Το αγροτικό κίνημα που ξέσπασε από τις αρχές του χρόνου στην Γαλλία και ταυτόχρονα σε πολλές χώρες της Ευρώπης (Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Πολωνία, Ρουμανία και Ελλάδα), έπαιξε καθοριστικό ρόλο προκειμένου να τεθεί στο κέντρο του δημοσίου διαλόγου το «αγροτικό πρόβλημα». Δηλαδή, οι τεράστιες οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αγρότες λόγω του μεγάλου κόστους παραγωγής, την ίδια ώρα που τα προϊόντα τους φτάνουν πανάκριβα στους καταναλωτές. Το κόστος αυτό δείχνει πως βρίσκονται παγιδευμένοι οι αγρότες ανάμεσα στις μεγάλες αγροτοδιατροφικές μονάδες παραγωγής και τις εταιρείες διανομής.
Οι συνέπειες αυτής της παγίδευσης τούς προβληματίζει για το μέλλον της αγροτικής παραγωγής και γενικότερα της αγροτικής οικονομίας, όταν μάλιστα πολλοί εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη γη τους –ο αριθμός των αγροτών τους έχει μειωθεί σημαντικά στην Γαλλία– ενώ η γη περνάει σε όλο και λιγότερα χέρια. Παράλληλα, παρουσιάζεται το φαινόμενο των “αγροτο-επιχειρηματιών” που συμπλέκονται και συνεργάζονται με τις μεγάλες αγροτο-βιομηχανίες και τις εταιρείες διανομής. Η εξέλιξη αυτή έχει αρχίσει πριν από πολλά χρόνια και έγινε ακόμη πιο φανερή στη διαμόρφωση του συνδικαλιστικού τοπίου των αγροτών. Πλέον η FNSA, πρόεδρος της οποίας είναι ο Αρνό Ρουσσώ, λόγω παράδοσης, μηχανισμών πρόσβασης στην εξουσία και πελατειακών σχέσεων αντιπροσωπεύει την πλειονότητα των αγροτών, από τους μεγαλοεπιχειρηματίες ως τους μεσαίους και τους μικρότερους. Μαζί με τους νέους αγρότες αποφάσισαν να σταματήσουν τις κινητοποιήσεις καθώς η κυβέρνηση Μακρόν – Αττάλ έκανε δεκτά τα αιτήματά τους – με σημαντικότερο την άρση του περιορισμού χρήσης των φυτοφαρμάκων. Ο υπουργός Οικονομικών Μπρούνο Λεμέρ, από την πλευρά του, υποσχέθηκε στη μεγάλη μάζα των αγροτών ότι θα επαναφέρει τον νόμο Egalin για τον καθορισμό των τιμών βάσης των αγροτικών προϊόντων, λαμβάνοντας δηλαδή υπόψη το κόστος παραγωγής και την αμοιβή των παραγωγών. Ο νόμος αυτός, του 2019, είχε ατονήσει.
Τα μέτρα αυτά όμως δεν απαντούν στα μεγάλα προβλήματα που ανέδειξαν οι αγροτικές κινητοποιήσεις αλλά, αντίθετα, επιδεινώνουν την οικονομική θέση των αγροτών. Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, η FNSA έδωσε τη δυνατότητα φυγής προς τα εμπρός στην κυβέρνηση.
Οι αντιδράσεις στα μέτρα
Τα μέτρα αυτά προκάλεσαν την άμεση αντίδραση της Αγροτικής Συνομοσπονδίας και της Modef (δηλαδή της οργάνωσης των οικογενειακών μονάδων καλλιέργειας), οργανώσεων που πρόσκεινται στην αριστερά, οι οποίες αποφάσισαν τη συνέχιση των κινητοποιήσεων. Έντονες αντιδράσεις υπήρξαν, επίσης, από τα κόμματα της Αριστεράς και των Οικολόγων, από κινήματα, προσωπικότητες αλλά και διανοούμενους. Ο γνωστός οικονομολόγος Thomas Pikety με άρθρο του στη Le Monde αναφέρει μεταξύ άλλων: «η αγροτική κρίση στην Γαλλία και την Ευρώπη απέδειξε πως κανένα σχέδιο ανάπτυξης, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο, δεν είναι δυνατό, χωρίς τη δραστική μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων και την πάταξη της κραυγαλέας αδικίας που κυριαρχούν στο οικονομικό μας σύστημα… Αντί γι’ αυτό, οι εξουσίες στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες προχώρησαν σε μια κίνηση προς τα εμπρός η οποία είναι απαράδεκτη καθώς σε κανέναν άλλο τομέα της οικονομίας δεν υπάρχουν τόσο τεράστιες ανισότητες όσο στον αγροτικό. Συνεπώς καμία βιώσιμη λύση δεν θα βρεθεί εάν δεν ξεκινά από την υπάρχουσα υλική πραγματικότητα».
«Οικο-αριστερισμός»
Η ακροδεξιά από την πλευρά της εξαπέλυσε επίθεση κατά της αριστεράς και των οικολόγων, επαναφέροντας τα περί «οικο-αριστερισμού» και επικρίνοντας τις ρυθμίσεις της ΕΕ για τον περιορισμό των φυτοφαρμάκων. Ωστόσο, αποφεύγει να αναφερθεί στα ουσιαστικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι αγρότες, παρά το γεγονός ότι ήταν παρούσα στα μπλόκα και τις κινητοποιήσεις.
Στις επιθέσεις της ακροδεξιάς απάντησαν με κοινή ανακοίνωση 50 οικολογικές οργανώσεις και κινήματα, μεταξύ αυτών και η Greenpeace. Σε αυτήν αναφέρεται ότι η οικολογία δεν είναι απέναντι στους αγρότες. Αντίθετα επιδιώκει να σταθεί δίπλα τους όταν μάλιστα αγωνίζονται κατά των αγροτο-επιχειρηματιών και των φαραωνικών έργων που προωθούνται στο πλαίσιο των υπερ-φιλελεύθερων πολιτικών….. «Οι οικολόγοι γνωρίζουμε την τεράστια σημασία που έχει η αγροτική οικονομία για την κοινωνία και το περιβάλλον. Γι αυτό, όπως πάντα, θα είμαστε μαζί με τους αγρότες για την επιβίωσή…..», τονίζεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση.
Σύγκλιση αγροτικών και εργατικών συνδικάτων
Οι αγροτικές κινητοποιήσεις συνέβαλαν, για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό, στη σύγκλιση των συνδικαλιστικών οργανώσεων των αγροτών και των εργαζομένων. Η CGT, η FSU και η Solidaire καθώς και η Συνομοσπονδία Αγροτών και η Modef με κοινό τους κείμενο παρέμβασης, εκφράζουν τη συμπαράστασή τους στους αγώνες των αγροτών, αναφέρονται στα μεγάλα οικονομικά προβλήματα του πρωτογενούς τομέα και υπογραμμίζουν ότι «η αντιμετώπισή τους περνά μέσα από την αύξηση της αγοραστικής ικανότητας των εργαζομένων και την αύξηση του εισοδήματος των αγροτών…. Ο αγώνας των αγροτών συμβάλλει στη δυνατότητα να ανοίξει ο δρόμος για μια άλλη εναλλακτική πολιτική που θα αναγνωρίζει την κοινωνική προσφορά όλων των εργαζομένων». Στη συνέχεια, ασκούν έντονη κριτική στην άκρα δεξιά που «επιχειρεί να εργαλειοποιήσει τις δυσκολίες και τα προβλήματα των αγροτών και να επικοινωνήσει μαζί τους τις αντιδραστικές λύσεις του προστατευτισμού, της εθνικής αναδίπλωσης και της στοχοποίησης των άλλων (των ξένων δηλαδή). Η ιστορία έχει δείξει σε πολλές περιπτώσεις ότι η άκρα δεξιά δεν ήταν ποτέ στο πλευρό των εργαζομένων». Τέλος, τάσσονται υπέρ της θέσπισης μέτρων για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης των εργαζομένων στον αγροτικό – κτηνοτροφικό τομέα, όπως άλλωστε ζητούν και οι ίδιοι.
Σημειώνεται ότι οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται με δυσκολίες, μετά από την αποχώρηση της FNSA από τα μπλόκα, ωστόσο η ατμόσφαιρα είναι τεταμένη και πολλοί παρατηρητές δεν θεωρούν απίθανη την εμφάνιση ενός νέου κινήματος και μάλιστα πιο οργανωμένου από τα κίτρινα γιλέκα.
Μπάμπης Κοβάνης
