Οσοι ήταν παιδιά και νέοι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, μάθαιναν ως γενική αρχή ότι οι υπηρεσίες κοινής ωφελείας είναι κρατικές και ότι έτσι πρέπει, γιατί διαχειρίζονται δημόσια αγαθά που, ως τέτοια, δεν μπορεί να είναι εμπορευματοποιημένα. Σε αυτό υπήρχε διακομματική συναίνεση που είχε εξελιχθεί σε επίσημη κρατική πολιτική, αφού και ο ίδιος ο Κ. Καραμανλής ως πρωθυπουργός προωθούσε κρατικοποιήσεις.
Οι σημερινοί νέοι μεγαλώνουν με την αντίθετη αρχή. Οτι όλα ιδιωτικοποιούνται γιατί ο ιδιωτικός τομέας είναι καλύτερος διαχειριστής, γιατί το κράτος είναι ανίκανο. Σε αυτό, βέβαια, δεν υπάρχει διακομματική συναίνεση, υπάρχει όμως κάτι εξίσου ισχυρό: η συμπόρευση της μιας πολιτικής πτέρυγας με την πολιτική των Βρυξελλών τις τελευταίες δεκαετίες, με την οποία, αντίθετα με το παρελθόν, είμαστε συνδεδεμένοι. Πολιτική που επηρεάζει, βέβαια, τη ρητορική και την πρακτική ακόμα και κομμάτων που, σε επίπεδο διακηρύξεων αν μη τι άλλο, δεν είναι ένθερμοι υποστηρικτές της.
Φυσικά, ούτε και εκείνη η αίσθηση υπεροχής των κρατικών πολιτικών, μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’70, υπάκουε σε κάποια νομοτέλεια. Ηταν αποτέλεσμα του κλίματος της εποχής στη χώρα, όπως και απόρροια του γενικότερου μεταπολεμικού κλίματος στην Ευρώπη που, στην Ελλάδα, έφτασε με καθυστέρηση. Εξ ου και η Ούλεν, η αμερικανική εταιρεία που έφτιαξε το φράγμα του Μαραθώνα, διαχειριζόταν την ύδρευση της πρωτεύουσας μέχρι το 1974, οπότε παρέδωσε τα σκήπτρα στο κράτος, που προχώρησε μόνο του στα επόμενα έργα της Υλίκης και του Μόρνου.
Τώρα φαίνεται το ρολόι να γυρνάει πίσω, στην προπολεμική ακόμα εποχή, όταν οι κρατικοποιήσεις ήταν περίπου αδιανόητες. Κι ας έχει στο μεταξύ κυλήσει πολύ νερό στ’ αυλάκι, κι ας έχει αποδείξει το κράτος ότι μια χαρά μπορεί να διαχειρίζεται δημόσια αγαθά, ιδίως όταν δεν υπονομεύεται από κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις. Η απόφαση του ΣτΕ που απαγορεύει το πέρασμα της ΕΥΑΘ στο υπερταμείο, που μάλιστα είναι συνέχεια άλλων αντίστοιχων αποφάσεών του το 2014 για ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, εν μέσω μνημονίων, δείχνει ότι έχει ακόμη απομείνει κάτι από τα ερείπια της Μεταπολίτευσης. Ισως γιατί το ΣτΕ και ορισμένοι ακόμη βασικοί θεσμοί αποτελούν θεμέλια της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, η οποία αποδείχθηκε πολύ πιο ανθεκτική από τις δύο προηγούμενες (1821-1832 και 1924-1935). Ιδού λοιπόν το νέο λαμπρό πεδίο δόξης για εγχώριους και εξωχώριους φανατικούς εχθρούς των κρατικών πολιτικών, η κήρυξη του τέλους αυτού του τύπου των δημοκρατιών που ακόμα αποτελούν εμπόδιο. Ο Χάγεκ έλεγε άλλωστε πως η βασική συμβολή της δημοκρατίας είναι ότι αποτελεί κατάλληλο σύστημα για ανάπτυξη και μετάδοση ιδεών. Ετσι την καταλάβαινε. Οπότε, μια ενδιάμεση λύση για τους θαυμαστές του θα μπορούσε να είναι η μετατροπή των Συνταγμάτων και των θεσμών της δημοκρατίας σε πιο… νερουλούς.
Μανώλης Πιμπλής
