Το είπε ή δεν το είπε η επίτροπος Γιούροβα; Είναι τόσο χάλια τα πράγματα με τα μέσα ενημέρωσης στην Ελλάδα, που να συγκρινόμαστε με την Πολωνία και την Ουγγαρία; Για να το διατυπώσουμε διαφορετικά, τη χρειαζόμαστε αυτή τη σύγκριση, από τη στιγμή που όλοι ζούμε στην ίδια χώρα, όπου η χειραγώγηση της ενημέρωσης επιχειρείται, και σε μεγάλο βαθμό επιτυγχάνεται, με πρωτοφανή τρόπο.
Ο βαθμός μηδέν της αξιοπιστίας
Και δεν μιλάμε, βέβαια, για την αναμενόμενη υπό κανονικές συνθήκες διαφορετική διαχείριση και προβολή της ίδιας είδησης από μέσα με διαφορετικό πολιτικό προσανατολισμό. Μιλάμε για την επιχείρηση απόκρυψης της είδησης ή για το συστηματικό και εκ προθέσεως καταχώνιασμά της, αν τύχει κάποια στιγμή και αναδυθεί παρά τις φιλότιμες προσπάθειες.
Υπάρχουν μέσα ενημέρωσης –ο θεός να την κάνει– που ελάχιστα ενδιαφέρονται για το πώς επιδρά αυτή η στάση στο βαθμό της αξιοπιστίας τους. Οι επιχορηγήσεις και τα δωράκια των κυβερνήσεων να είναι καλά και το κυνήγι της διαφημιστικής δαπάνης να αποδίδει, έστω και λιγότερο καλά. Αυτά είναι που μετρούν και όχι η αξιοπιστία. Η τελευταία, άλλωστε, βυθίζεται διαρκώς, χωρίς να ιδρώνει το αφτί κανενός.
Όλοι το ίδιο είμαστε;
Ούτε των πολιτικών; Ακούω ήδη τον καγχασμό της απάντησης: «Μα αυτοί είναι οι πρώτοι που επωφελούνται!» Δεν είναι ακριβώς έτσι. Πρώτα πρώτα, δεν μπορούν να επωφεληθούν όλοι το ίδιο, ακόμα κι αν κρυφά το επιθυμούσαν. Η κυβέρνηση της ΝΔ, που διαθέτει τη διαχείριση του δημόσιου ταμείου και την πλειοψηφία στη Βουλή, έχει τον πρώτο και πιο βαρύνοντα λόγο. Το αξιοσημείωτο είναι ότι με τον ίδιο ακριβώς τρόπο επωφελήθηκε και όσο βρισκόταν στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Κάποιος βαθύτερος δεσμός φαίνεται ότι δένει τα κοινά συμφέροντα.
Υπάρχουν, όμως, και οι αουτσάιντερ, που δεν έχουν την παραμικρή τύχη. Και φαίνεται ότι, όσο κι αν το φαντασιωθούν, δεν πρόκειται να καταλάβουν μια – χηρεύουσα – θέση στην καρδιά των μεγαλοϊδιοκτητών των μίντια. Όποιος δεν το πιστεύει, ας ρωτήσει τον ΣΥΡΙΖΑ, που έχει υποστεί την πιο σκληρή μεταχείριση όντας κυβέρνηση.
Υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις, λοιπόν, που οφείλουν να είναι στην πρώτη γραμμή αυτής της μάχης για την αποκατάσταση στοιχειώδους δεοντολογίας στο πεδίο της ενημέρωσης, που συνιστά πρόβλημα δημοκρατίας και όχι υπεράσπισης του κομματικού συμφέροντος. Μόνο η ΝΔ δεν έχει λόγο να το βλέπει έτσι.
Δημοσιότητα και δημοκρατία
Κι όταν λέμε ζήτημα δημοκρατίας, εννοούμε εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς. Γιατί εδώ που έχουμε φτάσει, ο πολίτης δεν ξέρει πια τι να πιστέψει. Μένει πάντα με την υποψία ότι κάτι του κρύβουν. Και διαβιώντας εκεί, στο χώρο όπου κρύβονται κατά την εδραιωμένη πια πεποίθησή του τα γεγονότα, μπορεί να αναζητήσει και να βρει πολύ εύκολα αλλού κατασκευασμένες «αλήθειες», από εκείνες που προετοιμάζουν τους ανθρώπους για να υποδεχτούν τις φασίζουσες νοοτροπίες: μην πιστεύεις κανέναν και τίποτα, όλοι το ίδιο είναι, σου λένε ψέματα, μας ψεκάζουν…
Δεν θα πρέπει να κάνουμε το λάθος να χωρίσουμε τα ψέματα σε μικρά και ασήμαντα και σε μεγάλα και βλαβερά. Το ίδιο κακό κάνουν από την άποψη της δημοκρατίας. Η επιμελώς αποσιωπούμενη βόλτα του πρωθυπουργού στην Πάρνηθα, χωρίς τις πρόνοιες που προβλέπει ο νόμος για τους κοινούς θνητούς, προκαλεί την ίδια βλάβη στην εμπιστοσύνη των πολιτών με τη νεκρική σιγή που σκέπασε την είδηση ότι κάτι δεν πάει καλά με την ανίχνευση και την καταγραφή των κρουσμάτων του κορονοϊού.
Στην πρώτη περίπτωση, μάλιστα, η βλάβη είναι διπλή, καθώς οι πολίτες παίρνουν διπλό μήνυμα. Αφενός, ότι ένας πρωθυπουργός δεν είναι ίσος απέναντι στο νόμο, αφετέρου, ότι κάθε είδηση που τον αφορά πρέπει να περάσει από την κρησάρα των άγραφων, συχνά και γραπτών, απαγορεύσεων. Το αποτέλεσμα είναι να εδραιώνεται η πεποίθηση πως τα μέσα «ενημέρωσης» μας ενημερώνουν μόνο για όσα πρέπει ή για όσα αναγκάζονται να μιλήσουν. Έτσι τροφοδοτούνται με πελατεία λαθρόβια μέσα, τα οποία υπόσχονται την αλήθεια, μόνο που η αλήθεια τους είναι ένα ακόμα μεθοδευμένο ψέμα, προϊόν της αδιαφάνειας και του ανεξέλεγκτου.
Κόστος σε ανθρώπινες ζωές
Όμως, αν η περίπτωση αυτή αγγίζει, από την άποψη της βαρύτητας των γεγονότων, τα όρια της γελοιότητας, στη δεύτερη τα πράγματα σοβαρεύουν απίστευτα. Εκεί η αδιαφάνεια και η συσκότιση μπορεί να κοστίσει ζωές. Η σιγή ασυρμάτου που ακολούθησε τη λακωνική και ελάχιστα πειστική διαβεβαίωση ότι όλα βαίνουν καλώς στην καταγραφή των κρουσμάτων, βλάπτει σοβαρά την υπόθεση της καταπολέμησης του κορονοϊού. Για τον απλούστατο λόγο ότι εμποδίζει τον εντοπισμό και τη διόρθωση πιθανών λαθών ή κενών στην παρακολούθηση της εξέλιξης της πανδημίας και, συνεπώς, στην αποτελεσματική αντιμετώπισή της. Δεν είναι τα πάντα όλα επικοινωνία.
Δεν πρόκειται κατά κανένα τρόπο για θέμα κυβερνητικού γοήτρου ή προστασίας μας από τον ιό της αμφιβολίας. Μπροστά στην καλύτερη δυνατή οργάνωση της άμυνας του πληθυσμού στην πανδημία, γιατί περί αυτού πρόκειται, το γόητρο της κυβέρνησης μοιάζει αστείο μέγεθος. Όσο για τον ιό της αμφιβολίας, που συνδέεται άμεσα με το βαθμό πειστικότητας των περιοριστικών μέτρων και, συνεπώς, της αποδοχής τους από τον πληθυσμό, είναι προφανές ότι κάνει πάρτι ακριβώς σε συνθήκες επιβεβλημένης σιωπής.
Υπάρχουν, βέβαια, κι αυτοί που, κρίνοντας από τον εαυτό τους, θα πουν ότι όλη φασαρία γίνεται απλώς για αντιπολιτευτικούς λόγους. Χρήσιμο θα ήταν να τους πληροφορήσουμε πως, σε ό,τι μας αφορά τουλάχιστον, παρότι καιγόμαστε για την ενίσχυση του ΣΥΡΙΖΑ, της αριστεράς γενικότερα, και την ήττα της ΝΔ, είμαστε πεισμένοι ότι άλλα είναι αυτά που θα βοηθήσουν κυρίως και όχι τόσο το κυνηγητό της θορυβώδους επικαιρότητας. Το γνωρίζουν καλά όσοι παρακολουθούν κάπως τακτικότερα την αρθρογραφία της «Εποχής». Για τη δημοκρατία ανησυχούμε. Γιατί στην ανάπτυξη και το βάθεμά της εναποθέτουμε και βλέπουμε το μέλλον μας.
Χαράλαμπος Γεωργούλας
Πηγή: Η Εποχή
