Η συμφωνία που υπέγραψαν πρόσφατα ο Πάμπλο Ιγκλέσιας και ο Αλμπέρτο Γκαρθόν πιθανότατα θα αλλάξει την κατανομή των εδρών και θα κάνει ακόμη πιο δύσκολη μια κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος. Το Podemos και η Ενωμένη Αριστερά δηλώνουν ότι η συμπόρευσή της γίνεται με στόχο τη νίκη στις εκλογές και η δυναμική της κοινής εκλογικής καθόδου τους έχει ανησυχήσει τα υπόλοιπα κόμματα. Αν και επισήμως η έναρξή της είναι στις 10 Ιουνίου, είναι φανερό πως η προεκλογική εκστρατεία στην Ισπανία έχει ήδη αρχίσει.
«Ενωμένοι μπορούμε». Μ’ αυτή τη φράση, που ειπώθηκε με δυο φωνές μπροστά στις κάμερες, αφού επικυρώθηκε με μια αγκαλιά στην Πουέρτα δελ Σολ στη Μαδρίτη, ο Πάμπλο Ιγκλέσιας και ο Αλμπέρτο Γκαρθόν ανακοίνωσαν τη συμφωνία μεταξύ του Podemos και της Ενωμένης Αριστεράς (IU) για κοινή κάθοδο στις γενικές εκλογές της 26ης Ιουνίου. Σύμφωνα με το έγγραφο που έδωσαν στη δημοσιότητα, τα δύο κόμματα συμφώνησαν να κατέβουν στις εκλογές χρησιμοποιώντας τη νομική φόρμουλα που αφορά τους εκλογικούς συνασπισμούς, να διεξαγάγουν κοινή προεκλογική εκστρατεία, στην οποία ωστόσο κάθε πολιτικός σχηματισμός θα έχει την ελευθερία να οργανώσει τις δικές του εκδηλώσεις, και να εξασφαλίσουν «την οπτικοποίηση των εικόνων και των λογοτύπων κάθε κόμματος στο υλικό επικοινωνίας και στις δύο καμπάνιες, καθώς και στα ψηφοδέλτια». Επιπλέον, η συμφωνία εξασφαλίζει στην Ενωμένη Αριστερά ένα από κάθε έξι βουλευτές που θα κερδίσει ο συνασπισμός και τουλάχιστον τέσσερις εκπροσώπους στη Γερουσία. Σκοπός της κοινής υποψηφιότητας, σύμφωνα με τους δύο που υπέγραψαν, είναι να κερδίσουν τις εκλογές και να «πάρουν στα χέρια τους τη χώρα υπέρ των λαϊκών τάξεων».
Παρόλο που για την ανακοίνωση επέλεξαν τη συγκεκριμένη πλατεία, σύμβολο της μεγαλύτερης κοινωνικής κινητοποίησης των τελευταίων χρόνων, η σύγκλιση υπήρξε καρπός διακριτικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των επικεφαλής δύο κομμάτων που ακριβώς διεκδικούν μια νέα μορφή πολιτικής λειτουργίας, με μεγαλύτερη συμμετοχικότητα και διαφάνεια. Στο μανιφέστο A por todas, που δημοσίευσε το Diagonal στις 30 Απριλίου, εκλεγμένοι βουλευτές και ευρωβουλευτές του Podemos, στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και διανοούμενοι και καλλιτέχνες, πρότειναν μια συμμαχία με ορίζοντα τις επικείμενες εκλογές βασισμένη στις διεργασίες που οδήγησαν στα νικηφόρα αυτοδιοικητικά σχήματα της Μαδρίτης, της Βαρκελώνης και της Γαλικίας. Γι’ αυτό, μεταξύ άλλων μέτρων, ζητούσαν τη διενέργεια ανοιχτών προκριματικών εκλογών για να οριστούν οι υποψήφιοι και τη σύνταξη μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες του εκλογικού προγράμματος. «Η επιτυχία των τοπικών συμμαχιών στις εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου μάς δείχνει το δρόμο που μπορεί να συμβάλει στην υπέρβαση των αποτελεσμάτων που έχουμε επιτύχει τότε» έγραφαν στο κείμενο. Ωστόσο ο δρόμος που ακολουθήθηκε ήταν άλλος και τα δύο κόμματα, πιεσμένα από τον περιορισμένο χρόνο και την πολυπλοκότητα που απαιτούσε η επισφράγιση μιας συμφωνίας σε εθνικό επίπεδο, περιορίστηκαν σε μια προσφυγή στις βάσεις και τους συμπαθούντες τους με θέμα την επικύρωση ή την απόρριψη της συμφωνίας στην οποία κατέληξαν οι επικεφαλής τους.
Η Μπεατρίθ Γκαρθία, συνδιευθύντρια του Ινστιτούτου για τη Δημοκρατία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, θεωρεί ότι χάθηκε μια ευκαιρία για να δημιουργηθεί μια σύγκλιση από τα κάτω. «Χωρίς προκριματικές εκλογές με αναλογικές λίστες, χωρίς ηθικούς κώδικες που να τηρούνται, χωρίς συνεργατικά προγράμματα, προϊόν ενός ανοιχτού δημόσιου διαλόγου, πιστεύουμε πως βρισκόμαστε περίπου στα ίδια» σχολιάζει στο Diagonal. Κατά τη γνώμη της, οι ανοιχτές προκριματικές εκλογές ήταν ένα «στοιχείο που πραγματικά μετασχημάτισε την παλιά μορφή του κόμματος» στις πόλεις όπου συγκροτήθηκαν διοικήσεις της αλλαγής μετά τις δημοτικές εκλογές του περασμένου χρόνου. «Το να ενωθούν το Podemos και η Ενωμένη Αριστερά δεν είναι μια αλλαγή που διαμορφώνει μια νέα πολιτική· είναι μια λειτουργία που μπορεί να αποβεί θετική, όχι όμως με τους όρους των προσδοκιών που γέννησε το κίνημα 15Μ για ένα νέο μοντέλο κόμματος, οργάνωσης, για μια νέα δημοκρατική πολιτική» επισημαίνει.
Στην περίπτωση της Ενωμένης Αριστεράς η προσφυγή στα μέλη της ήταν διπλή. Πρώτα, όταν ξεκινούσαν οι συνομιλίες μεταξύ των γραμματέων των δύο κομμάτων, ρώτησαν τη βάση αν θα δεχόταν μια «εκλογική σύμπραξη» με το Podemos. Το «ναι» απέσπασε το 85% των 20.000 ψήφων (ένα 28,7% των εγγεγραμμένων). Στη συνέχεια το ρεύμα «IU, ναι· πιο δυνατά», κριτικό όσον αφορά τη μορφή με την οποία γινόταν η διαπραγμάτευση για την κοινή υποψηφιότητα, έπεισε το Ομοσπονδιακό Πολιτικό Συμβούλιο του κόμματος να δεχτεί μια δεύτερη ψηφοφορία πάνω στην τελική μορφή που είχε λάβει η συμφωνία. Η στρατηγική του Γκαρθόν και της ομάδας του για σύμπραξη με το κόμμα του Ιγκλέσιας είχε από την αρχή αντιμετωπίσει τις επιφυλάξεις όσων φοβούνται ότι η ένωση μπορεί να προϋποθέτει την παραίτηση από κάποιες ιδεολογικές αρχές ή την αρχή του τέλους της Ενωμένης Αριστεράς. Μεταξύ αυτών και ο πρώην γενικός συντονιστής Γκάσπαρ Γιαμαθάρες, που έχει πρωταγωνιστήσει στην αντίθεση στη συμμαχία με πολυάριθμες εμφανίσεις στα μήντια τις τελευταίες μέρες. Εντάσεις που είχαν ήδη δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια των αποτυχημένων διαπραγματεύσεων για μια κοινή υποψηφιότητα στις εκλογές του Δεκεμβρίου και στις οποίες τώρα έχουν προστεθεί αυτές που προκάλεσαν ο τρόπος σύνταξης των καταλόγων των υποψηφίων και το όνομα που θα εμφανίζεται στο ψηφοδέλτιο.
Εκλογική δυναμική
Τι άλλαξε όμως ώστε η τελική έκβαση να είναι διαφορετική αυτήν τη φορά; Η πολιτική επιστήμονας Σάντρα Λεόν πιστεύει ότι η μη συμφωνία μεταξύ Podemos και Ciudadanos, «ενώ κάποια στιγμή έμοιαζε πως υπήρχε κάποια σύνδεση μεταξύ τους, τουλάχιστον σε ορισμένα ζητήματα», αποκαλύπτει ότι, τους τελευταίους μήνες, το μενεξεδί κόμμα έχει «αγκυρωθεί ιδεολογικά» στην Αριστερά. Σ’ αυτό η Λεόν προσθέτει την πτώση της δημοτικότητας του Πάμπλο Ιγκλέσιας μεταξύ των ίδιων των ψηφοφόρων του στο βαρόμετρο του Κέντρου Κοινωνιολογικών Ερευνών (CIS) τον Απρίλιο σε σχέση με τα αποτελέσματα που είχε δημοσιεύσει πριν τις εκλογές της 20ής Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με την ανάλυσή της, η σύμπραξη ευνοεί εκλογικά και τους δύο σχηματισμούς: η Ενωμένη Αριστερά προσφέρει έναν ηγέτη πιο δημοφιλή και αυξάνει τη δυνατότητά της να προσελκύσει ψήφους και το Podemos αυξάνει τις πιθανότητές του να ξεπεράσει το Σοσιαλιστικό Κόμμα. «Το κόμμα του Σάντσεθ έχει πέσει πολύ, αλλά έχει κάποιο εκλογικό κατώφλι και βλέπω ελάχιστα πιθανό το ενδεχόμενο να “πασοκοποιηθεί”. Και το γεγονός ότι το PSOE δεν θα πασοκοποιηθεί υποχρεώνει το Podemos να επανεπινοήσει τη στρατηγική του» εξηγεί.
Οι δημοσκοπήσεις αποδίδουν σημαντική εκλογική δυναμική στην κοινή εκλογική κάθοδο του Podemos και της Ενωμένης Αριστεράς, η οποία θα μπορούσε να αλλάξει σημαντικά την κατανομή των δυνάμεων στο Κοινοβούλιο και να εμποδίσει μια νέα κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος (PP). Μια δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στο Público πριν καν υπογραφεί η συμφωνία ανέβαζε στο 17,1% τους ψηφοφόρους της συμμαχίας (μόλις 1,8 μονάδες κάτω από το PP και 3,5 πάνω από το PSOE). Σύμφωνα με άλλη δημοσκόπηση, που παρήγγειλε η συντηρητική εφημερίδα ABC, η συμμαχία θα έμενε κάτω από το PSOE, αλλά θα έχανε δέκα έδρες αν τα δύο κόμματα κατέβαιναν χωριστά στις εκλογές (τέσσερις από τις οποίες θα κέρδιζε το PP). Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις της El País και του CIS δεν ρωτούσαν για το ενδεχόμενο μιας κοινής υποψηφιότητας, αν και το άθροισμα των εδρών του Podemos, των συμμάχων της και της Ενωμένης Αριστεράς παραμένουν ψηλότερα από τις έδρες του κόμματος του Σάντσεθ, με διαφορές 3,4 και 1,5 μονάδες, αντίστοιχα.
Μένει να μάθουμε ποιο ποσοστό των ψηφοφόρων κάθε κόμματος θα αποφασίσει να μη στηρίξει το κοινό ψηφοδέλτιο και τι ποσοστό θα καταφέρει να προσελκύσει η σύμπραξή τους. Και πώς μεταφράζονται αυτά τα ποσοστά σε έδρες. Σύμφωνα με μια ανάλυση του eldiario.es, η οποία βασίζεται σε στοιχεία από τις εκλογές του Δεκεμβρίου, η σύμπραξη μπορεί να φέρει έξι έδρες παραπάνω από αντίστοιχες επαρχίες, έδρες στην κατάκτηση των οποίων τα δύο κόμματα βρέθηκαν πολύ κοντά το Δεκέμβριο (Μάλαγα, Σεβίλλη, Χαέν, Γουαδαλαχάρα, Αλμπαθέτε και Θιουδάδ Ρεάλ). Η προεκλογική εκστρατεία θα παίξει σημαντικό ρόλο και αυτό είναι ένα πεδίο που το χειρίζεται καλά το Podemos. Το βαρόμετρο του CIS πριν από τις εκλογές της 20ής Δεκεμβρίου τούς είχε δώσει ένα 5% λιγότερες ψήφους τις οποίες κέρδισαν μέσα σε 15 μέρες από τη δημοσίευση της δημοσκόπησης. Η Σάντρα Λεόν σημειώνει σχετικά: «Η σύμπραξη των δυνάμεών τους μπορεί να συμβάλει σημαντικά στη δημιουργία προσδοκιών ότι πρόκειται για μια νικηφόρα συμμαχία. Κι αυτό πάντα λειτουργεί ενθαρρυντικά ως προς την ψήφο και κινητοποιεί».
Με την υπογραφή της συμφωνίας, τόσο ο Γκαρθόν όσο και ο Ιγκλέσιας ορίζουν τη στρατηγική τους. Πέρα από το να βγουν μπροστά από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, και οι δύο θέτουν ως στόχο να φτάσουν το PP και μιλάνε για το PSOE ως ένα «σύμμαχο», έχοντας κατά νου μια υποθετική κυβερνητική συμφωνία που θα μπορούσαν να κλείσουν μετά τις εκλογές. «Για μας, η λέξη “υπέρβαση” έχει νόημα αν σημαίνει ότι θα βγούμε μπροστά από το PP» διαβεβαίωνε ο γενικός γραμματέας του Podemos σε μια συνέντευξη στο Telecinco. Στο μεταξύ, το PP, το PSOE και οι Ciudadanos βλέπουν με ανησυχία μια συμμαχία που θα μπορούσε να τους «κλέψει» κρίσιμες έδρες και να εμποδίσει μια δική τους συμφωνία στη νέα Βουλή. Γι’ αυτό και αρχίζουν να κραδαίνουν το μήνυμα του φόβου. «Εμείς στηρίζουμε την ομόνοια, μέσα από την ελπίδα για μια μετριοπαθή Ισπανία, ενώ μια εξτρεμιστική εναλλακτική διαφαίνεται ως κίνδυνος να χαθεί ό,τι καλό έχουμε, η ενότητά μας, η συνταγματική δημοκρατία μας και η οικονομική μας πρόοδος» δήλωνε ο Μαριάνο Ραχόυ σε ένα βίντεο του Λαϊκού Κόμματος που κινηματογραφήθηκε στο πρωθυπουργικό μέγαρο της Μονκλόα. Αν και επισήμως ξεκινά στις 10 Ιουνίου, είναι φανερό ότι η προεκλογική εκστρατεία έχει ήδη αρχίσει.
Ο Carlos Sevilla Peris είναι δημοσιογράφος, συνεργάτης της εφημερίδας Diagonal.
Μετάφραση: Έφη Γιαννοπούλου
Πηγή: diagonaperiodiconet.es
