Ταμπού είναι κοινωνικά αναγνωρισμένοι κώδικες συμπεριφοράς, που δεν επιδέχονται αλλαγής, ούτε καν αντίρρησης. Η παραβίασή τους τιμωρείται πάραυτα –όχι νομικά, αλλά ηθικά: Όποιος/όποια τα παραβαίνει βαρύνεται αυτόματα με αμαρτωλό ηθικό μητρώο. Αυτό ισχύει και στην πολιτική. Πρόσφατο παράδειγμα, η απόφαση του προέδρου του χριστιανοδημοκρατικού κόμματος της Γερμανίας (CDU) Φρίντριχ Μερτς να αποδεχθεί την υποστήριξη του ακροδεξιού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) για την ψήφιση στην ομοσπονδιακή Βουλή ενός ψηφίσματος εναντίον των προσφύγων και «παράτυπων» μεταναστών. Το ψήφισμα, που δεν έχει ισχύ νόμου, αποβλέπει στον δρακόντειο έλεγχο των συνόρων και στην αποπομπή όλων ανεξαιρέτων των προσφύγων που φτάνουν σε αυτά – κατά παράβαση της γερμανικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς νομοθεσίας, που επιβάλουν δίκαιη εξέταση τυχόν αιτήματός τους για παροχή ασύλου.
Το ταμπού: Η συμφωνία των κομμάτων του δημοκρατικού τόξου, που ισχύει από τα τέλη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, να μην προχωρήσουν ποτέ, άμεσα ή έμμεσα, σε συνεργασία με ακροδεξιά κόμματα. Οι Χριστιανοδημοκράτες ανήκαν ανέκαθεν στους πρωτοστάτες αυτής της συμφωνίας. Το λεγόμενο «πύρινο μέτωπο» κατά της Εναλλακτικής, τόνιζαν σε κάθε ευκαιρία, είναι αδιαπέραστο. Και –ταυτόχρονα– εντελώς πυρίμαχο. Έως ότου, ξαφνικά, την περασμένη Τετάρτη, το μετέτρεψαν οι ίδιοι σε στάχτη.
Το σπάσιμο του ταμπού συντελέστηκε σε τρία βήματα: Καταρχάς με την παραδοχή του «αφηγήματος» της AfD, ότι η μετανάστευση οδηγεί ευθέως στο έγκλημα· ύστερα, με την πιστή αντιγραφή του προγράμματος των Ακροδεξιών για το μεταναστευτικό· και τέλος, με την κοινή ψήφο κατά των προσφύγων. Η δικαιολογία του Μερτς, ότι «μια σωστή ιδέα δεν μετατρέπεται σε λάθος, επειδή ψηφίζεται από λάθος ανθρώπους» προκάλεσε τους καγχασμούς των αντιπάλων του. Μάταια προσπάθησε ο ίδιος να τα μαζέψει, προσθέτοντας την τελευταία στιγμή στο κείμενο του ψηφίσματος ορισμένες αρνητικές φράσεις κατά της Εναλλακτικής. Η τελευταία ψήφισε με καταφανή ενθουσιασμό το στην ουσία δικό της πόνημα. «Ακόμα και αν γράψει τρεις φορές στο κείμενο ότι είμαστε βλάκες, εμείς θα το υπερψηφίσουμε» έλεγε μια από τις βουλεύτριές της.
Αντιδράσεις
Οι αντιδράσεις ήταν άμεσες. Ήδη το βράδυ της Τετάρτης χιλιάδες διαδηλωτές διαμαρτύρονταν μπροστά στα γραφεία των Χριστιανοδημοκρατών στο Βερολίνο με το σύνθημα «Πύρινο μέτωπο, ναι, εμπρησμός του, όχι». Τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης στηλίτευαν το «ακατανόητο» σπάσιμο του ταμπού. «Αυτή η μέρα αλλάζει την πολιτική στη Γερμανία» ήταν ο τίτλος άρθρου στο Spiegel online. Ο διεμβολισμός του αντιφασιστικού μετώπου και του κοινωνικού κέντρου από την Ακροδεξιά χρεωνόταν αποκλειστικά στον Μερτς. «Πολιτική απρέπεια» αποφάνθηκε η αριστερή εναλλακτική εφημερίδα Tageszeitung. Η μοιραία ενέργειά του Μερτς, να νομιμοποιήσει την AfD ως θεμιτό παίκτη του κομματικού συστήματος, δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας αδήριτης ανάγκης, αλλά ολότελα δική του απόφαση.
Η αλήθεια είναι βέβαια, ότι η κατακραυγή δεν ήταν γενική. Το εκδοτικό συγκρότημα Springer (Die Welt, Das Bild, κλπ.) έστηνε από καιρό το χαλί πάνω στο οποίο συμπορεύεται τώρα η Ακροδεξιά με τους Χριστιανοδημοκράτες. Και συντηρητικά ποιοτικά μέσα ενημέρωσης, όπως η Frankfurter Allgemeine Zeitung και το Handelsblatt, που μέχρι τις αρχές της εβδομάδας κατέκριναν τον Μερτς, άρχισαν τώρα να το γυρίζουν, υπονοώντας ότι η αλλαγή πλεύσης του είναι ένα είδος χεγκελιανής «πονηριάς της ιστορίας» που λύνει επιτέλους τελεσίδικα, με λίγες παράπλευρες απώλειες, το πιο ακανθώδες πρόβλημα της χώρας: τη μαζική είσοδο προσφύγων. Προς τον σκοπό αυτό επικαλούνται τη διαβεβαίωση του χριστιανοδημοκράτη πολιτικού ότι δεν πρόκειται να συνεργαστεί ποτέ ευθέως με την Εναλλακτική. Όμως τέτοιες διαβεβαιώσεις πείθουν ελάχιστα. Η λέξη Μερτς έχει γίνει πλέον συνώνυμο της αφερεγγυότητας.
Η υποψηφιότητα Μερτς για την καγκελαρία
Αλλά έπονται χειρότερα. Καταρχάς, την Παρασκευή 31 Ιανουαρίου, με την ομοσπονδιακή Βουλή θα κληθεί να ψηφίσει πάλι το ίδιο περίπου κείμενο, αυτή τη φορά όχι με την μορφή ψηφίσματος, αλλά νόμου. Το ερώτημα είναι, αν η παρέμβαση της Άνγκελα Μέρκελ την περασμένη Πέμπτη εναντίον του Μερτς θα παρακινήσει μέρος των χριστιανοδημοκρατών βουλευτών και βουλευτριών να ματαιώσουν την ψήφισή του (την Πέμπτη, που γράφτηκε αυτό το σημείωμα, δεν ήταν γνωστό το αποτέλεσμα). Και, ύστερα, θα πάρει ολέθριες διαστάσεις αν όντως, όπως προβλέπουν οι δημοσκοπήσεις, ο Μερτς εκλεγεί καγκελάριος στις πρόωρες ομοσπονδιακές εκλογές στα τέλη Φεβρουαρίου.
Τα προγνωστικά είναι όντως καταστροφικά για τα κόμματα αριστερά της Χριστιανοδημοκρατίας, η οποία, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Spiegel, προηγείται σταθερά με μεγάλη απόσταση παίρνοντας 30-32% των ψήφων. Η AfD ακολουθεί με 20-21%, ενώ οι Σοσιαλδημοκράτες (16%) και οι Πράσινοι (14%) παίζουν ρόλο ουραγού στη χορεία των μεγάλων κομμάτων. Εκτός Βουλής κινδυνεύει να μείνει η νεοπαγής Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ (BSW), που ενώ είχε αρχίσει προ μηνών με διψήφιο δημοσκοπικό ποσοστό, έπεσε τις τελευταίες ημέρες στο 4% (το εκλογικό όριο είναι 5%). Σε καλύτερη θέση βρίσκεται η Linke (Αριστερά), η οποία παίρνει επίσης 4%, μπορεί όμως να μπει στο κοινοβούλιο από την «πίσω πόρτα» – αν κερδίσει πλειοψηφικά, όπως αναμένεται, τρεις έδρες στην κατευθείαν αναμέτρησή της με τα άλλα κόμματα.
Οι Bros-ολιγάρχες
Ακόμα πιο ζοφερό είναι το μέλλον της Γερμανίας λόγω της επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών. Ήδη στην πρώτη του θητεία, σύμφωνα με τον πολιτειολόγο Άλεχ Ντεμίροβιτς, ο Τράμπ είχε παραμερίσει εν πολλοίς τους επαγγελματίες πολιτικούς αναλαμβάνοντας ο ίδιος, ως η προσωποποίηση του ολιγάρχη, τη διακυβέρνηση της χώρας. Στην δεύτερη θητεία του πηγαίνει παραπέρα και αναθέτει τη διεύθυνση βασικών κυβερνητικών τομέων στους λεγόμενους Bros-ολιγάρχες, ήτοι σε σούπερ-ολιγάρχες, όπως ο Έλον Μασκ. Οι τελευταίοι αναλαμβάνουν τώρα (κάτι που δεν συνέβαινε συστηματικά στην προεδρία Τραμπ 1.0) να παρεμβαίνουν ασύστολα και στις πιο ισχυρές χώρες του πλανήτη. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα γι’ αυτό είναι η συνεχής ανάμειξη του Μασκ στον γερμανικό προεκλογικό αγώνα υπέρ της Εναλλακτικής. Ο καταμερισμός εργασίας είναι προφανής: Ο Μερτς σπάει τα «παλιά» ταμπού, που εγγυόνταν καπιταλισμό με δημοκρατία, οι Bros-ολιγάρχες επιβάλουν νέα – εκείνα που εξασφαλίζουν το απυρόβλητο στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις των ΗΠΑ σε ολόκληρο τον κόσμο.
ΥΓ: Η (άτυπη) συμφωνία για την απομόνωση της Ακροδεξιάς εφαρμόστηκε μεταπολεμικά σε όλη τη Δυτική Ευρώπη. Το πρώτο σπάσιμο του ταμπού πανευρωπαϊκά έγινε το 1970, όταν ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος της Αυστρίας Μπρούνο Κράισκυ σχημάτισε κυβέρνηση μειοψηφίας που στηρίχθηκε στο ακροδεξιό κόμμα των Φιλελεύθερων (FPÖ). Η έμμεση αυτή συμπόρευση είχε βέβαια για τους Σοσιαλδημοκράτες έναν «ανώτερο» προοδευτικό στόχο: τον πολιτικό και κοινωνικό εκσυγχρονισμό της χώρας, που σκόνταφτε μέχρι τότε στον μεγαλύτερο ανταγωνιστή τους, το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (ÖVP) (κάτι ανάλογο δηλαδή με τη συνεργασία του ΣΥΡΙΖΑ με το ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου το 2015). Το δεύτερο σπάσιμο συνέβη στην ίδια χώρα το 2000, όταν το Λαϊκό Κόμμα συγκρότησε κυβέρνηση συνασπισμού με τους ίδιους ακροδεξιούς Φιλελεύθερους του διαβόητου Γιόργκ Χάιντερ. Αυτό προκάλεσε αναστάτωση και μέσα στο συντηρητικό στρατόπεδο. Ιδιαίτερα ο γάλλος πρόεδρος Ζακ Σιράκ, που είχε απορρίψει διαχρονικά (παρόλο που θα τον βοηθούσε εκλογικά) κάθε συνεργασία με το Εθνικό Μέτωπο του ακροδεξιού Ζαν Μαρί Λεπέν, χαρακτήρισε προβοκάτσια την συμπεριφορά των αυστριακών κομματικών συντρόφων του. Ως αντίδραση, η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε κυρώσεις στην Αυστρία και «πάγωσε» για πολλούς μήνες τις σχέσεις μαζί της.
Νίκος Χειλάς
