Η Ελλάδα εκσυγχρονίζεται. Αλλάζει. Γίνεται Ευρώπη. Στον τομέα της αποτροπής τίθεται μάλιστα επικεφαλής της. Η δίωξη των ξένων κατά το στιλ του Άδωνι Γεωργιάδη, που προτρέπει «να κάνουμε τη ζωή δύσκολη στους μετανάστες» (αναγκάζοντας τους, για παράδειγμα, να κάνουν «το ταξίδι από την Ανάβυσσο στην Αθήνα καμία 15αριά φορές με τα πόδια», ή με απανωτές προσαγωγές στην Ασφάλεια), μπαίνει σε δεύτερη μοίρα. Στο προσκήνιο έρχεται ο ψυχρός ορθολογισμός της υψηλής τεχνολογίας. Με αυτήν κατασκευάζονται φράχτες και τείχη με ψηφιακά υλικά, όχι πλέον με συρματοπλέγματα και μπετόν. Τα όπλα της λέγονται τεχνητή νοημοσύνη, μη επανδρωμένα αεροχήματα, ηλεκτροκάμερες νυκτός και «ξεφυλλώματος» δέντρων, ανιχνευτές ψεύδους και πάει λέγοντας. Αυτά είναι απείρως πιο αποτελεσματικά από τα αναχρονιστικά καψόνια των «μπάτσων», των λιμενοφυλάκων και των σαδιστών πολιτικών στη Νότια και Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Στην αρχή είναι όμως ο πολιτικός εκσυγχρονισμός. Αυτός είναι βέβαια πολύ πιο δύσκολος από τον τεχνολογικό. Με φόντο την κατάρρευση της συμφωνίας του Σένγκεν και αδυνατώντας να συμφωνήσουν σε μια κοινή «ευρωπαϊκή» πολιτική για το προσφυγικό, οι ιθύνοντες της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταφεύγουν σε αποσπασματικά μέτρα με όλο και πιο απάνθρωπο χαρακτήρα. Ένα από αυτά είναι η επικαιροποίηση της «βρώμικης», όπως την αποκαλούν πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις, συμφωνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τουρκίας – βρώμικης επειδή συνομολογήθηκε εν απουσία και εις βάρος των προσφύγων (βλ. πλαίσιο). Με τη συμφωνία αυτή, που συνυπογράφηκε το Μάρτιο του 2016, η Τουρκία αναγνωρίσθηκε ως ασφαλής χώρα. Αυτό δεν αφαιρούσε καταρχάς το δικαίωμα στο άσυλο σε όσους κατόρθωναν να φτάσουν σε ελληνικό έδαφος. Όμως, ύστερα από την κοινή υπουργική απόφαση της 7ης Ιούνη 2021, με την οποία, στο πλαίσιο αυτής της επικαιροποίησης, η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει την Τουρκία ως ασφαλή χώρα ειδικά για αιτούντες διεθνούς προστασίας με καταγωγή από την Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και την Σομαλία, το δικαίωμα αυτό κατά μέγα μέρος καταργείται, ήτοι για το 66% των προσφύγων στην Ελλάδα, όσων δηλαδή προέρχονται από τις παραπάνω χώρες. Οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο επιχαίρουν. Παράλληλα, μελετούν την εφαρμογή και άλλων παρόμοιων μέτρων –μόνο στην περιοχή του Έβρου δοκιμάζονται, ή δοκιμάστηκαν πιλοτικά τους τελευταίους μήνες μια ντουζίνα εξ αυτών. Το συμπέρασμα της ανθρωπιστικής οργάνωσης Pro Asyl, ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση μετατρέπει την Ελλάδα σε εργαστήριο της αντιπροσφυγικής πολιτικής», δεν είναι λοιπόν καθόλου αστήρικτο.
Στο «μάτι» της Frontex
Ο τεχνολογικός εκσυγχρονισμός, αντίθετα, «κυλάει» χωρίς εμπόδια. «Η νέα ωραία συνοριακή προστασία», γράφει η αυστριακή εφημερίδα «Standard», εκπονείται στο πλαίσιο 30 ερευνητικών προγραμμάτων συνολικού κόστους 170 εκατομμυρίων ευρώ σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα και καινοτομικές βιομηχανικές επιχειρήσεις. Ο στόχος είναι η μετατροπή της Frontex, της ευρωπαϊκής υπηρεσίας προστασίας συνόρων, που μέχρι τώρα «σκουντουφλούσε» στα τυφλά στα διάφορα προσφυγικά μέτωπα, στο παροιμιώδες «μάτι του μεγάλου αδελφού» μέσω της διασύνδεσης των αστυνομικών Αρχών ανά την Ευρώπη με τις προσφυγικές υπηρεσίες. Έτσι θα μπορεί να διακριβώνει σε κάθε στιγμή όχι μόνο το σημείο παραμονής των προσφύγων, αλλά και το κοινωνικό και πολιτικό προφίλ τους.
Τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα: Πρώτον, το πρόγραμμα «Foldout» διερευνά τηλεοπτικές κάμερες και αισθητήρες, που, σε συνδυασμό με δορυφόρους, αερόστατα τύπου Zeppelin, και μη επανδρωμένα αεροχήματα εντοπίζουν πρόσφυγες στα δάση, κρυμμένους πίσω από τα φυλλώματα των δέντρων. Οι πληροφορίες δίνονται στη συνέχεια για τα περαιτέρω στις πλησιέστερες μονάδες συνοριοφυλάκων.
Δεύτερον, το «iBorder Control», το οποίο τελειοποιεί μεταξύ άλλων «ανιχνευτές ψεύδους», ήτοι ηλεκτρονικά προγράμματα, τα οποία αναλύουν ως προς την ειλικρίνειά τους τις δηλώσεις των προσφύγων στη βάση αμφίβολων κριτηρίων, όπως η ταχύτητα της ομιλίας (όποιος μιλάει αργά κάτι προσπαθεί να κρύψει), ή του αριθμού των λέξεων, που επαναλαμβάνει ο πρόσφυγας από την ερώτηση που του έγινε (όποιος είναι ειλικρινής το λέει με δικά του λόγια). Η πιλοτική του εφαρμογή, πληροφορεί η «Standard“, γίνεται και σε ένα ελληνικό λιμάνι. Εξυπακούεται ότι τέτοια εγχειρήματα προκαλούν, λόγω των αυθαίρετων υποθέσεων στα οποία στηρίζονται, θυμηδία στους ειδικούς και όχι μόνο.
Και τρίτον, το πρόγραμμα «Μeticos», το οποίο αποσκοπεί στο να πείσει την κοινή γνώμη για την «ορθότητα» των νέων οργουελικού τύπου μέτρων προστασίας των ευρωπαϊκών συνόρων, όπως αυτά διερευνούνται από τα 29 άλλα προγράμματα. Ήδη ο τίτλος του είναι παραπλανητικός. Οι μέτοικοι στην Αρχαία Ελλάδα, ως γνωστόν, είχαν τουλάχιστον ένα βασικό δικαίωμα: να ζουν στα όρια μιας πόλης. Όμως κι αυτό καταργείται σήμερα στο πλαίσιο της καθολικής απαγόρευσης της εισόδου προσφύγων σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Το «κανόνι ήχου» στην Ελλάδα του Μητσοτάκη
Η Ελλάδα του Κυριάκου Μητσοτάκη δεν αρκείται όμως σε αυτές τις καινοτομίες. Παράλληλα εισάγει και άλλες –με πιο θορυβώδη εκείνη του «κανονιού ήχου». Αυτό ανήκει στα λεγόμενα «μη φονικά όπλα», αν και τελευταία πολλοί ειδικοί το έχουν μετονομάσει, λόγω των συχνά θανατηφόρων συνεπειών του, σε «όχι εντελώς φονικό όπλο». Στην Ελλάδα γράφτηκαν πρόσφατα πολλά για τις τεχνικές προδιαγραφές του, όπως για παράδειγμα, ότι μεταφέρεται με ένα φορτηγό, ότι το μέγεθος του δεν ξεπερνά εκείνο ενός κουτιού τηλεόρασης, ότι προκαλεί το θόρυβο ενός τζετ, ήτοι 162 Decibel (ένα κανονικό αυτί αντέχει έως 85 DB), και ότι έχει ήδη χρησιμοποιηθεί ήδη πολλάκις εναντίον του «εσωτερικού εχθρού», ήτοι γηγενών διαδηλωτών στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Παλαιστίνη, το Χονγκ Κονγκ, κ.ο.κ.
Εκείνο που παραλείφθηκε ήταν, ότι οι ηχητικές του οβίδες είναι διαρκείας, ότι δηλαδή η έντασή τους δεν μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, αλλά διατηρείται για μεγάλο διάστημα στο ίδιο μέγεθος προκαλώντας έτσι ανάλογη ζημιά στα θύματα.
Η μεγαλύτερη παράλειψη είναι όμως, ότι δεν θεματοποιούν το ενδεχόμενο της χρήσης των κανονιών και εναντίον ντόπιων διαδηλωτών. Τέτοια χρήση δεν πρέπει να αποκλείεται, αν κρίνει κανείς από την υποτίμηση των συνεπειών της εκ μέρους του υπουργού μετανάστευσης Νότη Μηταράκη. «Βρίσκω πως [τα κανόνια]είναι λιγότερο βλαβερά από εκείνα [σ.σ.: εννοεί εκτοξευτήρες νερού, δακρυγόνα, κλπ. ] που χρησιμοποιεί περιστασιακά η αστυνομία σε άλλες χώρες» δήλωσε σε συνέντευξη του την περασμένη εβδομάδα στο «Standard».
Τα κανόνια ήχου – ένα όπλο καταστολής για όλες τις χρήσεις; Ασφαλώς, σύμφωνα με τη λογική του Νότη Μηταράκη. Το ίδιο ισχύει και για τα άλλα δεκάδες όπλα «φύλαξης των συνόρων» που βρίσκονται αυτή τη στιγμή υπό δοκιμή. Η χρήση τους και στο εσωτερικό της χώρας φαίνεται να είναι θέμα συγκυρίας και περιστασιακής πολιτικής επιλογής. Η Ελλάδα, από αυτή την άποψη, δεν μετατρέπεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μόνο σε εργαστήριο αντιπροσφυγικής πολιτικής, αλλά και σε τέτοιο εναντίον του πληθυσμού όλων των κρατών-μελών της.
Η επικαιροποίηση της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας
Η επικαιροποιημένη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας δεν αλλάζει πολλά. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά της παραμένουν τα ίδια: Η Τουρκία παραμένει το μεγάλο ανάχωμα της Ε.Ε. έναντι των προσφυγικών ροών από την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή. Οι Βρυξέλλες προσθέτουν στα 4,2 δισεκατομμύρια ευρώ, που είχαν παράσχει μέχρι τώρα ως «αποζημίωση» στην Άγκυρα, αλλά 3-4 δισ. για τα επόμενα χρόνια. Η νέα συμφωνία, που εκπονήθηκε την τελευταία εβδομάδα στις συναντήσεις της Άνγκελα Μέρκελ με τον Εμανουέλ Μακρόν, τον Μάριο Ντράγκι και την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και εγκρίθηκε την περασμένη Πέμπτη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες, προβλέπει την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων για την τελωνειακή ένωση Ε.Ε-Τουρκίας καθώς και τον συντονισμό των δυο μερών στο κλιματικό και στην καταπολέμηση της πανδημίας. Ένα από τα μεγάλα θύματά της είναι οι σύριοι πρόσφυγες, που ύστερα από την (από τις Βρυξέλλες υποκινούμενη) απόφαση της Αθήνας να αναγνωρίσει την Τουρκία ως ασφαλή γι’ αυτούς χώρα, δεν θα έχουν στο μέλλον που την κεφαλή κλίναι.
Νίκος Χειλάς
Πηγή: Η Εποχή
