Δεν με ενδιαφέρει αν στην πραγματικότητα δεν νίκησε – νίκησε. Ο Τζέρεμι Κόρμπιν μας έδωσε ένα σχέδιο να χρησιμοποιήσουμε για τα επόμενα χρόνια.
Μπορεί οι Συντηρητικοί εντέλει να βρίσκονται ακόμα στην εξουσία, ο Τζέρεμι Κόρμπιν όμως ήταν αυτός που κέρδισε.
Ναι, το ξέρω ότι είναι ξεδιάντροπη διαστροφή της πραγματικότητας, ακούστε με όμως: οι τελευταίες εβδομάδες έχουν δικαιώσει την αριστερή προσέγγιση των Εργατικών και των διεθνών υποστηρικτών τους υπό τον Κόρμπιν.
Είναι η πρώτη εκλογική αναμέτρηση από το 1997 που οι Εργατικοί κέρδισαν έδρες, και το κόμμα πήρε το μεγαλύτερο ποσοστό ψήφων από το 2005 – κι όλα αυτά καλύπτοντας μια διαφορά 24 μονάδων. Από τότε που ο Κόρμπιν ανέλαβε την ηγεσία στα τέλη του 2015, επέζησε διαδοχικών επιθέσεων από το ίδιο του το κόμμα, με αποκορύφωμα το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του. Ως ηγέτης των Εργατικών δεν μπόρεσε να βασιστεί ούτε στους συναδέλφους του στο Κοινοβούλιο, ούτε στον κομματικό του μηχανισμό. Η μικρή ομάδα που τον περιστοίχιζε βομβαρδιζόταν από εχθρικές εσωτερικές διαρροές και παραπληροφόρηση, καθώς και μια εκστρατεία σπίλωσης από τα ΜΜΕ άνευ προηγουμένου.
Το ένα μετά το άλλο τα μέλη της βρετανικής ελίτ προσπάθησαν να ρίξουν τον Τζέρεμι Κόρμπιν, κι εντούτοις αυτός είναι ακόμα όρθιος. Η σκιά που ρίχνει σήμερα πάνω στους κεντρώους του κόμματός του είναι η μεγαλύτερη από τότε που εξελέγη ηγέτης των Εργατικών.
Εντάξει, ο Κόρμπιν μπορεί να μην είναι πρωθυπουργός. Ήταν «ελαττωματικός υποψήφιος», δεν ήταν ο πιο δυνατός ομιλητής, έκανε κι αυτός τις γκάφες του, έτρωγε και κρύα φασόλια.* Όλα αυτά είναι αλήθεια. Πέρα όμως από την εχθρότητα από το εξωτερικό και την αντίδραση από την κοινοβουλευτική του ομάδα, αξίζει να έχει κανείς υπόψη του ότι ο Κόρμπιν έγινε ηγέτης των Εργατικών στη χειρότερη στιγμή από τη γέννηση του κόμματος.
Οι Εργατικοί είχαν χάσει την αξιοπιστία τους εξαιτίας των ηγεσιών Μπλερ και Μπράουν – από τις καταστροφικές τους περιπέτειες στο Ιράκ ως τις ιδιωτικοποιήσεις και την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Οι Μπλερικοί έκαναν αυτό που ήθελαν: Το Εργατικό κόμμα έμοιαζε όλο και περισσότερο με σοσιαλφιλελεύθερο παρά με σοσιαλδημοκρατικό, αγκαλιάζοντας τον χρηματοπιστωτικό τομέα, ενώ ήταν έτοιμο να «εκσυγχρονίσει» το κράτος πρόνοιας ξεκοιλιάζοντάς το. Δεν υπήρχε όμως σοβαρή αντίδραση από τα αριστερά, και υπήρχαν πολλοί ψηφοφόροι της τάξης των επαγγελματιών να κυνηγήσει.
Η κομματική βάση είχε εκφυλιστεί, όπως και οι δεσμοί με το αποδυναμωμένο συνδικαλιστικό κίνημα. Η Σκοτία είχε χαθεί. Η μόνη αντικαθεστωτική φωνή στις τάξεις που προηγουμένως κυριαρχούσαν οι Εργατικοί και ήταν θυμωμένες εξαιτίας των νεοφιλελεύθερων πολιτικών που είχαν εφαρμοστεί για χρόνια, ήταν το δεξιό UKIP.
Αυτή ήταν η κατάσταση που κληρονόμησε ο Κόρμπιν. Κι όμως, ενάντια σε κάθε πρόβλεψη, η ομάδα του ανέστησε το Εργατικό κόμμα. Ξανάχτισαν τη βάση μελών του κόμματος, καθιστώντας τους Εργατικούς το μεγαλύτερο κόμμα της Ευρώπης, με περισσότερα από μισό εκατομμύριο μέλη. Το Momentum, ο σχηματισμός βάσης που δημιουργήθηκε για να στηρίξει την προσπάθεια, οργάνωσε δεκάδες χιλιάδες σε όλη τη Βρετανία. Οι μάχες με τους κεντρώους των Εργατικών και τους δεξιούς βοήθησαν επίσης, αποστασιοποιώντας την ηγεσία από το αναξιόπιστο κατεστημένο. Σε πολλά μέλη του κόμματος άρχισε ακόμα και να αρέσει το μένος του Τύπου των δισεκατομμυριούχων.
Το Εργατικό κόμμα απέκτησε ένα ισχυρό αριστερό χαρακτήρα και πλατφόρμα για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες. Ακόμα κι όταν βρισκόταν πολύ πίσω στις δημοσκοπήσεις, σχημάτιζε τον πυρήνα μιας πραγματικής αντίθεσης, μιας πραγματικής εναλλακτικής.
Ακόμα κι αν δεν ενδιαφερόμασταν όμως για το πρόγραμμα, κι απλώς θέλαμε να φύγουν οι Συντηρητικοί, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ένας δεξιός ηγέτης των Εργατικών θα τα πήγαινε καλύτερα από τον Κόρμπιν. Θα μπορούσε ο Όουεν Σμιθ να εμπνεύσει τους νέους να ψηφίσουν, μετατρέποντας τον προβλεπόμενο θρίαμβο των Συντηρητικών σε κοινοβούλιο χωρίς πλειοψηφικό κόμμα; Θα μπορούσε η Άντζελα Ίγκλ ή οποιοσδήποτε άλλος από τους μετριοπαθείς αριστερούς αντιπάλους του να κρατήσουν την Ουαλία στα χέρια των Εργατικών; Θα μπορούσε οποιαδήποτε δύναμη εκτός από την Αριστερά των Εργατικών να αρχίσει να παίρνει πίσω τη Σκοτία από τη σειρήνα που λέγεται Εθνικό Κόμμα Σκοτίας;
Ο Κόρμπιν έσωσε τις εκλογές αντιστρέφοντας τη μετατόπιση των Εργατικών προς τα δεξιά των τελευταίων δεκαετιών και χρησιμοποιώντας μόνο τα αριστερά του όπλα. Η επιτυχία του δίνει ένα σχέδιο για το τι θα πρέπει να κάνουν οι δημοκράτες σοσιαλιστές στα επόμενα χρόνια.
Η μεγάλη άνοδος των Εργατικών επιβεβαιώνει αυτό που υποστήριζε η Αριστερά από καιρό: ο λαός επιθυμεί μια τίμια υπεράσπιση των δημόσιων αγαθών. Το μανιφέστο των Εργατικών ήταν σαρωτικό – το πιο σοσιαλιστικό τους εδώ και δεκαετίες. Ήταν ένα ευθύ κείμενο που ζητούσε την εθνικοποίηση σημαντικών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, πρόσβαση στην εκπαίδευση, στέγαση και υπηρεσίες υγείας για όλους, καθώς και μέτρα αναδιανομής εισοδήματος από τις εταιρείες και τους πλούσιους στους απλούς ανθρώπους.
6,3 δισεκατομμύρια λίρες για τα δημοτικά σχολεία, προστασία των συντάξεων, δωρεάν φοίτηση, κατασκευή δημόσιων κατοικιών – ήταν σαφές τι θα έκανε το Εργατικό κόμμα για τους Βρετανούς εργαζόμενους. Το σχέδιο δέχτηκε επίθεση στον Τύπο για την παλιομοδίτικη απλότητά του –«για τους πολλούς, όχι για τους λίγους»–, ανταποκρινόταν όμως στις επιθυμίες του κόσμου, με μια άποψη για την κοινωνική δικαιοσύνη που φαινόταν αυτονόητη σε εκατομμύρια.
Η Αριστερά των εργατικών θυμήθηκε ότι δεν κερδίζεις στρεφόμενη προς ένα φανταστικό κέντρο – κερδίζεις δείχνοντας στους ανθρώπους ότι κατανοείς το θυμό τους και δίνοντάς τους ένα δημιουργικό στόχο για να τον κατευθύνουν. «Απαιτούμε τους καρπούς της εργασίας μας», το προεκλογικό βίντεο του κόμματος τα έλεγε όλα.
Αν το οικονομικό πρόγραμμα των εργατικών ενέπνεε, η ηγεσία επίσης αναβίωσε ένα όραμα σοσιαλδημοκρατικών πολιτικών που κοιτάζει πέρα από τον καπιταλισμό. Το εντυπωσιακό με τον κορμπυνισμό δεν είναι ότι είναι ένας συνηθισμένος προνοιακός καπιταλισμός σε μια εποχή που βασιλεύει ο νεοφιλελευθερισμός, αλλά ότι οι πρωταγωνιστές του βλέπουν τα εγγενή όρια των μεταρρυθμίσεων που μπορούν να γίνουν στο πλαίσιο του καπιταλισμού, και συζητούν ιδέες που στοχεύουν στο να διευρύνουν τον ορίζοντα της δημοκρατίας και να αμφισβητήσουν την ιδιοκτησία και τον έλεγχο που ασκεί το κεφάλαιο, όχι μόνο τον πλούτο του. Ποιο άλλο κεντροαριστερό κόμμα μετά την εποχή της ακμής τους έχει καταστρώσει σχέδια για να διευρύνει τον συνεργατικό τομέα, να δημιουργήσει επιχειρήσεις που θα ανήκουν σε κοινότητες, και να αποκαταστήσει τον έλεγχο του κράτους πάνω σε βασικούς τομείς της οικονομίας;
Τα σχέδια δεν θα ’λεγε κανείς ότι ήταν λεπτομερή, τοποθετούσαν όμως τη Βρετανία σε μια πορεία για βαθύτερους σοσιαλιστικούς μετασχηματισμούς στο μέλλον. Είναι ένα μεγάλο όνειρο, που θα πάρει δεκαετίες να εκπληρωθεί, πάει πιο πέρα όμως από τις παραδοσιακές θέσεις των Εργατικών.
Η Αριστερά των Εργατικών δεν είναι ένα «απλό σοσιαλδημοκρατικό ρεύμα». Εκεί που αυτό στο οποίο είχε μετατραπεί κατά τη μεταπολεμική περίοδο προσπαθούσε συχνά να κατευνάσει την ταξική σύγκρουση προς όφελος τριμερών συμφωνιών μεταξύ των επιχειρηματιών, των εργαζομένων και του κράτους, η νέα σοσιαλδημοκρατία του Κόρμπιν έχει χτιστεί πάνω στον ταξικό ανταγωνισμό και ενθαρρύνει ενεργά τα κινήματα από κάτω.
Αλλά οι Εργατικοί δεν μπορούσαν απλώς να προτείνουν ένα ουτοπικό πρόγραμμα. Έπρεπε να ασχοληθούν με ζητήματα που οι σοσιαλιστές δεν είχαν κανονικά να αντιμετωπίσουν. Και πέτυχαν απευθυνόμενοι στην κοινή λογική των «πολλών» που προσπαθούσαν να εκπροσωπήσουν.
Όταν τέθηκε το θέμα της τρομοκρατίας και της ασφάλειας κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, ο Κόρμπιν κατέδειξε όχι μόνο ότι η Αριστερά δεν είναι αδύναμη μπροστά σε αυτά τα ζητήματα – από πολλές απόψεις είμαστε πιο αξιόπιστοι από τους αντιπάλους μας. Για χρόνια, ήταν δεδομένο ότι όσον αφορά την τρομοκρατία, οι επιλογές που είχε η Αριστερά ήταν είτε να μείνουμε στις καθαγιασμένες αρχές μας, και να υποφέρουμε εκλογικά, είτε να μιμηθούμε την επιθετική ρητορική της Δεξιάς.
Ο Κόρμπιν βρήκε έναν άλλο τρόπο μέσα σε όλη την τρέλα. Ακριβώς μετά τις φοβερές επιθέσεις στο Μάντσεστερ και στο Λονδίνο, ο αρχηγός των Εργατικών δεν φοβήθηκε να συνδέσει τον βρετανικό ιμπεριαλισμό με την εξάπλωση της Ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Ο Κόρμπιν διεύρυνε την κριτική του και σε άλλες πλευρές της βρετανικής εξωτερικής πολιτικής: τις βαθιά ριζωμένες συμμαχίες με κράτη του Περσικού κόλπου στο επίκεντρο της αντίδρασης στη Μέση Ανατολή.
Ο Κόρμπιν δέχτηκε κάποια πυρά από την άκρα Αριστερά επειδή ζήτησε η απάντηση της αστυνομίας να είναι αναλογική ως προς τη βία των τρομοκρατών. Περιέγραψε όμως μια ευρεία εναλλακτική, μίλησε για τα κοινωνικά αίτια πίσω από το δρόμο προς την τρομοκρατία, και τη χρησιμοποίησε για να επιτεθεί στη βίαιη ξενοφοβία και την κινδυνολογία που προωθούσαν οι Συντηρητικοί. Έτσι, άλλαξε το διάλογο για την τρομοκρατία θεμελιωδώς. Θα υπάρχουν πάντα αποξενωμένοι, θυμωμένοι άνθρωποι που θα επιδεικνύουν αντικοινωνική δραστηριότητα, όμως ο Κόρμπιν πρόσφερε έναν τρόπο να βλέπουμε αυτές τις πράξεις ως ζητήματα ασφάλειας που πρέπει να αντιμετωπίζονται στις ρίζες τους, και όχι ως σύγκρουση πολιτισμών.
Ας μην υποτιμούμε τους ψηφοφόρους. Μετά από χρόνια αμέτρητων πολέμων και βίας, οι περισσότεροι είναι έτοιμοι για ειρήνη. Ο Κόρμπιν τούς πρόσφερε αυτό που ήθελαν και δεν τιμωρήθηκε γι’ αυτό.
Ακόμα και με μια συρρικνωμένη Συντηρητική πλειοψηφία, τα πράγματα αύριο δεν θα είναι ρόδινα. Προς στιγμήν έχουν ταπεινωθεί, όμως οι Συντηρητικοί βρίσκονται ακόμα στην κυβέρνηση. Οι σύμμαχοί τους στις επιχειρήσεις και στα ΜΜΕ θα ανασυνταχθούν. Θα βρουν νέα σχέδια να επιτεθούν στους εργαζόμενους και στα δημόσια αγαθά.
Όμως το κόμμα του Κόρμπιν βρίσκεται σε καλύτερη θέση από οποιαδήποτε άλλη πρόσφατη περίοδο των Εργατικών προκειμένου να αποτελέσει μια αξιόπιστη αντιπολίτευση ριζωμένη βαθιά σε ένα αριστερό όραμα – για να προσφέρει ελπίδες και όνειρα στους ανθρώπους, όχι μόνο φόβο και μειωμένες προσδοκίες. Επίσης, ο Μπέρνι θα είχε κερδίσει.
*Η πρώην σύζυγός του Τζέιν Τσάπμαν αποκάλυψε στην Daily Mail ότι ο Τζέρεμι Κόρμπιν έτρωγε συχνά το βράδυ κρύα φασόλια φούρνου με το γάτο του, τον Χάρολντ Γουίλσον.
Bhaskar Sunkara
Πηγή: Jacobin
Μετάφραση: Κώστας Ψιούρης, Επιμέλεια: Έφη Γιαννοπούλου
