Η συνεταιριστική κατοικία βασίζεται στην απλή ιδέα ότι αν περισσότεροι άνθρωποι ενώσουν τις δυνάμεις τους και τους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους, μπορούν να αποκτήσουν καλύτερη και φθηνότερη κατοικία, διεκδικώντας έτσι ενεργά το δικαίωμα στην κατοικία με αυτοοργάνωση και αλληλεγγύη. Υπάρχει μεγάλη ποικιλομορφία στον τρόπο που διαμορφώνονται και λειτουργούν τέτοιου είδους συλλογικά και συμμετοχικά στεγαστικά εγχειρήματα, ανάλογα με το τοπικό πλαίσιο στο οποίο αναπτύσσονται.
Ειδικότερα μετά το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, και την όξυνση των στεγαστικών προβλημάτων, το ενδιαφέρον έχει αναθερμανθεί και βλέπουμε να πυκνώνουν οι πειραματισμοί με εναλλακτικές μορφές παραγωγής κατοικίας που βασίζονται στη συλλογική ιδιοκτησία, την αποεμπορευματοποίηση και τη δημοκρατική αυτο-διαχείριση, προτείνοντας διαφορετικούς τρόπους συλλογικής κατοίκησης, εφαρμογές βιώσιμης-περιβαλλοντικής αρχιτεκτονικής και παρεμβάσεις για την ενδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων.
Σε ό,τι αφορά τη στεγαστική πολιτική, αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ότι αυτά τα μοντέλα μπορούν να αποτελέσουν μέρος της λύσης για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης και την παραγωγή οικονομικά προσιτής και βιώσιμης κατοικίας. Έτσι, βλέπουμε να αναπτύσσονται παράλληλα νέοι θεσμοί, νομικά πλαίσια και δημόσιες υποστηρικτικές πολιτικές, που έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.
Η ομάδα CoHab δημιουργήθηκε το 2016, εν μέσω κρίσης, ως ένα εγχείρημα έρευνας – δράσης, μια ανοιχτή ομάδα ανταλλαγής γνώσης, με στόχο να μελετήσει και να μάθει από αυτές τις εμπειρίες και να διερευνήσει τη δυνατότητα εφαρμογής τους στην Ελλάδα. Δουλεύουμε μέσα από συλλογικά εργαστήρια, συζητήσεις και δικτυώσεις με ομάδες και εγχειρήματα στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συλλέγοντας και συστηματοποιώντας αυτή τη γνώση, που δημοσιεύουμε ανοιχτά στην ιστοσελίδα μας (βλ. https://cohabathens.org/cohab_toolkit/).
Προσπαθούμε να υποστηρίξουμε τη δημιουργία συνεταιριστικής κατοικίας, διατυπώνοντας συγκεκριμένες προτάσεις για τις θεσμικές αλλαγές που απαιτούνται. Μεταξύ άλλων, διεκδικούμε τη δημιουργία πλαισίου παραχώρησης ακινήτων του δημοσίου και ευρύτερα κενών/εγκαταλειμμένων κτιρίων σε στεγαστικούς συνεταιρισμούς, τη διαμόρφωση ειδικών χρηματοδοτικών εργαλείων και ταμείων για δανειοδότηση, εγγυοδότηση και επιχορηγήσεις, καθώς και στοχευμένων προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, τη διευκόλυνση συμπράξεων μεταξύ συνεταιριστικών φορέων και δήμων, πανεπιστημίων και άλλων κοινωφελών οργανισμών για την παραγωγή οικονομικά προσιτής κατοικίας για διαφορετικές ομάδες, όπως για παράδειγμα φοιτητές, νέους, ηλικιωμένους, χαμηλά εισοδήματα και ευάλωτες ομάδες, ή και πειραματισμούς με μοντέλα διαγενεακής και συλλογικής διαβίωσης, σύνδεσης της κατοικίας με την αγροτική παραγωγή και με προγράμματα τοπικής ανάπτυξης.
Φέτος δικτυωνόμαστε με το κίνημα «Γειτονιές για το Δικαίωμα στην Στέγη» και συμμετέχουμε στις Ευρωπαϊκές Ημέρες Δράσης για την Κατοικία της Ευρωπαϊκής Συσπείρωσης, με μια δράση συλλογικής χαρτογράφησης και διεκδίκησης κενών κτιρίων. Στόχος η ανάδειξη της μεγάλης αντίφασης που βλέπουμε γύρω μας, από τη μια δεκάδες κτίρια και κατοικίες να παραμένουν κενές, ενώ παράλληλα χιλιάδες άνθρωποι δεν μπορούν να διασφαλίσουν οικονομικά προσιτή, σταθερή και αξιοπρεπή κατοικία. Η αντίφαση είναι ακόμη πιο σκανδαλώδης όταν τα κτίρια αυτά ανήκουν σε δημόσιους φορείς ή κοινωφελείς οργανισμούς, που έχουν στους καταστατικούς σκοπούς τους το κοινό καλό. Αλλά και όταν βλέπουμε τα κτίρια αυτά να γίνονται αντικείμενο κερδοσκοπίας στα χέρια τραπεζών, εταιρειών και επενδυτών, εντείνοντας την εμπορευματοποίηση και τη χρηματιστικοποίηση της κατοικίας και περιορίζοντας τις δυνατότητες δημόσιας παρέμβασης και ελέγχου του στεγαστικού κόστους.
Απέναντι στη λογική του μέγιστου οικονομικού οφέλους και της μεγιστοποίησης της επενδυτικής ανταπόδοσης, προτάσσουμε τη μη-κερδοσκοπική και δημοκρατική διαχείριση των δημόσιων και κοινωφελών περιουσιών και των κενών κτιρίων, για φθηνή, αξιοπρεπή και περιβαλλοντικά βιώσιμη κατοικία. Αλλά και για την κάλυψη τοπικών αναγκών, με δημιουργία κοινωνικών υπηρεσιών, χώρων για τη γειτονιά, τους νέους, τον πολιτισμού, για τοπικές επιχειρήσεις ή κοινωνικά και συλλογικά εγχειρήματα.
Καλούμε, λοιπόν, κατοίκους γειτονιών και περαστικούς να συμμετέχουν στη δράση, κατεβάζοντας τις οδηγίες από την ιστοσελίδα μας: https://cohabathens.org/reclaim/
Stay tuned, γιατί σύντομα θα ανακοινώσουμε τον συνεργατικό διαγωνισμό νέων «Συν-κατοικώντας τα κενά/CoHabiting Vacancies», που προτείνει τη μετατροπή κενών κτιρίων σε στεγαστικούς συνεταιρισμούς. Ζητούμενο είναι να παραχθούν, μέσα από μια πυκνή συλλογική διαδικασία μάθησης, εναλλακτικά φαντασιακά για υφιστάμενα κτίρια που παραμένουν κενά ή που τα βλέπουμε σταδιακά να μετατρέπονται σε ξενοδοχεία, πολυτελή διαμερίσματα ή εμπορικές κατοικίες, ως μέθοδος για την τροφοδότηση της δημόσιας συζήτησης και την ενεργοποίηση συλλογικών διεκδικήσεων.
Στον διαγωνισμό, που διοργανώνεται με την αιγίδα του ΣΑΔΑΣ, δικαίωμα συμμετοχής έχουν φοιτητές/τριες και νέοι/ες επαγγελματίες (έως και το 7ο έτος από την αποφοίτησή τους από το 1ο πτυχίο) σε ομάδες τουλάχιστον τριών ατόμων, ενώ ενθαρρύνουμε τη διεπιστημονική συνεργασία και η σύνδεση με την κοινότητα. Η αίτηση συμμετοχής του διαγωνισμού θα βρίσκεται διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του CoHab από τις 15 Απριλίου έως τις 15 Μαΐου: https://cohabathens.org/competition
Η Μαρία Καραγιάννη και Δήμητρα Σιατίτσα είναι μέλη της ομάδας CoHab
