Στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής πραγματοποιείται από χθες η τελευταία διάσκεψη της ομάδας των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα). Μια συνάντηση που, αν και αυτή τη φορά διεξάγεται στη σκιά και υπό το βάρος του πολέμου στην Ουκρανία, αναμένεται να συνοδευτεί από σημαντικά βήματα, με στόχο τη χειραφέτηση από το αμερικανικό δολάριο.
Κάθε άλλο παρά συμπτωματικό είναι το γεγονός ότι στη διάσκεψη συμμετέχουν ο Πρόεδρος της Ινδονησίας Τζόκο Βιλντόντο και ο Ιρανός ομόλογός του Εμπραχίμ Ραΐσι, κάτι που δείχνει την πρόθεση περαιτέρω διεύρυνσης μιας ομάδας που φιλοδοξεί, κάποια στιγμή, να αναδειχθεί σε σημαντικό αντίβαρο της Ουάσιγκτον και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Οι περισσότερες χώρες εκπροσωπούνται στη σύνοδο σε ανώτατο επίπεδο. Όχι όμως και η Ρωσία, που εκπροσωπείται από τον υπουργό Εξωτερικών της Σεργκέι Λαβρόφ. Αυτό, ωστόσο, δεν οφείλεται σε καμία περίπτωση στην πρόθεση της Μόσχας να υποβαθμίσει τη σύνοδο. Αν ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ταξίδευε στο Γιοχάνεσμπουργκ, οι οικοδεσπότες του θα έρχονταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, καθώς θα ήταν υποχρεωμένοι να… τον συλλάβουν έπειτα από τη δίωξη που έχει ασκήσει σε βάρος του το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία.
Η διεύρυνση στο τραπέζι των συνομιλιών
Οι υπόλοιποι ηγέτες, ο Νοτιοαφρικανός Πρόεδρος Σίριλ Ραμαφόσα, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι και ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, μαζί με τον Λαβρόφ είχαν χθες το απόγευμα μια πρώτη συνάντηση έπειτα από σύντομη επίσκεψή τους στο επιχειρηματικό φόρουμ του Σάντον, οικονομικού κέντρου του Γιοχάνεσμπουργκ.
Πηγές προσκείμενες στις συνομιλίες ανέφεραν ότι μεγάλο μέρος της συζήτησης αφιερώθηκε στην ανάγκη διεύρυνσης της ομάδας. Το θέμα δεν αντιμετωπίζεται με ομοθυμία, καθώς Κίνα και Ρωσία προσπαθούν να αυξήσουν την επιρροή της ομάδας, με επακόλουθο την αύξηση και της δικής τους ισχύος, ενώ Βραζιλία, Ινδία και Νότια Αφρική ανησυχούν, όπως είναι επόμενο, ότι μια πρόωρη διεύρυνση θα μειώσει το δικό τους βάρος.
Οι ηγέτες των χωρών του BRICS αναμένεται να συζητήσουν όμως και σε σχέση με μια σημαντική πρωτοβουλία που βρίσκεται στα σκαριά εδώ και μήνες: να αρχίσουν να χρησιμοποιούν τα δικά τους νομίσματα στις μεταξύ τους εμπορικές συναλλαγές, αντί να προσφεύγουν κάθε φορά στο αμερικανικό δολάριο.
Η πρωτοβουλία δεν αναμένεται, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον, να φτάσει τόσο μακριά όσο η υιοθέτηση κοινού νομίσματος. Οι περισσότεροι οικονομικοί παράγοντες περιμένουν ότι, βάσει των μέχρι στιγμής σχεδιασμών, οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των μελών θα πραγματοποιούνται κυρίως με το κινεζικό νόμισμα ρενμίμπι.
Αντίπαλο δέος του ΔΝΤ η ΝΑΤ
Κεντρική θέση στους σχεδιασμούς για μεγαλύτερη αυτονόμηση από τη συναλλαγματική κυριαρχία του δολαρίου έχει όμως και η τράπεζα που ήδη έχει δημιουργήσει η ομάδα. Η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (NAT) έχει έδρα τη Σαγκάη και επικεφαλής της την πρώην Πρόεδρο της Βραζιλίας Ντίλμα Ρούσεφ, κάτι ενδεικτικό της σημασίας που αποδίδουν σ’ αυτή τα μέλη του BRICS.
H Ρούσεφ δεν κρύβει ότι πρόθεση του ιδρύματος είναι να μειώσει σταδιακά την εξάρτηση των αναπτυσσόμενων χωρών από το δολάριο, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία ενός πολυπολικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο θα αντικαταστήσει το σημερινό, που κυριαρχείται από την Ουάσιγκτον και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).
Σε συνέντευξή της στην εφημερίδα Financial Times, η πρώην Πρόεδρος της Βραζιλίας επισημαίνει ότι η τράπεζα εξετάζει ήδη αιτήσεις για ένταξη από 15 χώρες. Αποφεύγει να τις κατονομάσει και περιορίζεται να αποκαλύψει ότι πρόθεση της ΝΑΤ είναι να «διευρύνει τη γεωγραφική της εκπροσώπηση».
Εύκολα κατανοεί επομένως κανείς ότι η ΝΑΤ μετατρέπεται σε ένα όλο και πιο ισχυρό όπλο στα χέρια του BRICS. H τράπεζα έχει ήδη χορηγήσει δάνεια ύψους 33 δισεκατομμυρίων ευρώ (σε κινεζικό ρενμίμπι) και έχει δεχτεί την Αίγυπτο, το Μπαγκλαντές και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ως συνδεδεμένα μέλη, ενώ και η Ουρουγουάη βρίσκεται στα τελικά στάδια της ένταξής της.
Μιχάλης Τρίκκας
