Έντονες αντιδράσεις προκαλεί η εφαρμογή διατάξεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) και ιδιαίτερα αυτών που, με κίνητρο την αύξηση του συντελεστή δόμησης των νέων κτιρίων καθώς και την αύξηση του ύψους αυτών, οδηγούν κατά τα οριζόμενα στον ΝΟΚ στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος καθώς και στη δυνατότητα μεγαλύτερης επιφάνειας φύτευσης ή ακόμα και στη δημιουργία περισσότερων κοινόχρηστων χώρων.
Ήδη Δήμοι στην περιοχή της Αττικής έχουν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας για το θέμα, με το αρμόδιο όργανο να τους δικαιώνει σε πρώτο βαθμό, παραπέμποντας όμως συνολικά το ζήτημα στην ολομέλεια του οργάνου.
Ποιές όμως είναι οι διατάξεις εκείνες που έχουν προκαλέσει τις έντονες αντιδράσεις;
Κατά κύριο λόγω τα άρθρα που έχουν προκαλέσει τις αντιδράσεις είναι αυτά που αναφέρονται στα «Κίνητρα για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές» (άρθρο 10), «Κατασκευές πάνω από το κτίριο» (άρθρο 19) και τέλος «Κίνητρα για τη δημιουργία κτιρίων με σχεδόν μηδενική ενεργειακή κατανάλωση» (άρθρο 25). Βάσει των παραπάνω άρθρων δίνονται τα προαναφερόμενα κίνητρα στις εξής περιπτώσεις:
α) Σε νεοαναγειρόμενα κτίρια που καταλαμβάνουν μικρότερη κάλυψη επί του οικοπέδου κατά 10% έως 25% κατά περίπτωση, σε σχέση με ένα συμβατικό νέο κτίριο, αυξάνοντας έτσι τη φύτευση εντός αστικού ιστού κατά το ίδιο ποσοστό,
β) Σε κτίρια που κατασκευάζονται σε ήδη δομημένα οικόπεδα, αφού πρώτα κατεδαφιστούν παλαιά και ενεργοβόρα κτίρια,
γ) Σε κτίρια που διαθέτουν φυτεμένα δώματα τα οποία έχουν πολλαπλά περιβαλλοντικά και ενεργειακά οφέλη τόσο για το κτίριο όσο και για το μικροκλίμα της περιοχής,
δ) Σε νεοαναγειρόμενες οικοδομές που παραχωρούν μέρος του οικοπέδου σε κοινόχρηστη χρήση. Έκταση την οποία το Δημόσιο και οι Δήμοι μπορούν να αξιοποιήσουν είτε ως επιπλέον φύτευση είτε ως μεγαλύτερα πεζοδρόμια, βελτιώνοντας την προσβασιμότητα των πόλεων.
Τα παραπάνω είναι κατά ανάγκη αρνητικά; H απάντηση είναι όχι. Όμως δημιουργείται ζήτημα όταν ξαφνικά στις πόλεις μας ανεγείρονται κτίρια με πολύ μεγαλύτερο ύψος από αυτό που προβλέπεται στο Προεδρικό Διάταγμα που συνοδεύει το σχέδιο πόλης μιας περιοχής, είτε και ακόμα το ύψος που προβλέπεται από τον ίδιο τον ΝΟΚ.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι στην περίπτωση του Δήμου Αλίμου, μιας περιοχής με συντελεστή δόμησης 0,8 και μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος κατά ΝΟΚ τα 14 μέτρα, εκδόθηκε οικοδομική άδεια η όποια μετά την εφαρμογή των παραπάνω διατάξεων, προέβλεπε την κατασκευή κτιρίου με ύψος 21,84 μέτρων…
Ερωτήματα και προβληματισμοί
Από τα παραπάνω προκύπτουν δύο βασικά ερωτήματα, τα οποία που καλούμαστε να απαντήσουμε:
– Αντέχουν οι πόλεις μας σήμερα και άλλο τσιμέντο, μεγαλύτερα ύψη και μεγαλύτερους συντελεστές δόμησης;
– Ποια είναι η κοινωνική ανάγκη που καλείται να καλύψει η πόλη με περισσότερο τσιμέντο, με μεγαλύτερα ύψη, με μεγαλύτερους συντελεστές δόμησης;
Δυστυχώς οι πόλεις μας δεν αντέχουν και τα ήδη πυκνοδομημένα κέντρα ασφυκτιούν δημιουργώντας περαιτέρω προβλήματα, στην ήδη προβληματική ζωή των κατοίκων, ενώ από την άλλη δεν καλύπτεται καμία κοινωνική ανάγκη. Για να λυθούν προβλήματα, όπως αυτό της στέγασης είναι ανάγκη να ακολουθηθούν άλλου είδους πολιτικές που θα βάζουν πρώτη την κοινωνική ανάγκη της στέγασης.
Επιπλέον, πρέπει να δούμε και το κομμάτι της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, της κουλτούρας και του πολιτισμού, και εκεί είναι που πρέπει να δοθούν ουσιαστικά κίνητρα. Δυστυχώς κτίρια με στοιχεία μιας περιόδου, όχι και τόσο ιστορικά μακρινής, κατεδαφίζονται κάνοντας τις σύγχρονες πόλεις απρόσωπες και απρόσιτες. Δεν λέμε να μείνουμε κολλημένοι στο παρελθόν, αλλά οφείλουμε να διατηρήσουμε έστω και κάποια ψήγματα της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς. Σε πολλές πόλεις της χώρας έχει γίνει ουσιαστική και ενδελεχής καταγραφή, η οποία όμως παραμένει στα συρτάρια κάποιων γραφείων, χωρίς περαιτέρω αξιοποίηση.
Για τις δικές μας ανάγκες
Η έλλειψη χώρων πρασίνου και αναψυχής και η ανάγκη ύπαρξης τους στις πόλεις θα πρέπει να αποτελέσουν βασικό στοιχείο ενός σύγχρονου σχεδιασμού που θα πατάει στις ανάγκες μιας βιώσιμης, επί της ουσίας και όχι στη θεωρία, πόλης.
Όμως τα παραπάνω από μόνα τους δεν είναι αρκετά. Πρέπει να υπάρχει και η αναγκαία πολιτική βούληση αλλά και να βρεθούν οι ανάλογοι πόροι προκειμένου ό,τι σχεδιάζεται να γίνεται πράξη.
Συμπερασματικά, ας μην μείνουμε στην προσωρινή διαμάχη του ΝΟΚ και των αποφάσεων του ΣτΕ, αυτές λαμβάνονται ενίοτε κατά το δοκούν. Ας πάμε ένα βήμα παραπέρα, ας προτάξουμε τις ανάγκες μας ως κοινωνία και να επιβάλλουμε τη συμμετοχή μας στον όποιο σχεδιασμό. Γιατί οι πόλεις σχεδιάζονται για να καλύψουν τις δικές μας ανάγκες…
O Μιλτιάδης Κλωνιζάκης είναι πολιτικός μηχανικός, δημοτικός σύμβουλος Χανίων, μέλος της αντιπροσωπείας του ΤΕΕ ΤΔΚ.
