κής δα­πά­νης (κύ­ριες και ε­πι­κου­ρι­κές συ­ντά­ξεις) κά­τω του 16% του Α­ΕΠ μέ­χρι το 2060, δε­δο­μέ­νου ό­τι α­πό 17,1% του Α­ΕΠ το 2017, προ­βλέ­πε­ται να δια­μορ­φω­θεί σε 10,6% του Α­ΕΠ το 2070, ε­νώ ο μέ­σος ό­ρος της συ­ντα­ξιο­δο­τι­κής δα­πά­νης των χω­ρών της ΕΕ των 27 θα δια­μορ­φω­θεί στο ε­πί­πε­δο του 11,4% του Α­ΕΠ. Δεύ­τε­ρον, δεν πα­ρε­μπο­δί­ζει την α­νά­πτυ­ξη της ελ­λη­νι­κής οι­κο­νο­μίας. Αντί­θε­τα, μέ­σω του πολ­λα­πλα­σια­στή των συ­ντά­ξεω­ν συμ­βάλ­λει στην ώ­θη­ση της α­να­πτυ­ξια­κής δια­δι­κα­σίας. Τρί­τον, δεν α­να­τρέ­πει τη μα­κρο­χρό­νια (2018-2060) βιω­σι­μό­τη­τα του συ­στή­μα­τος κοι­νω­νι­κής α­σφά­λι­σης (ΣΚΑ) και, τέ­ταρ­τον, δεν κα­τα­στρα­τη­γεί τη­ν αρ­χή της αλ­λη­λεγ­γύης των γε­νεών στο ΣΚΑ στη χώ­ρα μας. Επι­πλέ­ον, α­πο­τρέ­πει τη δια­τή­ρη­ση του λά­θους, α­να­κό­πτει τη διεύ­ρυν­ση της φτω­χο­ποίη­σης του συ­ντα­ξιο­δο­τι­κού πλη­θυ­σμού, του ο­ποίου το μο­να­δι­κό ει­σό­δη­μα εί­ναι η σύ­ντα­ξη και δια­σώ­ζει την κα­τάρ­ρευ­ση της κοι­νω­νι­κής συ­νο­χής, με ό,τι αυ­τό θε­τι­κά συ­νε­πά­γε­ται για την κοι­νω­νι­κο-οι­κο­νο­μι­κή και πο­λι­τι­κή στα­θε­ρό­τη­τα.

Ανα­κα­τα­νο­μή των πό­ρων α­ντί των αν­θρώ­πω­ν

 

Όλο και πε­ρισ­σό­τε­ρο στη συ­ζή­τη­ση για το α­σφα­λι­στι­κό, υ­πει­σέρ­χε­ται και το δη­μο­γρα­φι­κό. Τι τά­σεις δια­μορ­φώ­νο­νται στην Ελλά­δα; Θα πρό­τει­νες κά­ποια μέ­τρα πο­λι­τι­κής;
Κα­ταρ­χάς κα­τά τη μνη­μο­νια­κή πε­ρίο­δο μειώ­θη­κε ο πλη­θυ­σμός της χώ­ρας μας κα­τά 3,2% (355.000 ά­το­μα), δη­λα­δή α­πό 11.123.000 ά­το­μα το 2011 σε 10.768.000 ά­το­μα το 2017. Πα­ράλ­λη­λα, σύμ­φω­να με πρό­σφα­τες ε­κτι­μή­σεις της Ευ­ρω­παϊκής Επι­τρο­πής, ο πλη­θυ­σμός της χώ­ρας μας το 2070 προ­βλέ­πε­ται ό­τι θα εί­ναι 7.660.000 ά­το­μα, το ερ­γα­τι­κό δυ­να­μι­κό προ­βλέ­πε­ται ό­τι θα εί­ναι 3,1 ε­κατ. ά­το­μα και ο α­ριθ­μός των συ­ντα­ξιού­χων θα εί­ναι 3,05 ε­κατ. ά­το­μα. Οι δυ­σμε­νείς αυ­τές δη­μο­γρα­φι­κές ε­ξε­λί­ξεις στη χώ­ρα μας, σύμ­φω­να με πρό­σφα­τη με­λέ­τη μας, ε­πη­ρεά­ζου­ν αρ­νη­τι­κά το ρυθ­μό με­τα­βο­λής του Α­ΕΠ. Πράγ­μα­τι, εάν η ε­πι­δίω­ξη της ε­τή­σιας αύ­ξη­σης του Α­ΕΠ εί­ναι 2%, τό­τε λό­γω της αρ­νη­τι­κής ε­πί­δρα­σης της γή­ραν­σης του πλη­θυ­σμού στην αύ­ξη­ση του Α­Ε­Π, στη­ν πραγ­μα­τι­κό­τη­τα θα α­παι­τεί­ται ε­τή­σιος ρυθ­μός με­τα­βο­λής του Α­ΕΠ κα­τά 4%. Το εύ­ρη­μα αυ­τό α­να­δει­κνύει πό­σο δύ­σκο­λη θα εί­ναι στο μέλ­λον η ε­πί­τευ­ξη υ­ψη­λώ­ν ρυθ­μών α­νά­πτυ­ξης στην Ελλά­δα, λό­γω με­τα­ξύ των άλ­λων του γη­ρα­σμέ­νου ερ­γα­τι­κού δυ­να­μι­κού. Επι­πλέ­ον, η γή­ραν­ση του ερ­γα­τι­κού δυ­να­μι­κού και η αρ­νη­τι­κή ε­πί­δρα­ση στον ρυθ­μό με­τα­βο­λής του Α­Ε­Π, ε­πι­βα­ρύ­νει το σύ­στη­μα κοι­νω­νι­κής α­σφά­λι­σης (ΣΚΑ) μό­νο ε­ξαι­τίας της αύ­ξη­σης του προσ­δό­κι­μου ο­ρίου ζωής κα­τά 1,3 δισ. ευ­ρώ το έ­τος για την πε­ρίο­δο 2017-2057. Στη δη­μο­γρα­φι­κή αυ­τή προο­πτι­κή, ε­πι­βάλ­λε­ται στην Ευ­ρώ­πη και την Ελλά­δα η έ­γκαι­ρη και έ­γκυ­ρη δια­μόρ­φω­ση και υ­λο­ποίη­ση μίας ο­λο­κλη­ρω­μέ­νης δη­μο­γρα­φι­κής πο­λι­τι­κής, προ­κει­μέ­νου να α­να­κο­πού­ν α­πο­τε­λε­σμα­τι­κά και έ­γκαι­ρα, με­τα­ξύ τω­ν άλ­λων, η μείω­ση των γεν­νή­σεων, η με­τα­νά­στευ­ση, η γή­ραν­ση του πλη­θυ­σμού και οι συ­νέ­πειες τους στην ε­γκα­θί­δρυ­ση συν­θη­κών μίας δυ­να­μι­κής α­νά­πτυ­ξης. Αξί­ζει να ση­μειω­θεί ό­τι στη διε­θνή και ευ­ρω­παϊκή οι­κο­νο­μία οι στρα­τη­γι­κές ε­πι­λο­γές α­νά­πτυ­ξης και δη­μο­γρα­φίας τω­ν οι­κο­νο­μι­κών και κοι­νω­νι­κών σχη­μα­τι­σμώ­ν εί­ναι σα­φείς και κα­θα­ρές. ΄Η ε­πι­λέ­γε­ται η α­να­κα­τα­νο­μή των πό­ρων, ε­πι­διώ­κο­ντας με τον έ­να ή άλ­λο τρό­πο την ευη­με­ρία τω­ν πλη­θυ­σμών, ή ε­πι­λέ­γε­ται η α­να­κα­τα­νο­μή των αν­θρώ­πων, προ­κα­λώ­ντας την προ­σφυ­γιά, τη με­τα­νά­στευ­ση, τη φτω­χο­ποίη­ση τω­ν πλη­θυ­σμών και τη διεύ­ρυν­ση του χά­σμα­τος πλου­σίων και φτω­χών χω­ρίς, ου­σια­στι­κά, να ε­πι­λύε­ται η ε­πι­δεί­νω­ση του δη­μο­γρα­φι­κού προ­βλή­μα­τος.

Πηγή: Η Εποχή