Πάντοτε οι πολιτικές εκτιμήσεις τείνουν να ξεκινούν με μία ανάλυση της συγκυρίας, συνήθως τονίζοντας τις ιδιαίτερες, «κρισιακές» και πολύ δύσκολες συνθήκες στις οποίες βρίσκεται η κοινωνία, το πολιτικό σύστημα ή ακόμη και ο παγκόσμιος καπιταλισμός. Τέτοιες αναλύσεις είναι αδιαμφισβήτητα χρήσιμες. Εντούτοις, εμείς επιλέγουμε συνειδητά να αποφύγουμε μια τέτοια συγκυριακή ανάλυση, αφού ούτως ή άλλως η πολιτική μας τοποθέτηση πάντα θα ξεκινάει κάπου από «τη μέση», εκ των πραγμάτων δηλαδή θα εντάσσεται στο σημερινό πολιτικό πεδίο που προσπαθούμε να ξεπεράσουμε.
Ο καπιταλισμός δεν περνάει κρίση, ο καπιταλισμός είναι η Κρίση.
Η διαρκής επίκληση του όρου “κρίση” από την Αριστερά, και όχι μόνο, έχει πλέον απογυμνώσει τον όρο από κάθε πραγματική έννοια εξαίρεσης. Ακόμα χειρότερα η διαρκής και εκτός πλαισίου χρήση του όρου καλλιεργεί ψευδείς προσδοκίες για «έξοδο από την κρίση», «επιστροφή στην κανονικότητα» και άλλες ιδεολογικά κενές – και άρα defacto συστημικές – εκφράσεις τις οποίες δυστυχώς τα τελευταία χρόνια εκφέρει και η δική μας Αριστερά. Όχι λοιπόν, δεν υπάρχει κρίση. Το καπιταλιστικό σύστημα προκαλεί παγκοσμίου βεληνεκούς καταστροφές, πολέμους, φτώχεια, πανδημίες και βάζει πλέον τεράστια εμπόδια στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, όπως είδαμε με τα παραδείγματα τόσο των πατεντών των εμβολίων και των αντι-κόβιντ φαρμάκων, όσο και της πράσινης και ψηφιακής «επανάστασης» που δεν έρχεται παρά μόνο όταν μπορεί να εξυπηρετήσει την κυριαρχία των λίγων έναντι των πολλών. Είναι θέση μας πως ένα τέτοιο σύστημα δεν περνάει το ίδιο κρίση. Αντίθετα, οι μηχανισμοί του μετατρέπουν τις εντάσεις που προκύπτουν από τον δομικά συγκρουσιακού χαρακτήρα της ταξικής υφής του σε αναπαραγωγή και εμβάθυνση της κυριαρχίας του, σε όλα τα επίπεδα (οικονομικό, πολιτικό, ιδεολογικό).
Κομμουνισμός ή βαρβαρότητα
Χωρίς να θεωρούμε πως η τομή μεταξύ σοσιαλισμού και καπιταλισμού είναι μια ευκρινής κόκκινη γραμμή, πιστεύουμε πως ο αγώνας για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση είναι επιτακτικό καθήκον. Μας είναι σαφές πως ο αγώνας αυτός διεξάγεται σε κάθε σφαίρα της κοινωνικής δραστηριότητας: από την καθημερινή ζωή, την εργασία, την ιδεολογία και τον πολιτισμό, μέχρι τα κοινοβούλια και τους υπερεθνικούς θεσμούς και ανταγωνισμούς. Για τον ίδιο λόγο θεωρούμε διαλεκτικά συνδεδεμένες όλες τις μορφές αγώνα για μια καλύτερη κοινωνία, σύμφωνα με αξίες πλήρως ανταγωνιστικές προς τις κυρίαρχες. Από μία συνέλευση διαχείρισης των κοινών ζητημάτων μιας πολυκατοικίας μέχρι τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο και από τις δυναμικές κινητοποιήσεις στο δρόμο μέχρι τις πολιτικές και ιδεολογικές «μάχες» στα τηλεπαράθυρα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η βαρβαρότητα δε θα εξαλειφθεί μέσα από κάποιο αυτόματο «τέλος της ιστορίας». Οι πολιτικές συλλογικότητες είναι οι μόνες κοινωνικές δυνάμεις που έχουν την πραγματική δύναμη να αλλάξουν τον
κόσμο.
Οργάνωση για το αύριο, ένα βήμα πιο μπροστά από το Κόμμα
Ως όχημα για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, το κόμμα ως συλλογικότητα θεωρούμε πως είναι ο πιο αποτελεσματικός – ως σήμερα – τρόπος οργάνωσης. Φιλοδοξούμε να ανανεώνουμε διαρκώς τον ορισμό του «τί κόμμα θέλουμε» αξιοποιώντας τις εμπειρίες από τα πρόσφατα κινήματα της άμεσης δημοκρατίας (από τις πλατείες μέχρι τη ΒΙΟΜΕ), τις τεχνολογικές εξελίξεις στην παραγωγή και την επικοινωνία, έχοντας πλήρη συναίσθηση πως η κυρίαρχη ιδεολογία βρίσκεται πανταχού παρούσα μέσα στην κοινωνία. Έτσι λοιπόν, κύριος στόχος του αριστερού κόμματος παραμένει ο κοινωνικός μετασχηματισμός, με άλλα λόγια η συγκρότηση θεσμών σε κατεύθυνση αντίθετη από την κυρίαρχη, την πεπατημένη, την παγιωμένη, η οποία αναπαράγεται ρητά και άρρητα από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το σύστημα.
Με βάση τα παραπάνω, θεωρούμε απολύτως απαραίτητο να βρισκόμαστε και να δρούμε εντός ενός μαζικού κόμματος, σε επαφή με την κοινωνία, το οποίο θα προσανατολίζει τη δράση και τις πρακτικές του στον ορίζοντα του ριζικού μετασχηματισμού της. Ένα τέτοιο κόμμα οφείλει να είναι μια μικρή εικόνα της κοινωνίας που οραματίζεται. Η λειτουργία του οφείλει να διέπεται από την πλήρη διαφάνεια και δίκαιη κατανομή των οικονομικών του πόρων και από την ουσιαστική αίσθηση αλληλεγγύης και συντροφικότητας, ζώντας τη δημοκρατία στο εσωτερικό του και διασπείροντάς την στην κοινωνία ως ένα διαρκές εγχείρημα.
Προγραμματικές Αιχμές για το αύριο με το βλέμμα στις ανάγκες του σήμερα
Πεποίθησή μας είναι πως για να είμαστε αποτελεσματικές/οι κινούμενοι/ες εντός των υποκειμενικών συνθηκών, θα πρέπει να μπορούμε να «διαβάσουμε» σωστά τόσο τη σημερινή συγκυρία, αλλά ακόμα περισσότερο τις αναγκαιότητες της αυριανής. Οι μεγάλες αλλαγές σε επίπεδο τεχνολογικής και ιδεολογικής προσαρμογής του συστήματος στις νέες συνθήκες, δε μπορούν παρά να καθορίσουν τις προτάσεις μας για την παραγωγική και κοινωνική ανασυγκρότηση. Οι προτάσεις αυτές φυσικά δεν είναι ούτε εξαντλητικές, ούτε πλήρεις ενώ πολλά σημαντικά στοιχεία καλύπτονται ήδη από το υπάρχον πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.
1)Το κράτος ως στρατηγικός επενδυτής
Οι τεχνολογικές εξελίξεις μόνο ουδέτερες δεν είναι. Αντιθέτως, οδηγούν σε δομικές αλλαγές που αφορούν ταυτόχρονα την αναδιάρθρωση των παραγωγικών σχέσεων και του τρόπου δημιουργίας αξίας και εξαγωγής υπεραξίας. Σε αυτό το κλίμα τάχιστων μεταβολών, δεν μπορούμε παρά να επαναφέρουμε το κράτος σε ρόλο «στρατηγικού επενδυτή». Καμία ιδιωτική εταιρία δεν έχει συμφέρον να επενδύσει μακροπρόθεσμα στην έρευνα και την καινοτομία. Έτσι, το δημόσιο θα αναλαμβάνει αυτόν τον ρόλο χτίζοντας τις απαραίτητες υποδομές και διαθέτοντάς τις με βάση ένα εθνικό σχέδιο με προτεραιότητα τα ερευνητικά ιδρύματα, τις συνεταιριστικές και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις.
2)Το μέλλον μας δεν είναι μόνο η εργασία
Η απαραίτητη αύξηση της παραγωγικότητας σε όλους τους κλάδους της οικονομίας θα πρέπει να οδηγήσει στη δραστική μείωση των ωρών εργασίας. Άμεση καθιέρωση του 35ωρου με την προοπτική να οδηγηθούμε σε ορίζοντα 4ετίας στο 30ωρο. Αυτό εκτός από θετική επίδραση στην ίδια την παραγωγικότητα, θα έχει και το αποτέλεσμα της άμεσης μείωσης της ανεργίας. Κανείς άνθρωπος που εργάζεται 30+ ώρες δεν θα πρέπει να ζει στα όρια της επιβίωσης.
3)Στρατηγική Αυτονομία της Ευρώπης στην νέα παγκόσμια κατάσταση
Η Ευρώπη έχει ίσως μια τελευταία ευκαιρία να ανασυγκροτηθεί σε προοδευτική κατεύθυνση, στη βάση ενιαίων πολιτικών που θα αντιμετωπίζουν τις μεγάλες γεωπολιτικές προκλήσεις όσο και τις περιφερειακές, οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Το σχέδιο ανασυγκρότησής της θα πρέπει να περιλαμβάνει και τη Ρωσία μέσω ενός νέου «συμφώνου Ελσίνκι» στη λογική της στρατηγικής αυτονομίας της Ε.Ε. από το ΝΑΤΟ. Ταυτόχρονα, η Ε.Ε. με τη σειρά της να στηρίζεται σε μια ενιαία ευρωπαϊκή στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης που προϋποθέτει πραγματική δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη και ισόρροπη ανάπτυξη.
4)Θεσμοί και δημοκρατία την περίοδο της κρίσης των θεσμών και του καπιταλισμού της επιτήρησης
Αναμφισβήτητα ζούμε σε μία εποχή κρίσης των θεσμών. Είναι επομένως απαραίτητη η δραστική αύξηση της εμπιστοσύνης όχι απλώς στους θεσμούς της δημοκρατίας, αλλά και στην ίδια, θεμελιακή και ριζοσπαστική για εμάς, αξία της Δημοκρατίας. Επιζητούμε λοιπόν τη δημοκρατική εκπροσώπηση και τη συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων και τον κοινωνικό έλεγχο στις δημόσιες υπηρεσίες με ουσιαστικό εκδημοκρατισμό των θεσμών αξιοποιώντας και ψηφιακά μέσα, καθώς και την αξιοποίηση των τεχνολογικών δυνατοτήτων για τη διενέργεια συχνότερων δημοψηφισμάτων με τη συμμετοχή των πολιτών καθώς και την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων από δημοτικές και περιφερειακές αρχές σε θεσμούς συναπόφασης σε επίπεδο γειτονιών.
5) Πρωτογενής Τομέας-Αγροτική παραγωγή σε νέα βάση
Ειδικά σε μία περίοδο ιδιαίτερης διατροφικής ανασφάλειας που μόνο να ενταθεί αναμένεται, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη εθνικά και γεωγραφικά εξειδικευμένων στρατηγικών μετάβασης σε σύγχρονα περιβαλλοντικά βιώσιμα αγροδιατροφικά μοντέλα (οργανική, αναγεννητική γεωργία, περμακουλτούρα κλπ.), που θα στηρίζουν την οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα με βάση τη συλλογική διαχείριση των φυσικών πόρων, την απεξάρτηση από μονοπώλια μέσα από συνεταιριστικές δομές για τη διαχείριση και εξέλιξη του βιολογικού κεφαλαίου και την ανάπτυξη τοπικών παραγωγικών συμπλεγμάτων με ισχυρή ταυτότητα συνδεδεμένη με αντίστοιχα διατροφικά πρότυπα.
6) Στεγαστική και ενεργειακή πολιτική για τις ανάγκες των ανθρώπων.
Είναι αδιανόητο τη στιγμή που μπορούμε να έχουμε δορυφόρους για λόγους πολέμου και κατασκοπίας να συνεχίζουν να υπάρχουν άνθρωποι χωρίς στέγη και θέρμανση. Για να πετύχουμε την εκπλήρωση των αυτονόητων δικαιωμάτων, προτείνουμε την επιπλέον χρηματοδότηση της στέγασης από το ταμείο ανάκαμψης, καθώς και της αξιοποίησης εμπειριών συνεταιριστικής στέγης και εργατικών κατοικιών.
7) Οι αόρατοι/ες να γίνουν μέρους του συλλογικού «εμείς»
Θεωρούμε αυτονόητη την ένταξη όλων των «αόρατων» μεταναστών/μεταναστριών που ζουν στην Ελλάδα με ισότιμα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Παλεύουμε για διευκόλυνση των διαδικασιών χορήγησης υπηκοότητας, καθώς και το σχεδιασμό για ετήσια χορήγηση άδειων παραμονής σε νεοαφιχθέντες και ανθρώπους που ήδη εργάζονται στη χώρα μας. Κατάργηση της χρυσής βίζας και των προσωρινών αδειών για εποχιακή μόνο εργασία και χορήγηση αδειών μόνιμης κατοικίας σε όσους ήδη εργάζονται νόμιμα στην Ελλάδα.
Άρης Σπουρδαλάκης
