Το Σύνταγμα κατοχυρώνει την ελευθερία της συνείδησης. Συνεπώς κατοχυρώνει το δικαίωμα κάθε πολίτη να πιστεύει σε όποιον Θεό θέλει ή και να μην πιστεύει. Ωστόσο, όπως συμβαίνει και με άλλες συνταγματικές διακηρύξεις, η πραγματικότητα συχνά είναι διαφορετική, σε συνθήκες μάλιστα καθεστώτος «θρησκευόμενου Κράτους και πολιτευόμενης Εκκλησίας».
Η επικείμενη συνταγματική αναθεώρηση είναι αναγκαίο να προσδιορίσει τα βήματα μιας καθυστερούμενης εδώ και δεκαετίες αλλαγής στις σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας. Το άρθρο 3 του Συντάγματος παράγει συγχύσεις, παρότι η αναφορά στην «επικρατούσα θρησκεία» ερμηνεύεται ως διαπιστωτική και όχι κανονιστική διάταξη.
Χρειάζεται πολιτική βούληση για να ρυθμιστούν εκκρεμότητες που συνιστούν αναχρονισμούς και συντελούν στη γενικότερη κρίση αξιών. Από την κρίση στην οποία έχουμε πέσει δεν θα βγούμε μόνο με οικονομικά προτάγματα.
Αλλωστε θεσμοί όπως η Εκκλησία, με τον τρόπο τους, συνετέλεσαν στη σημερινή κρίση. Να θυμηθούμε το σκάνδαλο του Βατοπεδίου που αποκαλύφθηκε λίγο πριν και επισήμως ξεσπάσει η οικονομική κρίση.
Ουδείς αναμάρτητος! Οπως η πολιτική εξουσία επιβάλλεται να προχωρήσει σε αυτοκριτική και ανατροπές, με πρώτο βήμα την κατάρρευση του δικομματισμού, έτσι και οι άλλες εξουσίες πρέπει να αντιληφθούν την ανάγκη της αυτοκριτικής. Αλλωστε ο Χριστός δεν είναι που μίλησε για μετάνοια;
Στα επίκαιρα ζητήματα τώρα. Η διδασκαλία των Θρησκευτικών, η καύση των νεκρών, η κατάργηση της βλασφημίας ως ποινικού αδικήματος, ο θρησκευτικός όρκος του ανωτάτου άρχοντα είναι επιβιώσεις αναχρονιστικές.
Για το μάθημα των Θρησκευτικών σημειώνω την απαίτηση της Ιεραρχίας για «συναπόφαση», κατά παράβαση μάλιστα ακόμη και του ισχύοντος Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος που προβλέπει συνεργασία (και όχι βέβαια συναπόφαση) με την Πολιτεία (άρθρο 2).
Ελπίζω ότι η εφαρμογή των νέων αναλυτικών προγραμμάτων, με τους «φακέλους των μαθητών» που θα διανεμηθούν με τη νέα χρονιά, θα δώσουν τη δυνατότητα στα Θρησκευτικά από ομολογιακό να γίνει μάθημα γνώσης των θρησκειών.
Επίσης έχει καθυστερήσει η ίδρυση ιδιωτικών αποτεφρωτηρίων, ώστε να παρακαμφθούν οι αντιδράσεις και να υλοποιηθεί η νομοθεσία για την καύση των νεκρών.
Κομβικά και ευαίσθητα ζητήματα που αποτελούν τον πυρήνα των εκκλησιαστικών αντιδράσεων είναι η εκκλησιαστική περιουσία και η μισθοδοσία των κληρικών. Χρειάζεται σχέδιο άμεσων μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων λύσεων.
Είναι περίεργο στη χώρα μας να μισθοδοτούνται 10.000 ιερείς έναντι 8.000 ιατρών του ΕΣΥ. Και κάθε χρόνο να ασκείται πίεση για νέους διορισμούς κληρικών που ικανοποιείται από την Πολιτεία παρά τη γενικότερη κατάσταση ουσιαστικού παγώματος διορισμών στο Δημόσιο και ειδικότερα στην εκπαίδευση.
Αν για την οικονομία υπάρχει το πραγματικό άλλοθι της τρόικας, για την εκκρεμότητα στις σχέσεις Εκκλησίας-Πολιτείας ποιο άλλοθι υπάρχει;
Τουλάχιστον η κυβέρνηση της Αριστεράς δεν πρέπει να υποκύψει σε ψηφοθηρικές λογικές. Πολύ περισσότερο που στην κοινωνία έχει ωριμάσει το αίτημα για τον σταδιακό χωρισμό Εκκλησίας-Κράτους, όπως έχει καταγραφεί στις δημοσκοπήσεις με ποσοστό άνω του 60%.
Ο Νίκος Φίλης είναι βουλευτής Α’ Αθηνών, μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ και τ. υπουργός Παιδείας.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
