Πριν από λίγες ημέρες εκδόθηκε μια Κοινή Υπουργική Απόφαση με την οποία προβλέπεται ότι η Τουρκία αποτελεί ασφαλή τρίτη χώρα για αιτούντες διεθνούς προστασίας με καταγωγή από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία. Οι ισχυρισμοί πως οι διατάξεις δεν θα εφαρμόζονται οριζόντια, αλλά εξατομικευμένα, αναιρούν τον ίδιο τον λόγο έκδοσης της απόφασης, καθώς η εξατομικευμένη κρίση της ασφαλούς τρίτης χώρας υπάρχει στο ελληνικό δίκαιο μέσα από την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2013/32/Ε.Ε., με συγκεκριμένες προϋποθέσεις, τις οποίες παρακάμπτει αυτή η διοικητική, όπως κάνει και με βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου, προκειμένου να υπηρετήσει πολιτικές σκοπιμότητες και κυρίως την επικοινωνιακή στρατηγική της κυβέρνησης που ξεδιπλώνεται σε όλη τη διαχείριση του προσφυγικού – μεταναστευτικού.
Για να μην κουράσει η παράθεση άρθρων και χωρίων από νομοθετικά κείμενα και συμβάσεις, πιθανώς θα ήταν πιο κατανοητό το τι ακριβώς προσπαθεί να εφαρμόσει η κυβέρνηση μέσα από ένα παράδειγμα.
Η “κατάπαυση” των πυρών
Ας υποθέσουμε ότι αυτή τη στιγμή φτάνει στη Λέσβο μια τριμελής οικογένεια από το Αφγανιστάν. Παρά το γεγονός ότι οι αμερικανικές και νατοϊκές δυνάμεις αποχώρησαν από την περιοχή και έχει υπογραφεί συνθήκη ειρήνης μεταξύ ΗΠΑ και Ταλιμπάν, δεν σημαίνει ότι τελείωσε ο πόλεμος. Η Ιστορία έχει δείξει πολλές φορές ότι οι εχθροπραξίες δεν σταματούν με μια συνθήκη και, δυστυχώς, η περίπτωση του Αφγανιστάν είναι χαρακτηριστική αυτής της διαπίστωσης. Άρα λοιπόν η οικογένεια αυτή μπορεί με βάση τα όσα ισχύουν να ζητήσει και να λάβει άσυλο στη χώρα που καταθέτει το αίτημά της.
Φτάνοντας στην Ελλάδα, η μόνη επιλογή που έχουν είναι να καταθέσουν αίτημα για διεθνή προστασία προκειμένου να μην απελαθούν. Ακόμα κι αν ήθελαν να ζητήσουν άσυλο από την Αυστρία, για παράδειγμα, δεν υπάρχει κανένας τρόπος να συμβεί αυτό με βάση τον κανονισμό του Δουβλίνου. Έρχεται όμως εδώ η «σοφία» των υπουργών της κυβέρνησης και τους λέει: Θεωρώ ότι περάσατε από ασφαλή χώρα, την Τουρκία, στην οποία δεν κινδύνευε η ζωή σας και στην οποία θα μπορούσατε να ζητήσετε άσυλο και δεν το κάνατε. Οπότε θα σας στείλουμε πίσω στην Τουρκία όπου δεν κινδυνεύετε και μπορείτε να ζητήσετε άσυλο.
Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο είναι που δημιουργείται το σημαντικό ζήτημα και είναι διττό.
Ένα σημαντικό ζήτημα
Το ελληνικό κράτος αρνείται να κάνει δεκτό το αίτημα της οικογένειας χωρίς να μπει στην ουσία του, με το πρόσχημα ότι μπορούσαν να ασκήσουν τα δικαιώματά τους ως πρόσφυγες πολέμου στη γειτονική χώρα. Μπορούσαν όμως; Η απάντηση είναι όχι. Για να είναι ασφαλής η Τουρκία για την υποθετική -αλλά τόσο πραγματική- περίπτωση που εξετάζουμε, θα έπρεπε να τηρεί τρεις βασικές προϋποθέσεις: α) να μην κινδυνεύει η ζωή ή η ελευθερία τους εκεί λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, κοινωνικής τάξης ή πολιτικών πεποιθήσεων, β) να τηρείται η αρχή της μη επαναπροώθησης στο Αφγανιστάν από την Τουρκία και γ) να μπορούν να ζητήσουν άσυλο από τις τουρκικές αρχές.
Στην Τουρκία του Ερντογάν, όπου κινδυνεύουν οι ίδιοι οι πολίτες της χώρας ακόμα και βουλευτές με διώξεις και φυλακίσεις, είναι πολύ επισφαλές να πούμε ότι δεν κινδυνεύει μια οικογένεια σιιτών, αλλά ας πούμε ότι είναι έτσι τα πράγματα. Ας δεχθούμε επίσης ότι δεν θα τους στείλουν «πακέτο» στο Αφγανιστάν, στη χώρα όπου λόγω του πολέμου κινδυνεύουν. Το σημαντικότερο είναι ότι η Τουρκία συμμετέχει μεν στη Σύμβαση της Γενεύης, αλλά μόνο για Ευρωπαίους, άρα δεν μπορούν να κάνουν αίτημα ασύλου.
Και πάμε τώρα στη δεύτερη παράμετρο του ζητήματος. Μπορεί η οικογένεια να επιστραφεί στην Τουρκία; Θεωρητικά ναι, πρακτικά όχι. Η Τουρκία εδώ και χρόνια δέχεται ελάχιστες επιστροφές, τους τελευταίους μήνες δε σχεδόν καθόλου. Με αυτόν τον τρόπο η ελληνική κυβέρνηση καταδικάζει αυτούς τους ανθρώπους να μην μπορούν να αιτηθούν άσυλο. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά ούτε στην Ευρώπη -επειδή έχουν χρεωθεί στη χώρα μας ως πρώτη χώρα εισόδου- και φυσικά ούτε στην Τουρκία, όπου δεν θα μπορούσαν έτσι κι αλλιώς.
Άρα τι θα κάνουν; Θα μείνουν σε κάποιο κέντρο κράτησης της ελληνικής παραμεθορίου επ’ αόριστον, χωρίς δικαιώματα, χωρίς προοπτική, μέχρι να χάσουν κάθε ελπίδα και είτε θα επιστραφούν στην Τουρκία με κάποιον από τους τρόπους που καταγγέλλονται συχνά – πυκνά από διεθνείς οργανισμούς και την επίτροπο Γιόχανσον, είτε θα εγκλωβιστούν στη χώρα για χρόνια, σε άθλιες συνθήκες, στο πλαίσιο και της γενικότερης ενεργητικής και παθητικής αποτροπής που υπηρετεί από την αρχή αυτή η κυβέρνηση.
Μια “πολυεθνική” κυβέρνηση
Θα αναρωτηθεί κανείς γιατί όλα αυτά. Η απάντηση είναι απλή. Η κυβέρνηση εδώ και δύο χρόνια δουλεύει στα πρότυπα πολυεθνικής. Έχει μετρήσιμους στόχους. Με έναν συνδυασμό παρεμβάσεων που παραβιάζουν θεμελιώδεις εγγυήσεις του Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Δικαίου στοχεύουν στο να μειωθούν σημαντικά όχι μόνο οι αιτήσεις ασύλου, αλλά και οι θετικές αποφάσεις, καθώς οι τρεις από τις πέντε χώρες που αναφέρονται στην Υ.Α. (Συρία, Αφγανιστάν, Σομαλία) είναι που έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό αιτούντων και υψηλά ποσοστά θετικής απόφασης.
Με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια για τον υπουργό μας λοιπόν. Και μπαίνει στις πάνω θέσεις της κατάταξης από πλευράς στόχων, αλλά και έχει ευχαριστημένο ένα εσωτερικό ακροατήριο που «διψάει» για επαναπροωθήσεις και άνευ όρων μαζικές επιστροφές. Ακόμα κι αν γνωρίζουμε ότι η Τουρκία σταθερά εργαλειοποιεί το προσφυγικό με διάφορους τρόπους, δεν δικαιολογείται σε καμία περίπτωση ένα ευρωπαϊκό κράτος να διαχωρίζει ανθρώπους και να απορρίπτει αιτήματα ασύλου λόγω της καταγωγής τους και μόνο παραβιάζοντας δικαιώματα και δημιουργώντας γκρίζες ζώνες και αποθήκες ψυχών «απορριφθέντων» στα νησιά και τα σύνορα.
Εξάλλου, η μετατροπή ενός ζητήματος που είναι ευρωτουρκικό σε διμερές είναι ένα λάθος που κάνει συχνά η κυβέρνηση, αντί να πιέζει με κάθε τρόπο να αναλάβει η Ευρώπη τις ευθύνες και δώσει συλλογικές και δίκαιες λύσεις για το προσφυγικό, κάτι που κι εμείς στηρίζουμε. Το ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι βέβαια και κατά πόσο η Ε.Ε. θα κινηθεί για να ανατραπεί αυτή η απόφαση και θα προχωρήσει σε κοινές πολιτικές για το άσυλο, τις μετεγκαταστάσεις και τις επιστροφές ή θα κάνει τα στραβά μάτια γιατί με αυτή την κίνηση βγαίνει από έναν σωρό «σκοτούρες».
Η επερχόμενη καταδίκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Σε τελική ανάλυση, η αντίληψη της κλειστής και οχυρωμένης Ευρώπης είναι που θέλει να φέρει και το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, αγνοώντας βασικές αξίες της, όπως η αλληλεγγύη και η αναλογικότητα. Για τη δε κυβέρνηση θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια τη χώρα στο να καταδικαστεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ενώ κλείνει την πόρτα σε έναν μεγάλο αριθμό προσφύγων που προέρχονται από εξαιρετικά ταραγμένες περιοχές. Κι αν αυτό είναι κάτι που ικανοποιεί τον «δυτικό τρόπο ζωής» του Μ. Σχοινά και του (επι)λεκτικού ανθρωπισμού, είναι σίγουρο ότι δεν προσφέρει καμία λύση στη διαχείριση ενός σύνθετου και πολυεπίπεδου ζητήματος, ενώ προσβάλλει κατάφωρα τον ελληνική λαό και την αλληλεγγύη του εν μέσω κοινωνικών κρίσεων όλα αυτά τα χρόνια.
Ο Γιώργος Ψυχογιός είναι βουλευτής Κορινθίας και τομεάρχης Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία
Πηγή: Η Αυγή
