Στα ευρωψηφοδέλτια της Αριστεράς για τις εκλογές του Ιούνη συμμετέχουν πολλοί αξιόλογοι άνθρωποι. Για μια εφημερίδα σαν τη δική μας, είναι πρόκληση να καταφέρει να απευθυνθεί και να δώσει λόγο σε όλους εκείνους και εκείνες που κατά καιρούς συνδεθήκαμε οργανικά και συντροφικά και που πιστεύουμε στη συμβολή τους στο πολιτικό γίγνεσθαι.
Μία ξεχωριστή τέτοια περίπτωση είναι αυτή της λογοτέχνιδας, πολυβραβευμένης και πολυδιαβασμένης, Μάρως Δούκα. Η συμβολική, ίσως κατά κάποιο τρόπο, αλλά με σαφές και ηχηρό μήνυμα συμμετοχή της, υπήρξε για πολλούς και για πολλές από εμάς αυτό ακριβώς που είχαμε τόσο πολύ ανάγκη: σαν να μας έπιασε από το χέρι μια γυναίκα – σύμβολο της αριστερής σκέψης και πράξης και να μας ψιθύρισε στο αυτί «σήκω, πάμε μαζί, αξίζει. Τίποτα δεν τελειώνει.»
Σαν μια ζεστή αγκαλιά ανταπόδοσης σε αυτό το έναυσμα που αισθανθήκαμε, συνομιλήσαμε μαζί της με αφορμή αυτή τη συμμετοχή της.
H συμμετοχή σας στο ψηφοδέλτιο με το οποίο η Νέα Αριστερά πρωτοεμφανίζεται σε εκλογές, ήταν, για πολλούς και πολλές, μια έκπληξη, πολύ θετική. Αυτή δεν πηγάζει τόσο από τη δική σας μέχρι σήμερα στάση, κάθε άλλο. Αλλά από την αρνητική διάθεση, ή και απαξία κάποιες φορές, με την οποία αντιμετωπίζεται από καταξιωμένους ανθρώπους της τέχνης ή της διανόησης ο συγκεκριμένος ανοιχτός πολιτικός προσδιορισμός που επιφέρει η συμμετοχή σε ένα κομματικό ψηφοδέλτιο. Εσείς πώς το αποφασίσατε;
Αισθάνθηκα ότι η πρόταση αυτή με τιμά. Όχι από ματαιοδοξία. Αλλά επειδή τους ανθρώπους αυτούς που μπήκαν μπροστά στο εγχείρημα της Νέας Αριστεράς, τους εκτιμώ πολύ. Θεώρησα ότι είναι και μια δική μου οφειλή στην Αριστερά. Γιατί στην Αριστερά εγώ χρωστάω, δεν μου χρωστάει αυτή. Χάρη σε αυτήν μπόρεσα να βρω τον δρόμο μου, να επιλέξω, και κυρίως –αυτό είναι το σημαντικό για μένα– να διαμορφώσω τρόπο ζωής. Το να είσαι αριστερός ή αριστερή είναι τρόπος ζωής. Και όταν έχεις βρει τρόπο ζωής δεν φοβάσαι ότι θα εξοκείλεις, ότι θα παραπατήσεις, ακόμα και –τολμώ να πω– ότι θα απογοητευτείς. Δεν απογοητεύομαι από την Αριστερά, παρόλα τα αρνητικά της. Ακριβώς γιατί αυτή πάλι με τα αναλλοίωτα θετικά της μου δίνει τον τρόπο, τα εργαλεία να καταλαβαίνω και να ερμηνεύω τον κόσμο.
Μια απάντηση που γεννά πολλές ερωτήσεις… Δεν θα αποφύγω την πιο συναισθηματική και βιωματική προσέγγιση και θα σας ρωτήσω, αισθάνεστε κι εσείς ότι δεν είναι πια τόσο συχνό αυτό που μόλις είπατε: ότι στην Αριστερά χρωστάω, δεν μου χρωστάει; Ένα αίσθημα που προκύπτει από τη βαθύτερη σύνδεση με την Αριστερά, με την έννοια της συντροφικότητας, που αισθάνομαι ότι τείνει να εκλείψει.
Είναι δύσκολο να απαντήσω. Αυτό που εγώ λέω έχει να κάνει με τη δική μου οπτική και τη δική μου ιδιοσυγκρασία. Στις μέρες μας, οι περισσότεροι άνθρωποι ή που θα αναζητούν από την Αριστερά έναν ασφαλή κομματικό χώρο, που δεν θα τους θέτει πολλούς προβληματισμούς, ή που θα αντιμετωπίζουν την Αριστερά ως ξεπερασμένη.
Αισθάνεστε ότι σήμερα είναι περισσότεροι οι άνθρωποι που ζουν ως Αριστεροί αλλά δεν συμμετέχουν σε αριστερά σχήματα ή εκείνοι που συμμετέχουν σε αριστερά σχήματα και ο τρόπος ζωής τους δεν ακολουθεί τις ιδέες που πρεσβεύουν;
Και τα δύο συμβαίνουν. Υπάρχουν άνθρωποι ανένταχτοι που ζουν ως αριστεροί, μία από αυτούς είμαι ίσως κι εγώ. Αλλά υπάρχουν και κομματικά ενταγμένοι άνθρωποι που όσο κι αν έχουν αφομοιώσει την ιδεολογία τους, βαθιά μέσα τους παραμένουν αδιάφοροι. Δεν μιλάω φυσικά για ασκητισμό. Μιλάω για προτεραιότητες, μιλάω για το βλέμμα προς τους άλλους ανθρώπους, μιλάω για να πατάμε με σεβασμό τη γη.
Δηλώσατε ότι ήδη από τα 18 σας χρόνια η Αριστερά σας διαμόρφωσε. Οι νέοι δεν βρίσκουν σήμερα συχνά χώρο ή έκφραση σε αριστερά κόμματα.
Να διευκρινίσω ότι όσον αφορά εμένα, δρομολογήθηκα με αυτόν τον τρόπο, όχι μέσα από μια κομματική οργάνωση. Το πιο σημαντικό που μου έδωσε η Αριστερά είναι ότι έμαθα να είμαι περήφανη που ο πατέρας μου ήταν εργάτης. Και όσο προχωρούσα και έβρισκα τον εαυτό μου και ανακάλυπτα ότι μέσα από το γράψιμο μπορώ να αφήσω ένα αποτύπωμα στο πέρασμά μου, άρχισε να μη με ενδιαφέρει να «ανεβώ κοινωνικά». Οι φιλοδοξίες μου όλες περιορίζονταν στην ουσία, και ουσία για μένα ήταν να είμαι ο εαυτός μου.
Ο πολιτισμός υπήρξε, σε περιόδους που τις έχετε ζήσει και εσείς, προνομιακό πεδίο για την Αριστερά. Σε τι φάση βρίσκεται αυτή η σχέση σήμερα;
Θέλω να επισημάνω ότι η δική μου αίσθηση είναι ότι η σχέση αυτή, ακόμα και σε περιόδους παλιότερες, δεν έδωσε στους Αριστερούς τα εργαλεία εκείνα ώστε να διαφοροποιηθούν ριζικά σε επίπεδο προτύπων. Για παράδειγμα, ο χριστιανός και ο αριστερός σε τι διέφεραν; Η έννοια του καλού, όπως την αντιλαμβάνονταν και οι δύο αυτοί, σε τι διαφοροποιούνταν; Τα ταξικά χαρακτηριστικά δεν τα προτάξαμε με θετικό τρόπο. Αντίθετα η Δεξιά το έκανε αυτό. Θέλαμε να είμαστε καλύτεροι, όχι διαφορετικοί.
Γιατί πιστεύετε ότι το απέφυγε αυτό η Αριστερά;
Φοβόταν να προτάξει τη διαφορετικότητά της. Ίσως γιατί προσπάθησε να διατηρήσει την επαφή της με όλα τα κοινωνικά στρώματα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα –που ανακάλυψα μέσα από τα διαβάσματά μου– είναι ότι προπολεμικά οι αριστεροί όταν έκαναν απεργία ή διαδήλωση, φορούσαν γραβάτες. Ήθελαν να δείχνουν καθώς πρέπει.
Μου έρχεται στο νου μια κορύφωση αυτού που περιγράφετε. Η ευκαιρία που χάθηκε για την Αριστερά και την κοινωνία για τον διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας, την περίοδο που στη διακυβέρνηση ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Νίκος Φίλης ως υπουργός Παιδείας έκανε πολύ σοβαρή προσπάθεια να αλλάξει κάποια δεδομένα. Αλλά η κυβέρνηση έκανε τελικά πίσω και τον απέπεμψε.
Υπάρχει συντηρητικοποίηση της κοινωνίας κατά τη γνώμη σας;
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει μια τέτοια τάση. Η Αριστερά απέναντι σε αυτή την τάση δεν αντιπροτείνει κάτι πιστευτό. Δεν φτάνει η υψωμένη γροθιά. Η Νέα Αριστερά αυτό το χρέος έχει: να επινοήσει το «νέο».
Οι ευρωεκλογές γίνονται μια στιγμή που η Ευρώπη, ενίοτε νίπτοντας τας χείρας της, παραπαίει ανάμεσα σε δυο μεγάλους πολέμους, με επιπτώσεις υπαρξιακές για την ιδέα της ενωμένης Ευρώπης και το ιδανικό της ειρήνης.
Η ιδέα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε ένα νόημα, αλλά η υλοποίησή της έχει ήδη από πολλά χρόνια αποδειχτεί ανεπαρκής και αποπροσανατολισμένη, γιατί δεν έλειψαν η υποκρισία, η τυφλή προσήλωση στο οικονομικό συμφέρον, τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά, η επί της ουσίας αδιαφορία για τα στοιχειώδη ανθρωπιστικά μας καθήκοντα, όπως φάνηκε και με την προσφυγική κρίση. Να το πω και αλλιώς, λείπουν τα ανοιχτά μάτια, οι εμπνευσμένες ηγεσίες. Γι’ αυτό και σήμερα, αυτήν τη στιγμή που μιλάμε, με τις εκτυλισσόμενες θηριωδίες στη Λωρίδα της Γάζας, με τις ΗΠΑ να λύνουν και να δένουν, αλλά και με την ολοένα αυξανόμενη επιρροή της ακροδεξιάς ρητορικής, με τον συντηρητισμό και την ξενοφοβία, είναι σημαντικό να επιμείνουμε, και γιατί όχι να ελπίσουμε, σε πείσμα όλων αυτών, να διεκδικήσουμε μια Ευρώπη και με πολλές αριστερές φωνές στο ευρωκοινοβούλιο.
Ζωή Γεωργούλα
Η ΕΠΟΧΗ
