Συνέντευξη στον Ηλία Τσίγκα
- κ. Καθηγητή, θα αρχίσω από την καθιερωμένη σχεδόν ερώτηση: Ποιο είναι το πρώτιστο διακύβευμα των ευρωεκλογών για τους προοδευτικούς πολίτες σε Ελλάδα και Ευρώπη; Στη βάση ποιων προγραμματικών και ιδεολογικών χαρακτηριστικών συγκλίνουν οι προοδευτικές δυνάμεις της χώρας στη συμμαχία με το ΣΥΡΙΖΑ;
H τροπή που έχει λάβει το ευρωπαϊκό εγχείρημα, με την επιμονή στη συνταγή των πολιτικών λιτότητας, έχει δημιουργήσει χώρο για την ανάδυση μιας πολυπρόσωπης και επιθετικής ακροδεξιάς. Αυτή η ακροδεξιά απειλεί ευθέως τη δημοκρατία και ως εκ τούτου η αποτροπή αυτού του κινδύνου είναι ο βασικός στόχος μιας προοδευτικής συμμαχίας. Το θέμα είναι ότι δεν είναι δυνατόν να ξορκίζουμε την ακροδεξιά, αναφέροντας απλά το πόσο επικίνδυνη είναι, αλλά πρέπει με έναν ενεργό τρόπο να αντιμετωπίσουμε τις δομικές αιτίες της ανόδου της. Αυτές οι δομικές αιτίες περιλαμβάνουν αφενός τις καλπάζουσες ανισότητες που υποσκάπτουν την κοινωνική συνοχή στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και αφετέρου το χάσμα ανάμεσα στους ευρωπαίους πολίτες και τα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων και προώθησης πολιτικών. Χωρίς κοινωνική Ευρώπη και χωρίς εκδημοκρατισμό της λειτουργίας της ΕΕ ο αγώνας ενάντια στην ακροδεξιά δε θα κερδηθεί. Αυτά τα δύο συνιστούν και τους πυλώνες μιας προοδευτικής πρότασης για τις ευρωεκλογές.
- Θα σας επαναλάβω το θέμα-ερώτηση που είχαμε συζητήσει και στο περιθώριο του Οικονομικού Forum των Δελφών πριν από δύο μήνες: Είστε από τους σημαντικότερους κι εγκυρότερους σε ακαδημαϊκό επίπεδο αναλυτές του φαινομένου ΠΑΣΟΚ την τελευταία τεσσερακονταετία. Στο ΣΥΡΙΖΑ έχει βρει πολιτική στέγη η μεγάλη μερίδα των ψηφοφόρων άλλοτε του ΠΑΣΟΚ. Τι ακριβώς συνέβη; «Σοσιαλδημοκρατικοποιήθηκε» ο ΣΥΡΙΖΑ ή ριζοσπαστικοποιήθηκε, λόγω κρίσης κυρίαρχα ή και για άλλους λόγους, η βάση του ΠΑΣΟΚ;
Η περίοδος της κρίσης όξυνε τις αντιφάσεις ενός κόμματος που έδειξε σημάδια κρίσης μια δεκαετία πιο πριν. Το ΠΑΣΟΚ είχε βρεθεί σε μια διαδικασία απομάκρυνσης από τα λαϊκά τμήματα της βάσης του, προωθούσε συστηματικά πολιτικές νεοφιλελεύθερης κοπής, εφάρμοσε το πρώτο Μνημόνιο εγκαινιάζοντας τον κύκλο της λιτότητας στη χώρα μας. Μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας διεκδίκησαν μέσα στην κρίση ένα εναλλακτικό πρότυπο διακυβέρνησης, πολιτικές με αναφορά τις ανάγκες και τα συμφέροντα τον πολλών, μια δημοκρατική διέξοδο στην κρίση. Ο ΣΥΡΙΖΑ λόγω του τρόπου που επέλεξε να πολιτευθεί, απευθυνόμενος στην κοινωνία όχι με έναν πατερναλιστικό τρόπο, αλλά ενσωματώνοντας την αγωνία του, προέκυψε ως ο πολιτικός φορέας που δεξιώθηκε αυτές τις μετακινήσεις ψηφοφόρων. Οι παλαιοί ψηφοφόροι δεν ψήφισαν τον ΣΥΡΙΖΑ ως ένα νέο ΠΑΣΟΚ, αλλά ως την Αριστερά, ως την πολιτική δύναμη που μπορεί να ξαναδώσει κοινωνικό περιεχόμενο στην πολιτική διαδικασία.
- O ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίζεται ως ένα «κόμμα εν κινήσει», καθώς ακόμα δεν έχει διαμορφώσει πλήρως την φυσιογνωμία του διανύοντας με γρήγορους ρυθμούς μια πορεία από τη διαμαρτυρία στη διακυβέρνηση. Σε ποιο σημείο βρίσκεται σε αυτή την συγκυρία των ευρωεκλογών και σε ποιο θέλει ( ή πρέπει ) να βρίσκεται στις εκλογές του Οκτωβρίου;
Ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε το τεράστιο έργο του να οδηγήσει τη χώρα στην έξοδο από τα μνημόνια. Αυτή ήταν μια πορεία με δυσκολίες, αντιφάσεις, αλλά και με μια προσπάθεια να παραμείνει η κοινωνία όρθια και να διαμορφωθούν οι όροι για μια άλλη, εναλλακτική πολιτική. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μια ριζοσπαστική αριστερά εν κινήσει, με την έννοια εκκινώντας από έναν σκληρό πυρήνα ιδεών, πειραματίζεται, δοκιμάζει πρακτικές, επιδιώκει συμμαχίες και συγκλίσεις, προσπαθεί να δημιουργήσει ρήγματα, διεκδικεί μια αλλού τύπου πολιτικής που δίνει δημοκρατικές απαντήσεις στα προβλήματα της συγχρονίας. Με ένα τέτοιο πλαίσιο, ο ΣΥΡΙΖΑ θα διεκδικήσει την ανανέωση της εντολής για μια νέα τετραετία.
- Ο ΣΥΡΙΖΑ στην αρχή της πορείας του προς την κατάκτηση της εξουσίας και την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας χαρακτηρίσθηκε από έντονα λαϊκιστικά χαρακτηριστικά. «Εμείς ή αυτοί», «Παλιό vs Νέο», κλπ καταφέρνοντας όμως να φέρει στο επίκεντρο της δημόσιας σφαίρας και να επαναπολιτικοποιήσει θέματα που σκόπιμα άφηναν στο περιθώριο οι ελίτ. Σε ποιο βαθμό σήμερα διατηρεί τέτοια χαρακτηριστικά ή τα έχει αποβάλει;
Ο ΣΥΡΙΖΑ εξακολουθεί να είναι ο κύριος εκφραστής της κοινωνικής αγωνίας στο πολιτικό επίπεδο. Είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να εκπροσωπήσει και να προασπιστεί τα συμφέροντα των λαϊκών και υποτελών τάξεων. Η αντίθεση προς το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ έχει αντιδραστικά χαρακτηριστικά, συνίσταται στην ανατροπή πολλών από τις θεματικές που έφερε στο προσκήνιο της δημόσιας συζήτησης. Αυτή είναι η ουσία της πολιτικής φυσιογνωμίας του ΣΥΡΙΖΑ και αυτήν εξακολουθεί να προβάλλει.
- Το «διαζύγιο» με τους ΑΝΕΛ συνέτεινε προς μια τέτοια κατάσταση;
Το «διαζύγιο» με τους ΑΝΕΛ προέκυψε ως αποτέλεσμα μιας αξιακής θέσης του ΣΥΡΙΖΑ γύρω από το θέμα της Βόρειας Μακεδονίας. Αυτό δείχνει ότι επιμένουμε να δίνουμε μάχες αξιακής λογικής, θέτοντας τα προτάγματα της Αριστεράς στο επίκεντρο της δημόσιας σφαίρας.
- Για να επανέλθω στο θέμα των ευρωεκλογών: Υπάρχει σήμερα σοσιαλδημοκρατία στην Ευρώπη χωρίς κραταιά εργατική τάξη και δυνατά συνδικάτα; Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να γίνει σοσιαλδημοκρατικό κόμμα; Και ποια είναι η απάντηση για την προοπτική της Αριστεράς εφ όσον η σοσιαλδημοκρατία έχει εκπέσει σε παρακολούθημα του νεοφιλελευθερισμού;
Η κρίση της σοσιαλδημοκρατίας είναι ένα φαινόμενο που εκκινεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Μέσω της επικράτησης του λεγόμενου Τρίτου Δρόμου, η σοσιαλδημοκρατία υιοθέτησε μια νεοφιλελεύθερη ατζέντα που την οδήγησε μακριά από την παραδοσιακή της εργατική βάση. Η δε κρίση των συνδικάτων, απομάκρυνε τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα από αυτά, τα οποία και έδωσαν έμφαση στο να σφυρηλατήσουν δεσμούς με τις ΜΚΟ και τη λεγόμενη «κοινωνία των πολιτών». Αυτές οι κινήσεις της σοσιαλδημοκρατίας έδωσαν χώρο και στη νέα ριζοσπαστική αριστερά. Υπ’ αυτήν την έννοια, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να γίνει σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και ούτε μπορεί να γίνει φυσικά. Διέξοδος για την Αριστερά είναι η επιστροφή στην κοινωνία, η αταλάντευτη μάχη κόντρα στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, η προώθηση ριζοσπαστικών αριστερών πολιτικών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, η αμφισβήτηση της ορθοδοξίας του καπιταλισμού.
- Μεσαία τάξη: Ιδιαίτερα κρίσιμος παράγοντας. Οξυμμένα προβλήματα αντιμετωπίζει η τάξη αυτή στην Ελλάδα μόνο ή και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο; Ποια η εξήγηση;
Οι πολιτικές λιτότητας οδήγησαν σε φτωχοποίηση μεγάλου μέρους της μεσαίας τάξης. Για πολλά χρόνια η μεσαία τάξη θεωρούνταν θεματοφύλακας της πολιτικής μετριοπάθειας. Πλέον βιώνει τα επίχειρα μιας καθολικής λιτότητας. Αν θυμάστε στο στόχαστρο του πρώτου Μνημονίου ήταν η μεσαία τάξη, στην οποία υπήρχε «λίπος». Γι’ αυτό είναι υποκριτικό το δήθεν ενδιαφέρον κάποιων για τη «χειμάζουσα» μεσαία τάξη.
- κ. Σπουρδαλάκη ήσασταν κεντρικό μέλος στην πρόσφατη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος. Πόσο κοντά ή μακριά βρισκόμαστε από ένα Ευρωπαϊκό Σύνταγμα; Τι θα προσθέσει, ποιες πολιτικές δυνάμεις το προωθούν και ποιες το αντιστρατεύονται;
Βρισκόμαστε πολύ μακριά από την απαιτούμενη συναίνεση για κάτι τέτοιο. Κατ’ αρχάς, κατά την άποψή μου, θα πρέπει να δούμε ποιες είναι εκείνες οι δυνάμεις που θέλουν να σταματήσουν τον εκτροχιασμό της ΕΕ από τις καταστατικές αξίες και αρχές της, όπως αυτές διατυπώθηκαν από αριστερούς και δημοκράτες στις φυλακές του Μουσολίνι, όπου η κοινωνική ευημερία, κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη θεωρήθηκαν προϋποθέσεις για την ειρήνη που οραματίζονταν μετά την φρίκη του πολέμου. Αν προκύψουν ουσιαστικές συγκλίσεις στην επόμενη Ευρωβουλή προς αυτή την κατεύθυνση τότε θα μπορεί να ανοίξει η συζήτηση. Ωστόσο θα πρέπει να πω, κρίνοντας από την αδιαφορία ή και εχθρικότητα που έδειξε η αντιπολίτευση για τη διαδικασία «διαλόγου για τη συνταγματική αναθεώρηση» φαίνεται ότι αυτή δεν πιστεύει σε διαβουλευτικές διαδικασίες. Οψόμεθα όμως…
- Για μια φορά ακόμα δεν αποφύγαμε την «εσωτερικοποίηση» των ευρωεκλογών, οι οποίες ξανά χρησιμοποιούνται, με ευθύνη των κομμάτων μεταξύ των οποίων και ο ΣΥΡΙΖΑ, με κυρίαρχη προσέγγιση τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα και (πολύ) δευτερευόντως τα καίρια ευρωπαϊκά προβλήματα του καιρού μας. Πώς όμως με τέτοιες λογικές θα καταφέρουμε να δημιουργήσουμε τη συνείδηση του ευρωπαίου πολίτη με ανοιχτούς ορίζοντες και όχι επικεντρωμένους στα ιδιαίτερα «επαρχιακά» μας χαρακτηριστικά;
Έχει παρατηρηθεί ότι στις ευρωεκλογές δίνεται έμφαση στα εσωτερικά θέματα παρά στα ευρωπαϊκά – δεν είναι ένα αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Είναι μια ευκαιρία να δείξουμε πως συγκεκριμένων πολιτικές επιλογές σε επίπεδο ΕΕ, επιδρούν στην καθημερινότητα κάθε πολίτη. Επί πλέον, λόγω της κρίσης, είναι σαφές ότι πολλά ζητήματα ευρωπαϊκής πολιτικής, έχουν καταστεί αντικείμενο συζήτησης σε εθνικό επίπεδο. Όλα αυτά που ανέφερα στην αρχή – η κοινωνική Ευρώπη, ο εκδημοκρατισμός, ο κίνδυνος της Ακροδεξιάς – αρθρώνεται τόσο σε εθνικό όσος και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
- κ. Καθηγητή, μια τελευταία ερώτηση: Ταυτόχρονα με τις ευρωεκλογές πραγματοποιούνται και οι δημοτικές εκλογές. Με δεδομένο ότι ακόμα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ολοκληρώσει την «εγκατάστασή» του εκλογικά-οργανωτικά και πολιτικά στο χώρο της αυτοδιοίκησης (όπως και του συνδικαλισμού), ιδίως σε εκείνον του πρώτου βαθμού, ποια είναι η γνώμη σας για την ορθή στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθήσει σε αυτό το πεδίο της εκλογικής μάχης;
Η αυτοδιοίκηση αποτελεί προνομιακό πεδίο για την οικοδόμηση κοινωνικών και προοδευτικών συμμαχιών. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει προσδιορίσει συγκεκριμένους άξονες συγκλίσεων. Αναφέρω μεταξύ άλλων: Τη συγκρότηση ενός μετώπου απέναντι στο νεοφιλελευθερισμό, την ακροδεξιά, το φασισμό, τη διαφθορά, τη διαπλοκή, τον ρατσισμό, την ξενοφοβία και την ομοφοβία. Τη συνεχή και συνεπή υπεράσπιση των πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Την εφαρμογή κοινωνικής και πολιτιστικής – πολιτισμικής πολιτικής (υγεία, παιδεία, αλληλεγγύη), με την ενίσχυση δημοτικών και κοινωνικών υπηρεσιών με σταθερές και πλήρους απασχόλησης θέσεις εργασίας. Την προώθηση της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας ως εναλλακτικού οικονομικού παραδείγματος, που θα συμβάλει στην ανάπτυξη πολιτικών απασχόλησης, ενισχύοντας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο την κοινωνία των πολιτών και το κοινωνικό της κεφάλαιο.
Πηγή: FokidaNews
