Παρά το γεγονός ότι οι διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές παραμένουν κοντά στα ιστορικά υψηλά τους επίπεδα εξαιτίας του ράλι που προκαλούν οι τεχνολογικές μετοχές (βλ τεχνητής νοημοσύνης κυρίως), οι αναπτυγμένες οικονομίες της Δύσης ακολουθούν μία φθίνουσα αυξητική πορεία με ενδείξεις ύφεσης ήδη για ορισμένες εξ αυτών: έτσι, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ το β’ τρίμηνο του 2023 ήταν 2,6% στις ΗΠΑ, 0,4% στη Βρετανία, -0,2% στη Γερμανία και 0,6% στην Ευρωζώνη (ΕΖ) έναντι 4,2% το αντίστοιχο τρίμηνο του 2022. Αντίστοιχα, η βιομηχανική παραγωγή το α’ εξάμηνο 2023 γνώριζε ετήσια κάμψη 0,5% στις ΗΠΑ, 1,2% στη Βρετανία, 1,7% στην Ιαπωνία και 1,9% στην ΕΖ.
Αιτία αυτής της αναπτυξιακής εξάντλησης είναι η συσσώρευση χρεών παντού (33 τρις δολ το χρέος των ΗΠΑ εξ ων τα 2 τρις είναι προϊόν του α’ εξαμήνου 2023), η αβεβαιότητα που προκαλεί στις συναλλαγές το ανοιχτό μέτωπο του πολέμου και η γεωπολιτική κρίση με τη διαταραχή των ενεργειακών ροών και το επακόλουθο πληθωριστικό κύμα που αντιμετωπίζεται με αυξήσεις επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες: στις ΗΠΑ το επιτόκιο αυξήθηκε από 0,5% τον Μάιο του 2022 σε 5,5% τον Ιούλιο 2023, ενώ στην ΕΖ από 0% σε 4,5% αντίστοιχα. Στο μεταξύ, τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ εκτινάχθηκαν πάνω από το όριο του 7% στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων τουλάχιστον 20 ετών πλήττοντας την αγορά κατοικίας (-18,9% οι πωλήσεις κατοικιών το α’ εξάμηνο 2023 έναντι του 2022), τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και τους ισολογισμούς των τραπεζών.
Στις συνθήκες αυτές, με το διεθνές εμπόριο να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στις αλυσίδες τροφοδοσίας λόγω προστατευτισμού και τις αγορές περιουσιακών στοιχείων να είναι σοβαρά υπερτιμημένες, μία νέα παγκόσμια οικονομική κρίση με διάρκεια δεκαετίας πρέπει να θεωρείται προδιαγεγραμμένη. Και η υπερχρεωμένη κι εξωστρεφής ελληνική οικονομία που φέτος κατακάηκε ως πρώτη συνέπεια της κλιμακούμενης κλιματικής κρίσης και έχει την ατυχία να βρίσκεται στην προμετωπίδα του πολέμου Δύσης-Ανατολής είναι βέβαιο πως θα είναι από τα πρώτα θύματα της.
Δεδομένων της ταξικής μεροληψίας, των ανεπαρκειών διαχείρισης και της προϊούσας πολιτικής φθοράς της κυβέρνησης της Ν.Δ., τίθεται ευλόγως το ερώτημα αν η προσπάθεια ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει να οδηγήσει σε μία οικονομικά αποτελεσματική και κοινωνικά ισορροπημένη εναλλακτική λύση. Καθώς, δε, βρισκόμαστε ενώπιον της εκλογής του νέου προέδρου του κόμματος, το ζήτημα της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής εν μέσω μιας νέας κρίσης διαρκείας αναγορεύεται σε καθοριστικό παράγοντα και κριτήριο επιλογής μεταξύ των 5 υποψηφίων.
Η εμφανιζόμενη ως επικρατέστερη από τις δημοσκοπήσεις Έφη Αχτσιόγλου έχει διατελέσει με σχετική επιτυχία υπουργός Εργασίας επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και έχει εμπειρία από τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα. Όμως η ειδίκευση της είναι στο εργατικό δίκαιο, όχι στα οικονομικά, ενώ ως τομεάρχισσα Οικονομίας μετά το 2019 χρεώνεται την αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ να διαγνώσει ικανοποιητικά τις εξελίξεις στο μέτωπο της οικονομίας και της κυβερνητικής πολιτικής, καθώς και να πείσει για την εναλλακτική του πρόταση.
Ο Νίκος Παππάς, αν και οικονομολόγος που διετέλεσε υπουργός ψηφιακής πολιτικής-τηλεπικοινωνιών κι ενημέρωσης, δεν έπαιξε κεντρικό ρόλο στον σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ούτε στις διαπραγματεύσεις με την τρόικα ώστε να διαθέτει ένα απόθεμα σχετικής εμπειρίας στις πραγματικά δύσκολες συνθήκες του μνημονίου.
Ο Στέφανος Τζουμάκας διετέλεσε υπουργός Εργασίας και Γεωργίας επί ΠΑΣΟΚ, αλλά δεν διαθέτει τα γνωστικά εφόδια για την άσκηση οικονομικής πολιτικής και μάλιστα σε συνθήκες σοβαρής κρίσης.
Ο Στέφανος Κασσελάκης είναι μάλλον ο πλέον ακατάλληλος για το πόστο του προέδρου και του μελλοντικού πρωθυπουργού γιατί όντας άσχετος με τον κόσμο της μισθωτής εργασίας, της αριστεράς και του ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να τους εκπροσωπήσει σωστά, γιατί η πρακτική εμπειρία ενός επιχειρηματία δεν επαρκεί για την διοίκηση μιας ολόκληρης οικονομίας, γιατί ο ίδιος υπήρξε διαχειριστής επενδύσεων παρά επιχειρηματίας, και γιατί στερείται παντελώς πολιτικής εμπειρίας και γνώσεων μακροοικονομικής διαχείρισης.
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος διετέλεσε υπουργός Οικονομικών επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και επωμίστηκε όλο το βάρος των διαπραγματεύσεων με την τρόικα, είναι πανεπιστημιακός καθηγητής στα οικονομικά, έχει συγκεκριμένη αντίληψη και προτάσεις για την εναλλακτική οικονομική πολιτική που θα πρέπει να εκφράζει τις ανάγκες της κοινωνίας, και μολονότι είναι τεχνοκράτης εκφράζει συγχρόνως ως έμπειρος και κοινωνικά ευαίσθητος πολιτικός την βάση και την αριστερή ψυχή του κόμματος.
Εκ των πραγμάτων, δηλαδή, φαίνεται πως ο κ. Τσακαλώτος είναι ο πλέον κατάλληλος να πιλοτάρει την οικονομία στη φουρτούνα της επελαύνουσας οικονομικής κρίσης που έρχεται. Ξεχωρίζει με διαφορά ως ο πλέον ικανός να αναλάβει τα ηνία του κόμματος και να προετοιμάσει τη διάδοχη λύση ασκώντας δημιουργική αντιπολίτευση στην παρούσα κυβέρνηση. Το ερώτημα είναι πόσοι στον ΣΥΡΙΖΑ σκέπτονται με όρους οικονομικής κρίσης και κοινωνικής αποτελεσματικότητας.
Ο Κώστας Καλλωνιάτης είναι οικονομολόγος
